XX. YÜZYIL ÂŞIK EDEBİYATI ÖRNEKLERİNDEAKTÜEL ŞİİR DEĞERLENDİRMESİ

Âşık edebiyatı, kökeni, dini ve milli bir geçmişe uzanan; sözlü, yazılı ve elektronik kültür dairesi içerisinde değişim ve dönüşüme uğrayan; kendisinin veya başkalarının şiirlerini saz eşliğinde çalıp okuyan ya da halk hikâyeleri anlatan ve Âşık adı verilen saz şairlerinin oluşturduğu edebiyattır. Âşıklık geleneğinin XX. yüzyılda da gücünü muhafaza ederek devlet nezdinde kabul görmüş sosyo-kültürel bir kurum haline gelmesinin birçok nedeni olduğu gibi bunlardan bir tanesi âşıkların aktüalitenin merkezinde yer alarak statik olmak yerine değişimi izleme yoluna gitmeleri gösterilebilir. Toplumsal modernleşme ile toplu kültür olarak yayılan, kültürel gelişmeleri ve günlük uygulamaları, zamanın objektif, subjektif ve sosyolojik özellikleriyle geleneğin gerektirdiği ölçüde, değerlendirmesine yönelik muhtelif kişisel tespit, tenkit ve gözlem vechelerine başvurdukları bunun yanı sıra hissiyatlarını da tasrih ettikleri, araştırmacılar tarafından ayrıntılı olarak metin tahlili çalışmalarıyla ortaya konulmuştur Buna göre çalışmamızda, aktüel şiir içeriğine uygun olduğunu düşündüğümüz; âşığın başından geçen olay ve durumlar, yoksulluk, hastalık, kırsal kesimin yaşam tarzı ile dinî ve milli kaynaklı kültür öğelerinin günlük hayattaki izlerini, XX. yüzyılda yaşamış 29 tane âşıktan toplam 46 örnek metin sunarak, metin tahlili yöntemiyle değerlendirmeye çalıştık. Bu sayede XX. yüzyıl Âşık edebiyatında, toplum geneline nüfuz eden aktüalitenin âşıklar arasındaki bireysel ve toplumsal yansımasına dair bir fikir oluşturmaya çalıştık.,

ASSESSMENT OF ACTUAL POETRY IN EXAMPLES OF XX. CENTURY MINSTREL LITERATURE

Minstrel literature, origins from a long religious and national history, it changes and evolves in oral, written and electronic culture. It consists of reading poems with an instrument both from others or the poet’s own poems and telling stories from folk literature, it is a literature that a minstrel poets created. Minstrelsy tradition maintained its power in XX. century and became a socio-cultural institution which is accepted by government. This situation resulted from many reasons and one of these reason is that minstrels take part in actuality’s center and follow the changing path instead of being static. Minstrels mentioned cultural developments and daily applications in their poems which spread as mass culture and social modernization, while performing that, they presents their work in a manner of objective, subjective and sociological features of time and in an extent that required by tradition. Their various personal determination, criticisms and observations directed to aspects of incidents and situations assessment and their evidencing of feelings have been introduced by researchers in detail through textual analysis studies. In light of these information, in our study, we tried to examine 29 minstrel lived in XX. century and appropriate for actual poetry content through presenting 46 sample text at total. All texts were assessed by textual analysis method. In this studies, all situations and events that a minstrel lived through were included like; poverty, disease, their rural lifestyle and traces of religious and national originated culture elements to their daily life. By this means, we tried to create an opinion about individual and social reflections of actuality among minstrels, which is penetrated to general of the society in XX. century minstrel literature

PDF

___

ALTUN, IĢıl, (2007). Âşık Mevlüt İhsanî’nin Aşk Konulu Hikâyeleri Üzerine Bir Araştırma, Doğu Kütüphanesi, Ġstanbul.
ALTUN, IĢıl; Özdemir, O. Utku, (2011). Unutamadım Âşık Nuri Çırağı Hayatı-Sanatı- Şiirleri, Motif Vakfı Yayınları, Ġstanbul.
ARSLANTAġ, Aysun, (2008). Halk Şairi Halil Çivi’nin Hayatı Sanatı Ve Şiirleri, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Elazığ.
ARTUN, Erman, (2000). Adana Halk Kültürü Araştırmaları I, Adana BüyükĢehir Belediyesi Kültür Yayınları, Adana.
ARTUN, Erman, (2001). Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı, Akçağ Yayınları, Ankara.
ARTUN, Erman, (2008). Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı, Kitabevi Yayınları, Ġstanbul.
ARTUN, Erman, (2012). Günümüzde Yaşayan Âşıklık Geleneği Üzerine Düşünceler, Prof. Dr. Mine Mengi Adına Türkoloji Sempozyumu (20-22 Ekim 2011) Bildirileri, , Çukurova Üniversitesi, Adana, s. 454.
ATILGAN, Halil, (1997). Ceyhanlı Âşık Ferrahi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
ÇIBLAK, Nilgün, (2008). Âşık Şiirinde Taşlamalar, Ürün Yayınları, Ankara.
ÇOBANOĞLU, Özkul, (2000). Âşık Tarzı Kültür Geleneği ve Destan Türü, Akçağ Yayınları, Ankara.
DEMĠR, Cihan, (2011). Âşık Müslim Seyrani’nin Hayatı Sanatı Ve Eserleri, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Türk Edebiyatı Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Edirne.
DÜZGÜN, Dilaver, (1997). Âşık Mustafa Ruhanî: Hayatı Sanatı ve Şiirlerinden Seçmeler, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Erzurum.
EYÜBOĞLU, E. Kemal, (1973). 13. Yüzyıldan Günümüze Şiirde Ve Halk Dilinde Atasözleri ve Deyimler, Eren Yayıncılık, Ġstanbul.
GÜLEÇ, Ġsmail, (2001). Yar Elinden Gelen Bade Âşık Kemter Yusuf’un Nutukları, Anadolu Aydınlanma Vakfı Yayınları, Ġstanbul.
HALICI, Feyzi, (1992). Âşıklık Geleneği ve Günümüz Halk Şairleri: Güldeste, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara.
ĠVGĠN, Hayrettin; Çemrek, Hüseyin; Bozyiğit, A. Esat, (1998). Âşıklar Dünyasında Aş-Der : Antoloji, Ankara Halk ÂĢıkları Kültür ve AraĢtırma Derneği Yayınları, Ankara.
KABAKLI, Ahmet, (2006). Âşık Edebiyatı, Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, Ġstanbul.
KALKAN, Emir, (1991). XX. Türk Halk Şairleri Antolojisi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
KARADAĞ, Metin, (1996). Erzurumlu Emrah Yaşamı Sanatı ve Şiirleri, Ayyıldız Yayınevi, Ankara.
KAYA, Doğan, (2004). Âşık Veysel, Ġstanbul Valiliği, Sivas.
KAYA, Doğan, (2005). Âşık Talibi Coşkun, Sivas Belediyesi Kültür Yayınları, Sivas.
KÖPRÜLÜ, M. Fuad (2005). Saz Şairleri, Akçağ Yayınları, Ankara.
KÖROĞLU, C. Zehra, (2012). Türkiye’de Dini Hayatın İncelemesi: Bütüncül Bir Yaklaşım, GümüĢhane Üniversitesi Ġlahiyat Fakültesi Dergisi, 1/2 Temmuz.
LEFEBVRE, Henri; Réqulier, Catherine ve Zayani, Muhammed, The Rhythmanalytical Project, Rethinking Marxism: A Journal of Economics, Culture & Society, Volume: 11, Issue: 1, 1999‟dan Gen Elçin (çev.) Gündelik Hayat ve Ritimleri, Birikim Dergisi, Sayı: 191, Yıl: 2005 Mart, s. 79-85.
NASRATTINOĞLU, Ġ. Ünver, (1987). Posoflu Âşık Zülalî, Özen Matbaacılık, Ankara.
OĞUZ, Öcal, (2001). Halk Şiirinde Tür Şekil Ve Makam, Akçağ Yayınları, Ankara.
ÖCAL, Oğuz, (2011). Gündeliklik - Tarihsellik Kavramları ve Yenişehir’de Bir Öğle Vakti Romanı, Turkish Studies, Volume 6/3, s.1477- 1486.
ÖZÇELĠK, Mehmet, (2004). Âşık Deli Hazım, Fakülte Kitabevi, Isparta.
ÖZÇELĠK, Mehmet, (1998). Âşıkların Diliyle Hazreti Muhammed, SDÜ. Ġlahiyat Fakültesi 1. Kutlu Doğum Sempozyumu Bildirileri, 20-21 Nisan, Isparta, s. 299-316
ÖZDEMĠR, Ahmet, (2010). İki Kapılı Handa Âşık Veysel, Sivas Platformu Yayınları, Ġstanbul. ÖZDEMĠR, Cafer, (2011). Âşık Tarzı Türk Şiirinde Osmanlı Toplum Hayatı, Kitabevi Yayınevi, Ġstanbul.
ÖZKAN, Ömer, (2007). Divan Şiiri Penceresinden Osmanlı Toplum Hayatı, Kitabevi Yayınları, Ġstanbul.
ÖZSOY, B. Sami; Ataman, H. Ġbrahim (1993). Posoflu Âşık Sabit Müdami Hayatı Edebi Şahsiyeti ve Eserlerinden Seçmeler, Kayseri.
ÖZSOY, B. Sami, (2005). Başlangıcından Günümüze Örnekleriyle Türk Şiiri, Akçağ Yayınları, Ankara.
SAKAOĞLU, Saim; Karadavut, Zekeriya, (1998). Âşıkların Diliyle Cumhuriyet, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
SEVER, Mustafa, (2004). Türk Halk Şiiri, Kurmay Yayınları, Ankara.
SUBAġI, Necdet, (2004). Gündelik Hayat Ve Dinsellik, Ġz Yayıncılık, Ġstanbul.
ULUSOY Kadir, (2011). Türk Toplum Hayatında Yaşatılan Kahve ve Kahvehane Kültürü (Bir sözlü Kültür ve Sosyal Çevre Eğitimi Çalışması), Milli Folklor, 23/89, 159-169.
YĠĞĠT, Zehra, (2012). “Modernliğin Arka Yüzü Olarak” Gündelik Hayat : Aşk-ı Memnu, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 2, Ġzmir, s. 125- 144.
Güncel Türkçe Sözlük, EriĢim: http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&view=gts, EriĢim tarihi, 15.10.2013.
KAYA, Doğan, Âşık Ali Sultan, EriĢim: http://turkoloji.cu.edu.tr/halk%20edebıyatı/dogan_kaya_asik_ali_sultan.pdf, EriĢim tarihi, 13.10.2013.
ÖZEN, Kutlu, Halk Şairi Talibi Coşkun, EriĢim: http://www.kutluozen.com/galeri/makale/talibi.pdf, EriĢim tarihi, 17.10.2013.
SÖNMEZOĞLU, Mehmet, Her İşe Besmele İle Başlamak, EriĢim:http://www.kocaeligazetesi.com.tr/root.vol?title=her-ise-besmele-ilebaslamak&exec=page&nid=492119, EriĢim tarihi, 28.10.2013.