KIBRIS TÜRKLERİ’NİN EŞKIYALIK DESTANI HASAN BULLİLER’İN METİNDİLBİLİMSEL TUTARLILIK VE BAĞDAŞIKLIK GÖRÜNÜMLERİ
Dilbilim içinde, özgün inceleme sahalardan biri de metindilbilimdir. Metindilbilim, iletişimin sözce ve metinler üzerinden gerçekleştiği gerçeğinden hareket ederek metinlere yönelerek çalışmalarını yürütmektedir. Metindilbilim metne yaklaşırken, onu tutarlılık, bağdaşıklık, niyetlilik, metin içi ilişki, bilgi vericilik, benimsenebilirlik ve durumsallık (Aksan, 1999: 149) ölçütlerine göre ele alıp değerlendirmektedir. Bu inceleme söylem çözümlemesi yönteminin işaret ettiği noktalardan hareket ederek son asır Kıbrıs Türk halk kültüründe önemli izler bırakan Hasan Bulliler destanı üzerine hazırlanmıştır. Hasan Bulliler, Kıbrıs'ın İngiltere'ye kiralanmasının ardından kısa bir süre sonra, İngiliz yönetimine baş kaldırıp eşkıyalığa başlayan kardeşlerin maceralarını konu edinmektedir. İngiliz yönetimi, Adada yeni bir nizam kurmaya kalkınca halk buna karşı koymaya çalışır. Söz konusu destanda da eşkıyalık yapan Hasan Bulliler'in, İngiliz yönetimini uğraştırması, suçlarını halkın gözünde aklamış, onları bir nevi kahraman konumuna sokmuştur. Böylece Hasan Bulliler'in adıyla anılacak bir destan yaratılmıştır. İncelenen destanın Kıbrıs Türk kültüründe birçok varyantı belirlenmesine rağmen, ilk kez kim tarafından yaratıldığı uzun zaman çözüm bulunamamış sorunlardandır. Meseleye çözüm getiren Harit Fedai'dir. Fedai, destanın Doktor Hafız Cemal tarafından yazıldığını incelemeleri sonucu saptamıştır. İncelemeye konu olan destan metni Doktor Hafız Cemal tarafından yazılan ve Harid Fedai tarafından Atatürk Üniversitesi'nde bulunan metin esas alınarak yapılmıştır. Yazının amacı Hasan Bulliler anlatısının metindilbilimin ilkeleri çerçvesinde söylem çözümlemesini yapmaktır. Bundan hareketle anlatının metinselleşmesini sağlayan tutarlılık ve bağdaşıklık görünümleri incelenmiştir. Böylece Kıbrıs Türkleri'ne ait bir anlatı üzerinden halk edebiyatı ürünlerinin oluşumunda biçimsel özellikler kadar dille ilgili düzenlemelerin de önemi ortaya konmuş, destan metninin iletişim değeri vurgulanmıştır
TURKISH CYPRIOTS BANDITRY EPICS OF "HASAN BULLİLER'' APPEARANCES TEXTOLOGY COHERENCE AND COHESION
In linguistics, text linguistic is one of the original study area. Text linguistic, communication takes place through the text from the fact that acting is working by focusing on the text. Text linguistic, coherence, meaning, text, relationships, knowledge generosity, adaption and contingency (Aksan, 1999: 149) are evaluated according to the criteria evaluated. This review of the method discorse analysis “Hasan Bulliler” Bulliler, after a short time hiring of Cyprus to England then head to the British administration to remove and banditry has been focused on the adventures of the brothers. When setting up a new order on the island, the British management, puplic works tu put againist it. Hasan Bulliler’s engaged in banditary in the saga comes to the Brithish administration to be puzzling, crimes have been considered in the puplic eye, has put them a kind of hero. Thus, an epic referred to by the name of Hasan Bulliler was created. Despite the identification of many Turkish Cypriot culture variant of the epic, who for the first time the problem has not been solved by the creation for a long time. Harid Fedai has solved the problem. Fedai, the saga was written by Dr. Hafız Cemal. Hafız Cemal saga to examine the text of the saga, which is subject to reviev by the doctor Hafız Cemal and Harid Fedai were made on the text found in Atatürk University. The aim of the discourse analysis of narrative linguistics. Based on this consistency and coherence of the narrative discourse has been textualized. Thus, through a narrative of the folk literature of the Turkish Cypriots in the formation of languagerelated arrangements have been revealed, the importance of the text saga has been emphasized too
___
- AKSAN Doğan, Anlambilim Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi. Engin Yayınevi, Ankara 1997.
- AKSAN Doğan, Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. TDK, Ankara 2000.
- ATUN Suna ve Bülent Fevzioğlu, Kıbrıs Türk Halk Edebiyatından Destanlar ve Ağıtlar Üzerinde Bilgiler, Belgeler, Araştırmalar. SAMTAY Vakfı Yayını, Gazimağusa 2011.
- AYDIN Erhan, Dilbilim El Kitabı. 3F Yayınevi, Ġstanbul 2007.
- DEMİRYÜREK Mehmet, Hasan Bulliler’in Suç Faaliyetleri.IĢık Kitabevi, LefkoĢa 2011.
- FEDAİ Harid, Kuş Hasanlar Nam-ı Diger Hasan Bulliler Kıbrıs’ın Eşkıyası. AteĢ Matbaacılık, LefkoĢa 2011.
- GÜNAY Doğan, Metin Bilgisi. Multilingual Yayınları, Ġstanbul 2003.
- ÖZKAN Bülent, “Metindilbilimi, Metindilbilimsel BağdaĢıklık ve Haldun Taner "in „On İkiye Bir Var‟ Adlı Öyküsünde Metindilbilimsel BağdaĢıklık Görünümleri”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2004 S: 13/1, s. 167-182.