TÜRKÇE-ARAPÇA MANZUM BİR LÜGAT: MÜFÎDÜ’L- MÜSTEFÎDÎN VE BÜYÜK İSTİNSÂHÎ FARKLAR

Türk dili ve edebiyatının kaynakları arasında manzum lügatlerin de önemli bir yeri vardır. Anadolu sahasında elliden fazla örneği bulunan bu eserlerin asıl hedefi kolay yoldan kelime ezberletme ve edebî sanatlarla aruzu öğretme olmuştur. Bu eserlerin en başta gelen örneklerinden birisi de birçok tercüme, şerh ve naziresi yazılmış olan Tuhfe-i Şâhidî"dir. Bu makalede bu eserin Türkçe-Arapça olarak yazılmış bir naziresi ve istinsahî büyük farklılıkları incelenecektir. Bu eserin birden fazla nüshasının olması, çok okunan bir eser olduğuna ve bir el kitabı olma özelliği taşıdığına işaret sayılmaktadır. Yazarı belli olmayan ve Müfîdü'l-Müstefîdîn şeklinde genel ve anonim bir ad verilmiş olan bu nazire eserin incelediğimiz nüshası, Molla Ahmed adında, kadılık yapmış, şair bir kimse tarafından 1740"ta istinsah edilmiştir. Bu nüshayı diğer bir nüsha ile mukayese ettiğimizde nüshaların farklı eserler gibi algılanmasına yol açacak kadar büyük farklar göze çarpmaktadır. Esere Müfîdü'l-Müstefîdîn, yani "faydalanmak isteyenlere fayda veren" şeklinde anonim bir ad verilmesi böylesine büyük istinsahî farkların oluşmasına zemin hazırlamış olabilir. Eserin hatime bölümünde de eser üzerinde düzeltme ve ekleme-çıkartma yapılabileceği yönünde tavsiyede bulunulmuş olup, buna dayanılarak alabildiğine istinsahî tasarrufların yapılmış olduğuna dair güçlü işaretler vardır. Yazarının adının belirtilmemesi ise, eserin başka bir eserden yararlanılarak hazırlanan derleme bir eser olduğuna işaret sayılabilir. Çalışmamızda eserin tespit edilen iki nüshası ele alınarak aradaki büyük istinsahî farklar gösterilecektir

A TURKISH-ARABIC IN VERSE DICTIONARY: MUFÎDU’LMUSTEFÎDÎN AND BIG DIFFERENCES IN TERMS OF COPY

In verse dictionaries take an important place among the sources of Turkish language and literaure. More than fifty examples of these articles are in Anatolian and the principal aim has been to memorize in easy way and to teach literary arts and prosody. One of the most important examples is Tuhfe-i Şâhidî and many translations, commentaries and similar are written. In this article, a Turkish-Arabic written example of this article and the differences of copies will be examined. Having more than one copy leaps out that this article is read much and has the property to be a handbook. Copies of this work we have studied which is unknown its author and is given a general and anonymous name as Mufîdü‟l-Mustefîdîn, is copied by Molla Ahmed that is kadi and one of the poet, in 1740. When compared with another copy, copies of the different artifacts to be perceived as causing a big difference is noticeable. Named anonymous as Mufîdü‟l-Mustefîdîn that means „…gives benefit who wants benefit from them‟‟ may have prepared the ground for occurring diversities in terms of copy. Having made recommendations about correction, insertion and removal on the work in the part of the end of the piece to be done and basing on this, there are strong indications that the vengeance copied savings to be made. Not stating the name of the author of the work, it can be said that this work is a work of compilation that include citations. In this article, by handling two copies of the article which are fasten down; the diversities in terms of copy will be introduced

___

  • ÇIPAN, Mustafa, Muğlalı Şâhidî Dede, Nur Basımevi, Konya, tsz,.
  • ĠLHAN, Seyfettin, Şemsi Cevâhirü‟l-Kelimât, (yüksek lisans tezi), Fırat Üni. SBE, Elazığ 1997.
  • ĠMAMOĞLU, Ahmet Hilmi, Muğlalı Şâhidî İbrahim Dede Tuhfe-i Şâhidî Farsça-Türkçe Manzum Sözlük, Muğla Üniversitesi ayınları, Muğla 2006.
  • KARABEY, Turgut - Külekçi, Numan, Sünbülzâde Vehbî, Tuhfe (Farsça-Türkçe Manzum Sözlük), Erzurum 1990.
  • KILIÇ, A., Klâsik Türk Edebiyatında Manzum Sözlük Yazma Geleneği ve Türkçe-Arapça Sözlüklerimizden Sübha-i Sıbyân, Klâsik Türk Edebiyatı Sempozyumu 6-7 Mayıs 2005, ġanlıurfa Belediyesi Yayınları, ġanlıurfa 2006, s.186-189.
  • Kılıç, A., Türkçe-Farsça Manzum Sözlüklerden Tuḥfe-i Şâhidî (Metin). Turkish Studies, 2007, Volume 2/4, ss. 516-548.
  • ÖZ, Yusuf, Tarih Boyunca Farsça-Türkçe Sözlükler (doktora tezi), Ankara Üni. SBE, Ankara 1996.
  • ÖZ, Yusuf, Tuhfe-i Vehbî Şerhleri, Ġlmî AraĢtırmalar, Sayı: 5, Ġstanbul 1997, s.219-232.
  • ÖZ, Yusuf, Tuhfe-i Şâhidî Şerhleri, Selçuk Üniversitesi Yayınları, Konya 1999.
  • YURTSEVEN, Necmettin, Türk Edebiyatında Arapça-Türkçe Manzum Lügatler ve Sünbülzâde Vehbî‟nin Nuhbe‟si, Doktora tezi, Ankara 2003.