Sinemada Cumhuriyetin Temsil Mekânı: Ankara Ulus Meydanını Filmler Üzerinden Okumak

Sıradan bir kasaba olan Ankara Türkiye Cumhuriyeti’nin başkenti olduğunda ciddi bir planlamadeneyimine sahne olur. Yeni rejimin temsil mekânı haline gelen yeni başkent, modern mimarisi veCumhuriyeti simgeleyen yapılarıyla, tarihsel olarak Cumhuriyet’le de özdeşleşir. Cumhuriyet’i temsil edenUlus Meydanı ise hem kentin en önemli meydanlarından biridir hem de Cumhuriyet ideolojisi ile ulusalideallerin biçimlendiği en itibarlı kentsel mekânlardandır. Daha önce de önemli bir merkez olan UlusMeydanı, Ankara başkent olduğunda önemli bir değişim geçirmiştir. Başkent Ankara’nın en önemli temsilmekanlarından olan Ulus Meydanı, Cumhuriyetle beraber adeta başkalaşım geçirir. Cumhuriyetin ilk ve enönemli merkezi olan meydanın zamanla değiştiğini ve şekillendiğini rahatlıkla söyleyebiliriz. Bu çalışmaUlus meydanının değişim öyküsünü filmler ve tarihsel veriler aracılığıyla incelemeyi, meydanı ve söz konusudeğişimi filmler üzerinden tanımlamayı hedeflemektedir. Sinema ve kent sıklıkla ilişkilendirilmiştir; çünkümodern kentle var olan sinema sanatı kentle etkileşim içindedir. İnsanların yaşam biçimlerini etkileyensinema yaşam ve kent örüntüleriyle de şekillenir. Anlattıkları hikâyelerle kenti kaydeden filmler, aynızamanda geçmişe tanıklık eden tarihsel bir belgedir. Bu bağlamda, Ankara Ulus Meydanında geçen filmleraracılığıyla bir kent yorumu sunan bu çalışma Ankara kent belleğine bir katkı yapmayı hedeflemektedir. Budoğrultuda öncelikle kentin dönüşümü tespit edilmiştir. Ardından Ankara Ulus Meydanında geçen filmlerüzerinden, tarihsel verilerle karşılaştırmalı olarak, meydanın değişim öyküsü tanımlanmıştır.

The Representation Space of the Republic in the Cinema: Reading Ankara Ulus Square through Movies

Ankara, following the transformation from an ordinary town to the capital city of the Republic of Turkey, becomes the site for serious planning. It turns into the space for the representation of the new regime. This new capital, with its modern architecture and the buildings symbolizing the Republic, is historically identical with the Republic itself. Ulus Square, which represents the Republic, is one of the most important squares of the city. This square is also one of the most prestigious urban locations where national ideals and the ideology of the Republic are shaped. It was an important center before, but when Ankara becomes the capital it undergoes serious changes. Ulus Square, one of the most important representation venues of the capital Ankara, undergoes a metamorphosis with the republic. We can easily say that the square, the first and most important center of the republic, has changed and shaped over time. This paper examines the transformation story of the square through films and historical data and aims to define the square and its change through films. The relationship between cinema and city is a subject that has been studied extensively. Because as an art form cinema exists within the modern city and it is in interaction with the city. Although cinema has an impact on people’s lifestyles, it is also shaped by the patterns of life and the city. Furthermore, while telling stories motion pictures record the city and this turns them into witnesses of the past and important historical documents. Therefore, through films taking place in Ankara Ulus square, this paper offers an interpretation of the urban and aims to contribute to the urban memory of Ankara. In line with this purpose, first the urban transformation is identified and then the films which take place in Ulus Square are selected. Through these films and a comparison with historical data, transformation story of the square is defined.

PDF

___

Akay, Z. (1991). İki şehrin hikâyesi. Arkitekt, (1), 52-59.
Akşit, Ş. (2010). Ulusalcı mimarlık ve başkentte finans merkezi: Ankara İş Bankası Genel Müdürlüğü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Asar, B. & Uysal, M. (2014). Ulus tarihi kent merkezi ticaret binalarında mekânsal biçimleniş. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 9 (17), 109-126.
Asar, B. (2012). Ankara Ulus tarihi kent merkezindeki ticaret binaları ve mekânsal analizi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Batuman, B. (2014). Okul cephelerinden Cumhurbaşkanlığı Sarayı’na: Mimari temsil olarak Osmanlı-Selçuklu ve ulusun millet olarak (yeniden) inşası. Arredamento Mimarlık, 285, 65-73.
Baydar, L. (1992). Ankara- Atatürk Bulvarı. Ankara Dergisi, 1992, 1(4), 45-56.
Bayraktar, N. (2013). Tarihe eş zamanlı tanıklık: Ulus ve Kızılay Meydanlarının değişim süreci. Ankara Araştırmaları Dergisi, 1(1), 20-35.
Çağlar, N., Uludağ, Z., & -Aksu, A. (2006). Hürriyet Meydanı: Bir kentsel mekânın yenilik ve dönüşüm öyküsü. Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak., Der., 21 (1), 177-182.
Goethe Enstitüsü. Ankara Zafer Anıtı. (2020, Haziran 18) http://www.goethe.de/ins/tr/ank/prj/urs/geb/mon/mon/trindex.htm
Goethe Enstitüsü. Bir başkentin oluşumu. (2020, Haziran 20) http://www.goethe.de/ins/tr/ank/prj/urs/geb/res/kas/trindex.htm
Gülmez, N. & Demirkollu, C. (2013). Bir istihbarat savaşı, Çiçero olayı. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 414-429.
Lüleci, Y. (2014). Erken Cumhuriyet döneminde Türkiye Cumhuriyeti ile Sovyetler Birliği arasındaki sanatsal ilişkiler: Türkiye’nin Kalbi belgeseli örneği. İnsan & İnsan, (2), 40-61.
Mimarlar Odası. Türkiye İş Bankası İdare Merkezi. (2020, Haziran 28) http://www.mimarlarodasiankara.org/index.php?Did=1491
Mimarlar Odası. İkinci Türkiye Büyük Millet Meclisi Binası. (2020, Temmuz 10) http://www.mimarlarodasiankara.org/index.php?Did=1483
Osma, K. (2003). Cumhuriyet dönemi anıt ve heykelleri (1923-1946). Atatürk Araştırma Merkezi.
Özel, M. (1992). Ankara. Kültür Bakanlığı.
Öztürk, M. (2008). Bir kentler ve sinemalar topografyası, sinematografik kentler - mekânlar, hatıralar, arzular. Agora Kitaplığı.
Saner, M. (2007). Kamusal alandan seyirlik mekâna: Güvenpark ve Güvenlik Anıtı: 80. yılında Cumhuriyet’in Türkiye kültürü sempozyumu, 13-14 Kasım Bildiriler, SANART- Mimarlar Odası, 41-52.
Sargın, A. G. (2005). Ötekinin gözüyle Ankara’yı kurmak: Sovyet propaganda filmlerinde devrimci bellek kaybı ve anımsama. Cumhuriyet’in Ankara’sı. ODTÜ Yayıncılık.
Satur, G. (2018). Türk Sinemasında Ankara’nın kent dokusu: Zamanlar, mekânlar, değişimler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Satur, G. (2018). Sinemada Ankara kentinin izdüşümü: Bir kenti sinema üzerinden okuma deneyimi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ANARSAN Sempozyumu Özel Sayısı, 11(2), 1607-1630. https://doi.org/10.17218/hititsosbil.460122
Sümerbank Binası. (2020, Haziran 12) http://www.envanter.gov.tr/anit/index/detay/31046
Tunçer, M. (2003). Yirminci yüzyıl başında modern bir han: Taşhan. Ankara Magazine Dergisi, Kent ve Çevre Köşesi, Sayı: 15.
Tunçer, M. (2001). Ankara (Angora) şehri merkez gelişimi (14.-20. Yüzyıl). Kültür Bakanlığı Yayınevi.
Ulus Faciası. (2020, Mayıs 21). https://web.archive.org/web/20160303204652/http://aviationsafety.net/database/record.php?id=19630201-0
Ulus Tarihi Kent Merkezi. (2020, Temmuz 28). http://www.spo.org.tr/resimler/ekler/4d2004bf28a2095_ek.pdf
Ünal, G. (2015). Kentsel kamusal mekânların dönüşümü. Ankara Atatürk Bulvarı: 4. Türkiye Lisansüstü Çalışmaları Kongresi, Bildiriler Kitabı I, 285-304.

Turkish Studies - Historical Analysis-Cover

ISSN: 2667-5552
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ