Türkmen Türkçesindeki basit fiillerin Türkiye Türkçesindeki basit fiillerle karşılaştırılması

Türk lehçelerinin tasnifi, öğretimi ve dilbilgisel denkliklerinin oluşturulmasında fiillerin -özellikle, nedensiz fiil adlandırması olması hasebiyle basit fillerin- büyük bir önemi vardır. Bu çalışmada, bu önem doğrultusunda Türkmen Türkçesinde kullanılan ve Türkmen Türkçesinin en kapsamlı sözlüğüne girmiş olan basit fiiller, Türkiye Türkçesindeki basit fiillerle ses ve anlam açısından karşılaştırılmıştır. Türkmen Türkçesinde tespit edilen basit fiiller, fiili oluşturan ünlü ve ünsüz sesler ile ünlü seslerin uzunluk değeri göz önüne alınarak tasnif edilmiştir. Bu şekilde sınıflandırılmış olan Türkmence fiiller, standart Türkiye Türkçesi ve ağızlardaki kullanımlarıyla tablolar halinde verilmiştir. Türkiye Türkçesinde ses değişiklikleriyle kullanılan basit fiiller de ses değişimleri esas alınarak tasnif edilmiştir. Basit fiillerin tamamının hem Türkmen hem de Türkiye Türkçelerindeki anlamları da tablolarda yer almaktadır.

A comparison between the simple verbs in Turkey’s Turkish and Turkoman’s Turkish

In the classification, teaching and formation of Turkish dialects, the verbs, particularly simple ones have great importance due to that they are causeless verb naming. In this study, it has been made a comparison in terms of sound and meaning between the simple verbs both used in Turkey’s Turkish and Turkoman’s Turkish and also took part in the most extensive dictionaries of these dialects. The simple verbs fixed in Turkoman‟s Turkish have been classified by keeping in mind vowels, consonants and duration of vowels. Turkoman verbs classified in this way have been given as tables of content with their uses in standart Turkey‟s Turkish and local languages. The simple verbs used with phonetic changes in Turkey‟s Turkish have been also classified focusing on these changes. Meanings of all the simple verbs in both Turkoman‟s Turkish and Turkey‟s Turkish also have a place in the tables of content.

PDF

___

AKSAN Doğan, Anlambilim –Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi-, Engin Yay., 4. Bs., Ankara 2006.
CLAUSON Gerard, An Etymological Dictionary of Pre-Thiteenth- Century Turkish, Oxford at the Clarendon Press, London 1972.
HAMZAYEV M. vd., Türkmen Diliniñ Sözlügi, T.I.A. Dil Bilim İnstitutı, Aşkabat 1962.
İLKER Ayşe, “Türkmen Türkçesinde Köken Olarak Kendini Gizleyen Kelimeler”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 9, Bahar-2001.
KARA Mehmet, “Lehçeler Arası Aktarmalarda Temel sorunlar”, Turkish Studies İnternational Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, V. 4/4, Summer-2009.
KARA Mehmet, Türkmen Türkçesi Grameri, Gazi Kitabevi, Ankara 2005.
TÄÇMIRADOV T., Çarıyev M., Türkmen Edebi Diliniñ Orfoepiyası ve Gısgaça Orfoepik Sözlük, Ilım Neşiryatı, Aşkabat 1967.
TEKİN Talat, Türk Dillerinde Birincil Uzun Ünlüler, Simurg Yay., Ankara 1995.
Türk Dil Kurumu, http://tdktrim.gov.tr/bts/, (ET: 10.05.2010).
UĞURLU Mustafa, “Türk Lehçeleri Arasında Kelime Eş Değerliği”, Bilig, S. 24, Bahar-2004.