197104

Yeniden Kullanım ve Özgünlüğünden Uzaklaştırılan Yerel Kimlik ve Mimari: Antakya Zenginler Mahallesi Örneği

Çalışmada kent dokusunun yeniden kullanımında yerel kimlik ve mimarinin dışardan gelen müdahalelerle özgünlüğünden uzaklaştırılması kavramı ele alınmıştır. Çalışma kapsamında, Antakya Zenginler Mahallesini oluşturan konut dokusunun dönüşüm sürecinde somut ve somut olmayan mirasın bütüncül olarak ele alınmaması durumu değerlendirilmiştir. Çalışma sürecinde konuyla ilgili literatür taraması yapılmış, mevcut yapılar üzerinden saha çalışması yapılarak fotoğraf ile belgeleme sağlanmış, bölgedeki dönüşüm durumu haritalanmıştır. İlgili kurumlardan kentsel sit alanı, koruma imar planı ve yapıların tescil durumları hakkında bilgi alınmıştır. Çok katmanlı Antakya kent dokusunu oluşturan kültür varlıkları, özellikle sivil mimarlık eserleri, başta çağdaş donatıların eksikliği, değişen aile yapısı ve değişen yaşam şekli ile terk edilmiş ya da niteliksiz müdahalelere maruz kalmıştır. Yapılan alan çalışmasında, değişimin doku içinde homojen bir dağılım göstermediği ve dokudan bağımsız olarak ilerlediği tespit edilmiştir. Bir koruma yöntemi olarak seçilen yeniden işlevlendirme uygulamalarında; sadece somut mirasın değil, somut olmayan kültür mirasının da olumsuz yönde etkilendiği tespit edilmiştir. Tarihi kent ve kentsel alanlarda yapılacak müdahalelerde yapıların tek tek ele alınması yerine, üst ölçekten düşünülmesi gerekmektedir. Farklı disiplinlerden uzmanların (arkeolog, mimar, psikolog, ekonomi uzmanı vb.) ve halkın katılımıyla bölgenin kentte nasıl bir misyon yükleneceğine dair planlar yapılması da önemlidir. Çağdaş yaşamın bütünleyici bir parçası olan tarihi çevreleri oluşturan geleneksel konut dokusunun yeniden değerlendirilmesinde, somut ve somut olmayan değerlerin özgünlüğünün ön planda tutulması, yerli halka yarar sağlaması ve kullanıcının geleneksel dokuyu koruması konusunda bilinçlendirilmesi asıl hedef olmalıdır.

Reuse by Detaching From Vernacular Identity and Architecture: The Case of Zenginler District of Antioch

This study addresses the concept of detachment regarding the local identity and vernacular architecture from its originality by external interventions in the reuse of the old urban fabric. In this study, that the tangible and intangible heritage was not holistically evaluated in the process of transformation of the residential fabric that was in Zenginler District of Antioch. Relevant literature was reviewed. A field study was conducted based on the existing structures, documented using photographs and transformation status in the region was mapped. Cultural values that form the urban fabric of the multi-level Antakya, especially civil architecture work, have been abandoned with the lack of contemporary equipment for many years and changing family structure and lifestyle or have been exposed to unskilled interventions. In the fieldwork, the findings show that the change in the fabric has not shown a homogeneous distribution, and the change proceeded independent from the fabric. The findings also indicate that in the adaptive reuse practices selected as a conversation method in this study, both the tangible heritage and also the intangible cultural heritages have been affected negatively. In the works regarding the conservation of the historical areas, it is important to sustain the original plan layouts, architectural details and integrity of the residents and also purposes of the historical areas that enable the maintenance of the traditional lifestyle when the region is supported in social, cultural and economic aspects.

PDF

___

Ahunbay, Z. (2013). 2013’ün tartışmalı yeniden kullanım ve ihyaları. Mimarlık Dergisi, 374. http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=388&RecID=332 2#
Altınoluk, Ü. (1991). Özgün işlevini tamamen yitiren ya da işlevsel olarak eskiyen yapıların yeniden kullanımı. Tasarım Dergisi, 14, 102-104.
Altınoluk, Ü. (1998). Binaların yeniden kullanımı, YEM Yayınları.
Ardaman, E. (1996). Tarihi çevre içinde binaların yeniden kullanımı- Galata örneği kente yeniden katılım [Yayımlanmamış doktora tezi]. Mimar Sinan Üniversitesi Mimarlık Bölümü.
Arıman, B. (2002). Antakya kenti tarihi doku içinde tipolojik analiz çalışmaları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Bölümü.
Asarcıklı, M. (1989). Antakya kent formunu oluşturan öğelerin araştırılıp değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü.
Aydın, D. ve Yaldız, E. (2010). Yeniden kullanıma adaptasyonda bina performansının kullanıcılar üzerinden değerlendirilmesi. METU Journal of the Faculty of Architecture, 27(1), 1-22. http://doi.org/10.4305/METU.JFA.2010.1.1
Bell, G. L. (2016). The desert and the sown: travels in Palestine and Syria. Dover Publications.
Bolat, M. E. (2016). Antakya tarihi yerleşimi çok katmanlı yapısının algılanmasına yönelik tespit ve öneriler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi Mimarlık Bölümü.
Bora, Ç. H. (2008). Restoration and revitalization project of house No:1 in Zenginler District Buyuk Cikmaz – Antakya [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Bölümü.
Demir, A. (1996). Çağlar içinde Antakya. Akbank Kültür ve Sanat Yayınları.
Dikmen, Ç. B. (2017). “Geleneksel Konutların Yeniden İşlevlendirilerek Kullanımı: Yozgat Örneği”, Uluslararası Katılımlı 6. Tarihi Yapıların Korunması ve Güçlendirilmesi Sempozyumu, Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi, 421-431.
Dinç, V. (2015). Antakya (Hatay) şehir coğrafyası [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mustafa Kemal Üniversitesi Coğrafya Anabilim Dalı.
Downey, G. (1962). The history of Antioch in Syria, from seleucus to the Arab conquest. Princeton University Press.
Gökşen, F., Güner, C. ve Koçhan, A. (2017). Sürdürülebilir kalkınma için ekolojik yapı tasarım kriterleri. Akademia Disiplinlerarası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 3(1), 92-107.
Guillaud, H. (2014). “Defining vernacular architecture”, Versus Heritage for Tomorrow Vernacular Knowledge for Sustainable Architecture, ed. M. Correia, L. Dipasquale, S. Mecca, University Press.
Gültekin, N. T. (2001). “Türkiye’de Taşınmaz Kültür Varlıklarını Koruma Sürecinde Yaşanan Açmazlar”, Taç Vakfının 25 Yılı Anı Kitabı: Türkiye’de Risk Altındaki Doğal ve Kültürel Miras, ed. H. Sezgin, Türkiye Anıt Çevre Turizm Değerlerini Koruma Vakfı Yayınları.
Höhmann, R. (1992). “Denkmale der Industrie - Museen der Industrie? Museum und Denkmalpflege”, Bericht über ein Internationales Symposium, Bodensee, 56-61.
ICOMOS. (1975). “Amsterdam Bildirgesi (The The Declaration of Amsterdam)”, http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0458320001536681780.pdf Erişim Tarihi: 14.08.2021.
ICOMOS. (1999). “Uluslararası Kültürel Turı̇ zm Tüzüğü”, http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0300983001536913522.pdf Erişim Tarihi: 20.12.2021
ICOMOS. (2008). “Charter for The Interpretation and Presentation of Cultural Heritage Sites”, http://icip.icomos.org/downloads/ICOMOS_Interpretation_Charter_ENG_04_10_08.pdf Erişim Tarihi: 08.09.2020.
ICOMOS. (2013). “Türkiye Mimari Mirası Koruma Bildirgesi”, http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0605742001542305046.pdf Erişim Tarihi: 19.09.2018.
Kısa Ovalı, P. (2009). Türkiye iklim bölgeleri bağlamında ekolojik tasarım ölçütleri sistematiğinin oluşturulması [Yayımlanmamış doktora tezi]. Trakya Üniversitesi Mimarlık Bölümü.
Kinneir, J. M. (2018). Journey through Asia minor, Armenia, and Koordistan in the years 1813 and 1814: with remarks on the marches of Alexander and retreat of the ten thousand. Franklin Classics.
Kodak, M. (1997). Edirne Sarayı restorasyonu ve çevresi ile birlikte işlevlendirilmesi proje planlama yaklaşımı ile değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Bölümü.
Kuleli, E. (1998). Özgün işlevini sürdüremeyen anıtların yeniden kullanım sorunları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi Mimarlık Bölümü.
Lawrence, R. J. (1987). Housing, dwellings and homes, design theory, research and practice. University Of Genava.
Mercer, E. (1975). English vernacular houses, a study of traditional farmhouses and cottages. Her Majesty’s Stationery Office.
Nirun, N. (1991). Sistematik sosyoloji yönünden sosyal dinamik bünye analizi. Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
Norberg Schulz, C. (1981). Genius loci: paysage, ambiance et architecture. Mardaga.
Oliver, P. (1978). Built to meet needs cultural ıssues in vernacular architecture. Elsevier Ltd.
Oliver, P. (1997). Encyclopedia of vernacular architecture of the world 3. Cambridge University Press.
Ortaylı, İ. (2018). Osmanlı toplumunda aile. Kronik Kitap.
Ömeroğlu, C. (2006). Antakya kentı̇nı̇n özgünlüğü ve günümüz koruma sorunlarının Antakya kentsel sı̇t alanında ı̇rdelenmesı̇ [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi Şehir Bölge Planlama Bölümü.
Polat, Y. (1996). Anadolu Selçuklu medreselerinin yeni fonksiyonla yüklenmesi üzerine bir deneme [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi Mimarlık Bölümü. Rapoport, A. (1969). House form and culture. Prentince Hall.
Rudofsky, B. (1964). Architecture without architects: a short introduction to nonpedigreed architecture. UNM Press.
Sahillioğlu, F. (1999). Tarihi çevrenin korunması yönünden Antakya kenti [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Soğancı, N, M. (2001). Architecture as palimpsest: refunctioning of ındustrial buildings within the scope of ındustrial archaeology [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Bölümü.
Stillwell, R. (1961). Houses of Antioch. Dumbarton Oaks Papers.
Şancı, F. (2006). Hatay ı̇linde Türk mimarisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi Türk-İslam Sanatları Tarihi Ana Bilim Dalı.
Şancı, F. (2019). Hatay İlinde Türk- İslam Mimarisi. Merdiven Yayınları.
Tekeli, İ. (1989). “Kentsel Korumada Değişik Yaklaşımlar Üzerine Düşünceler”, Türkiye II. Dünya Şehircilik Günü Kolokyumu, Ankara.
Uçar, M. ve Rifaioğlu, M. N. (2011). Yerel kimliğin mekânsal temsili ve Québec kentinde korunması. İdeal Kent Dergisi, 2(3), 62-81.
Urak, G. (2002). Kullanımda değerlendirme: Ankara Kaleiçi restorasyon/işlevsel dönüşüm uygulamaları ve Ankara halkı, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 19(1), 45-62.
Uşma, G. (2019). Geleneksel Türk evi ve Van evleri. Nobel Akademik Yayıncılık. WCED (1987). Our common future. Oxford University Press.
Yaldız, E. ve Asatekin, G. (2016). Anıtsal yapıların kullanım sürecinde değerlendirilmesine yönelik bir model önerisi. METU Journal of the Faculty of Architecture, 33(2), 161-182. http://doi.org/10.4305/metu.jfa.2016.2.13
Yılmazöz, İ. (2010). Kentsel dönüşüm sonrası komşuluk ilişkileri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi Sosyoloji Anabilim Dalı.
Yoldaş, H. (2014). Sürdürülebı̇lı̇rlı̇k bağlamında sosyo-kültürel etkenler açısından Antakya konutlarının mekansal analı̇zı̇ [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Kültür Üniversitesi Mimarlık Bölümü.
Yüceer, H. ve İpekoğlu B. (2012). An architectural assessment method for new exterior additions to historic buildings. Journal of Cultural Heritage, 13(4), 419-425. https://doi.org/10.1016/j.culher.2011.12.002
Zeren, N. (1981). Kentsel alanlarda alınan koruma kararlarının uygulanabilirliği [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü.l