ABDÜLHAK HAMİT TARHAN’IN “NÂKÂFİ” ADLI ŞİİRİNİN ONTOLOJİK TAHLİLİ

Sanat eserlerinin kendilerine has birtakım özellikleri vardır. Dış dünyadaki malzemelerin sanatçının elinde işlenmesiyle ortaya çıkan sanat eserlerini daha sağlıklı inceleyebilmek için sanatın kendine özgü özellikleri göz önünde bulundurulmalıdır. Sanat ontolojisi, sanat eserini incelemenin merkezine bir "var" olan olarak koyar. Sanat eserini her yönüyle ele alıp değerlendirmek sanat ontolojisinin ayırt edici yönünü oluşturur. Ontolojik tahlil, bütün sanat türlerinde olduğu gibi edebi metinleri tabakalara ayırır. Sanat ontolojisi, edebi eseri ele alırken metnin biçim ve anlam yönünü göz önünde bulundurur. Edebi metni arka yapı ile ön yapı diye iki temel tabakaya ayırma ontolojik tahlilin yaklaşım yöntemidir. Ön yapıdan kastedilen metnin biçim ve ritim unsurları, arka yapıdan kastedilen ise anlam unsurlarıdır. Abdülhak Hamit Tarhan'ın poetik nitelikteki "Nâkâfi" manzumesi, "Makber" şiirine yapılan eleştirilere verilen bir cevaptır. "Makber"e yapılan eleştirileri insafsızca bulan Hamit, eski şiirin kurallarını yıkmaktan övgüyle söz eder. Hamit'in şiir anlayışının oluşmasında yaşadığı gelgitlerin ve çevresindekilerle giriştiği münakaşaların büyük bir etkisi vardır. "Nâkâfi" şiirinde, Hamit sanat anlayışı ile "Makber"e saldıranlara verdiği cevapları harmanlanmıştır. Aruz kalıbı, aliterasyon, asonans, kafiye ve redif ile ritim yakalayan Hamit, bu ritim unsurlarıyla anlam arasında bağlantıyı kurmayı başarır. Hem ritim unsurları hem metnin arka planında bulunan anlamsal evrenin iyi bilinmesi, ancak ontolojik bir tahlille mümkündür. Bu çalışmanın amacı ontolojik açıdan "Nâkâfi" manzumesini tahlil etmektir

ONTOLOGY ANALYSIS OF ABDÜLHAK HAMIT TARHAN’S NÂKÂFI POEM

Works of art have some specific characteristics. In order to efficiently examine artworks handled by artist, particular properties of the art must be considered. Ontology of art brings the artwork to the center of examination as an existence. Evaluating the artwork by going into the ins and outs constitutes the discriminating aspect of the ontology of art. As in all kinds of art, ontological analysis separates literary texts into the literate layers. In the similar line, it considers the text in terms of form and meaning when discussing the literate text. Separation of the literate text into two, namely front-yard and back-yard structure, is the method of the ontological analysis. Moreover, while front-yard refers to the elements of text rhythm and form of the literate text, the back-yard refers to the elements of text’s meaning. Abdülhak Hamit Tarhan’s poetic poem Nâkâfi is a response to the critics against his Makber poem. Hamit finds the criticism ruthless, and then he praises himself for breaking rules of old poems. The poet transforms to a romantic subject as his crunch times in his life determine his way of art. In his Nâkâfi poem, Hamit understands of the art, and his responses to Makber’s ctritics were blended. Reaching the rhythm by meter, alliteration, assonance, Hamit achieves to establish the link between the meaning and the elements of rhythm. Understanding the rhythm elements and semantic universe behind the text can only be comprehended by an ontological analysis. The aim of this study is analyzed Nâkâfi poem ontologically.

___

  • ALBAYRAK, Mevlüt (2012) Estetik’in Serüveni (Sanat Felsefesi), Ankara: Akçağ Yayınları.
  • BAYRAM, Yavuz (2003) “Ontolojik Analiz Metotu ve Bir Uygulama” Yom Sanat, S. 12 (MayısHaziran), Adana.
  • ENGİNÜN, İnci (2005) Yeni Türk Edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839-1923), İstanbul: Dergâh Yayınları.
  • ELIOT, Thomas Stearns (2007) Edebiyat Üzerine Düşünceler (Çev. Sevim Kantarcıoğlu), İsranbul: Paradigma Yayıncılık.
  • HAIDDEGER, Martin (2007) Sanat Eserinin Kökeni (Çev. Fatih Tepebaşlı), Ankara: De Ki Basım ve Yayım.
  • HAŞİM, Ahmet (2007) Piyale (Haz. Sabahattin Çağın), İstanbul: Çağrı Yayınları.
  • HEGEL, Georg Wilhelm F.(1994) Estetik Güzel Sanatlar Üzerine Dersler (Çev. Taylan Altuğ- Hakkı Hünler), İstanbul: Payel Yayınevi.
  • KOLCU, Ali İhsan (2009) Abdülhak Hâmid’in Poetikası, Erzurum: Salkımsöğüt Yayınevi.
  • KULA, Onur Bilge (2010) Hegel Estetiği ve Yazın Kuramı I, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • KULA, Onur Bilge (2011) Hegel Estetiği ve Yazın Kuramı II, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • ÖZTÜRK, Veysel (2010) Türk Şiirinin Romantik Kökleri: Abdülhak Hamid’in Şiirinde Romantik Öznellik, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi s.57, İstanbul.
  • PALA, İskender (2009) Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, İstanbul: Kapı Yayınları.
  • POSPELOV, Gennadiy (2005) Edebiyat Bilimi (Çev. Yılmaz Onay), İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
  • TANPINAR, Ahmet Hamdi (2005) Edebiyat Üzerine Makaleler (Haz. Zeynep Kerman), İstanbul: Dergâh Yayınları.
  • TARHAN, Abdülhak Hamit (1982) Hep Yahut Hiç. Bütün Şiirleri 3 (Haz. İnci Engünün), İstanbul: Dergâh Yayınları.
  • TARHAN, Abdülhak Hamit (2010) Makber (Haz. Özge Şahin), İstanbul: Çağrı Yayınları.
  • THOMASSON, Amie L. (2005) Existence, Culture, and Persons: The Ontology of Roman Ingarden, Ontos, Arkadiusz Chrudzimski, p. 115–136, Frankfurt.
  • TİMUÇİN, Afşar (2008) Estetik, İstanbul: Bulut Yayınları.
  • TİMUÇİN, Afşar (2011) Estetikte Anlam ve Yorum, İstanbul: Bulut Yayınları.
  • TUNALI, İsmail (2011) Sanat Ontolojisi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • TUNALI, İsmail (2012) Estetik, İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • TÜRKER, HABİB (2007) Moritz Geiger ve Nicolai Hartmann’da Estetik Değerin Temellendirilmesi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlahiyat Ana Bilimdalı Felsefe ve Din Bilimleri Bilimdalı, Basılmamış Doktora Tezi: İstanbul.