GÜLDÜRÜCÜ DESTANLARDAN YALANLAMALI DESTANLAR İLE GELİN-KAYNANA MANİLERİNİN MİZAH YÖNÜNDEN BENZERLİKLERİ

Çalışmamızda edebi ürünlerin birbirleriyle etkileşiminin temelinde, hemen hemen hepsinin ana malzemesinin insan olması; insanın sevincinin, hüznünün, özleminin, inancının, acısının, çilesinin vb. bu edebi ürünlerin ana konusu olmasının yattığı ortaya konulmuştur. Çalışmamıza konu olan gelin-kaynana manileri ve yalanlamalı türlerin benzerliklerini daha iyi ortaya koyabilme kaygısıyla, makalenin ilk bölümünde mani ve Güldürücü Destanlar üzerine genişçe bir açıklama yapılmıştır. Sonrasında her iki türün mizah yönünden benzerliklerini ortaya koyabilmek amacıyla bir sınıflandırma yapma yoluna gidilmiş, söz konusu benzer yönler abartılı anlatım kullanma, karikatürize etme, söz oyunları kullanma, argo ve incitici sözler kullanma, karşılıklı atışmalarla mizah yapma gibi alt başlık adları ile ortaya konulmaya çalışılmıştır. Son bölümde ise karşılıklı atışmalı destanlar ve karşılıklı manilerin sanat güçlerinin diğerlerine göre daha fazla olduğu üzerinde durularak seyirci karşısında yapılan bu tip güldürülerde baskın çıkmak için tüm sanat gücünün ortaya konulduğu ifade edilmiştir. Devamında ise her iki türde de -her ne kadar gelin, kaynana manilerinin temelinde bir sosyal sorun var ise de- nükteyi artırmak, karşı tarafı alt etmek için çeşitli buluş ve yöntemlere başvurulduğu, bu şekilde ortamda bulunanların eğlendirildiği üzerinde durulmuştur. Bu tür kültür ürünlerinin karşıdakini güldürürken, aynı zamanda düşündürdüğü, ona ayna tuttuğu, kişinin kendisini görmesini sağladığı belirtilerek sonuç itibariyle de mani söyleyenin, destan söyleyenin kullandığı malzemenin yine halkın kendisi olduğu vurgulanmıştır.

COMPARISON OF LEGENDS WITH DENIAL AND BRIDE - MOTHER-IN-LAW TURKISH POEMS IN VIEW OF HUMOR

In our study, it has been revealed that why literary products interact with each other is the fact that the main material in almost all of them is human being and his happiness, unhappiness, belief, suffering. Firstly; bride - mother-in-law Turkish poems and legends with denial, studied in our research, have been defined comprehensively in order to show their similarities. Then, in order to reveal the similarities of the two kinds in view of humor, a classification has been made, and these similarities has been tried to be revealed in categories such as exaggeration, caricaturization, using word games, slang and bad words, humoring by spats. The final part has been ended with conclusion and bibliography by stating the fact that art strength of legends with spats and mutual Turkish poems is much more than the others, because all strength of art is put forward for being dominant in these kinds of humors. Although, it both species there is a social problem on the basis of bride and mother-in-law to increase wits, to apply to various inventions for overcoming the rival side, by doing this it focuses on amusing those who are there. Cultural products such as this, maket hem think, hold them a mirror, help them to see themselves. As a result, it is emphasized that someone who says poem (mani) and “epic” uses the folk as a material

PDF

___

ARI, Bülent (2004). “Hatay’da Mani Söyleme Geleneği”. VI. Hatay Tarih ve Kültür Semp. Bil. 19- 20 Nisan 2002, Hafad Yay. Antakya.
ARI, Bülent (2009). Adana’da Geçmişten Bugüne Âşıklık Geleneği, Altınkoza Yay. Adana.
ARI, Bülent (2010). “Hatay’da Mani Söyleme, Tebrik Alma, Bilmece Sorma Gelenekleri”. Pegem Yay. Ankara.
ARTUN, Erman (2000). Adana Halk Kültürü Araştırmaları, Altınkoza Yay. Adana.
ARTUN, Erman (2004). Türk Halk Edebiyatına Giriş. Kitabevi Yay., İstanbul.
ARTUN, Erman (2001). Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı. Ankara: Akçağ Yay.
BORATAV, P. Naili; “Mani Maddesi”. İslam Ans. C.7, And. Üniv. Yay. Eskişehir.
CERRAHOĞLU, Münir (2011) “Yalanlamalı Destanlar ile Masal Tekerlemeleri Arasındaki Benzerlikler”, MKÜ Sos. Bil. Ens. Dergisi, Sayı: 15, Antakya.
DİLÇİN, Cem (1992). Örneklerle Türk Şiir Bilgisi. TDK. Yay. Ankara.
DUYMAZ, Ali (2002). “Türk Halk Serinde Gerçeküstü Destanlar Üzerine Bir Değerlendirme”. Balıkesir Üniv. Sos. Bil. Ens. Dergisi, Cilt 5, sayı: 8, Balıkesir.
ELÇİN, Şükrü (1990). Türkiye Türkçesi’nde Maniler. Türk Kül. Arş. Ens. Yay. Ankara.
GÜNAY, Umay (1992). Türkiye’de Âşık Tarzı Şiir Geleneği Ve Rüya Motifi, Akçağ Yay. Ankara.
KARAALİOĞLU, S. Kemal (1975). Edebiyat Terimleri Kılavuzu. İnkılap Yay. İstanbul.
KAYA, Doğan (1999). Anonim Halk Şiiri. Akçağ Yay. Ankara.
KAYA, Doğan (2007). Ansiklopedik Türk Halk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü. Akçağ Yay. Ankara.
KOCAKAPLAN, İsa (2007). Açıklamalı Edebi Sanatlar. TEV Yay. İstanbu.l
ÖZTELLİ, Cahit (1983). Evlerinin Önü, Özgür Yay. İstanbul.
YARDIMCI, Mehmet (1998). Başlangıcından Günümüze Halk Şiiri, Âşık Şiiri, Tekke Şiiri. Ürün Yay. Ankara.