TÜRK VE ÇİN RESİM SANATININ ETKİLEŞİMİ

Tarihte, uzun zaman birbirine komşu olan Türkler ve Çinliler, bazen savaşlardan ötürü ve bazen kurdukları dostluklar sayesinde birbirlerinin sanat ve kültürlerini etkilemişlerdir. Görsel bir sanat olan resime gelince bu etkileşim daha da göze çarpmaktadır Kimi zaman Çin krallarının saraylarına giden Uygur sanatçılar Çin sanatının gelişmesinde katkıda bulunmuş, kimi zaman Çin'den Orta Asya'ya gelen sanat eserleri, Çin tekniklerinin ve motiflerinin Orta Asya'da örnek alınmasına yol açmıştır. Böylece Tarih boyunca bu iki uygarlığın arasında sıcak kültürel ve sanatsal alışverişler yaşanmıştır. Türklerin tarihleri boyunca gerek iç ve Orta Asya'da ve gerekse yayıldıkları çeşitli bölgelerde Budizm, Manicilik, Musevilik ve Hıristiyanlık gibi dinleri kabul ettikleri bilinir. Ancak bu dinlerin kabul edilmesi kısmen olmuş ve Türklerin çoğunluğu milli dinleri olan Gök Tanrı inancını muhafaza etmişlerdi . Budizm ve Manicilik Orta Asya'da kültür ve sanat coğrafyası üzerinde derin etki bırakmıştır. Özellikle Mani'nin tasvirli kitabı İslamî resim sanatını derinden etkilemiştir. Manicilik, Uygurların vasıtasıyla, Moğolistan ve Çin'e geçmiştir. Bu sırada Mani'nin Erjenk atlı kitabı da Çin resim sanatını etkilemiştir. Aslında Çin resim sanatından önce Orta Asya'da resim sanatının varlığı bilinmektedir. Bu sanat Türklerden Çin'e geçip tekrar Çin özelliklerini taşıyarak Türk- İran kültürüne dönmüştür. Moğolların istilasından sonra oluşan İlhanlı döneminde, Türkİran minyatürü Çin resminden her zamankinden daha fazla etkilenmiştir. Bu makale, iki uygarlığın etkileşimini açıkladıktan sonra, Çinden Türk- İran minyatürüne geçen motiflerin üzerinde duracaktır.

THE INTERACTION OF TURKISH AND CHINESE PAINTING

Turks and Chinese which where neighbor for a long time during the history, has influenced each other some times as a result of the wars between them or some times as a result of friendly relations have . This influence has manifested itself more in Miniature which is a kind of Visual art. Sometimes artist Uygures who went to the palaces of Chinese Emperors have contributed to the growth of Chinese art. And sometimes art works which came from China to Central Asia were used as a model for Chinese techniques and motifs in Central Asia. This way there was near cultural and artistic ties between these two civilizations. Whether they had residence in Central Asia or other parts of the world, Turks accepted religions such as Buddhism, Manichaeism, Judaism and Christianity during history; But accepting these religions was partial and majority of Turks had faith in their own national religion that was Tengerism. Buddhism and Manichaeism had great influence on cultural and Artistic Geography of Central Asia specially Mani’s illustrated book had deep impact on Islamic painting art Manichaeism had entered Mangolia and China from other civilizations. Mani’s book Arzhang also influenced chinese painting art. Infact there had been painting art in Central Asia before China, and Chinese received this art from Turks and then it retuned to Turkish Iranian culture along with chinese characteristics. During Ilkhanates dynasty and Mangols soverigenty, TurkishIranian Miniature was influenced by chinese painting more than any other era. This article after investigating the influence of these two civilizations on each other, investigates motifs which has entered Iranian and Turk miniature from China.

PDF

___

AKBAR Tecvidi, Negahi be Hüner-i Nakkaşi-i İran Az Agaz Ta Gern-i Dahüm-i Hicri, Tahran, Vizaret-e Farhang ve Honar, 1996.
ARSEVEN, Celal Esad, “Türk Sanatı Tarihi, Menşesinden Bugüne Kadar”,Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, s. 14.
ASLANAPA Oktay, “Türk ve İslam Sanatı” Milli Eǧitim Bakanlıǧı Kültür Yayınları, 1973.
ASLANAPA Oktay, Türk Sanatı, Remzi Kitabevi, Beşinci Basım: 1999, İstanbul.
ASLANAPA, Oktay, “Türk Sanatı”, Remzi Kitabevi, Beşinci Basım: 1999, İstanbul.
CANBY, R.Sheila, “Naggaşi-e İrani/ Persian Painting” , Terc. Mehdi Hoseyni, Tahran, Daneşgahe Honar yayınevi, 1378. h.ş.
ÇORUHLU, Yaşar “Erken Devir Türk Sanatı”, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2007,.
ÇORUHLU, Yaşar, "Türk Mitolojisinin Ana Hatları", 3. Basım, İstanbul, 2010.
Diyarbekirli, Nejat, Başlangıçtan Bugüne Türk Sanatı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Sanat Disisi: 45, Ankara, 1993.
EBERHARD, W. , "Çin Tarihi", Ankara 1995.
GRAY, Basil, “Persina Painting/ Naggaşi-ye İrani”, tercüme: Arabali Şerveh, Yay. Donyaye Nov, Tahran, 184. h.ş.
H. D’ Ardenne de Tizac: L’ art ehinois classique.
HOMAYUNFARROH Rokneddin, "Seyri Der Minyator-e İran", Honar ve Memari Dergisi, 1353 h.ş yılı/ Hordad ve Tir ayı, sayı: 140-141, Tahran.
KURKIYAN, Anmarı, Bagha-i Hayal: 7 Gern Minyatür-i İran, Tahran, Terc. Parviz Marzban, İntişarat-i Fürüzanfer, 1998.
PAKBAZ, Ruin, "Naggaşi-ye İran Az Dirbaz Ta Emruz", Zerrin ve Simin yayınevi, Tahran, 1380 h.ş.
SAYRAMİ, A., "Süi ve Tang Devletlerinde Uygur Sanatkarları", Pekin 1993.
- www.golgelerkitabi.com
- www.turkislamsanatlari.com
- www.beyince.net
- www. mahlukat.deviantart.com
- www. akademiye.org
- www. miniturenovin.persianblog.ir
- www. tebyan.net