TÜRK MİTOLOJİSİNİN GÖRSEL SANATLARIMIZDAKİ YERİ NEREDE?

Bugün çoğu sanatçımızın yanında mitolojiden söz ettiğimizde akıllarına hemen Yunan mitolojisinin Zeus, Hera, Poseidon v.s gibi mitolojik karakterleri geliyor. Bugün Türk gençlerine sorduğumuzda ise Ülgen Bay, Ayısıt, Kübey gibi Türk mitolojik kahramanlarının isimlerini bile duymadıklarını anlıyoruz. Asena, Ötüken gibi isimleri bazen duymuş olsalar da tam olarak ne olduklarının fakında değiller. Ancak Yunan mitolojisinden söz ettiğimizde az ya çok bir şeyler okumuşlar veya görmüşler, onlar gençlerimize hiç de yabancı değildirler. Acaba Türklerin, Türk mitolojisine olan özensizliğinin nedeni nedir? Neden kendi mitosumuza bukadar yabancıyız da Batı mitosunu bu kadar çok benimsiyoruz? Bunun değişik nedenleri vardır: Türklerde modernleşme kaygısı ve Batı hayranlığı, Türklerin Batı tarih ve kültürüne hayran olup kendi kültürüne ve kimliğine yabancı olması, bunların hepsinden de önemlisi; İslam dininin görsel sanatlara temkinli bakması ve onun sonucunda görsel sanatlarda Türk mitolojik karakterlerine yer verilmemesi... Nitekim mitolojik karakterler sadece yazılı metinlerde kalmışlar ve görsel sanatlarda yer alamadıklarından insanların gözlerine hitap etme şansını bulamamışlardır. Böylelikle heykellerde ve resimlerde yaşayan Yunan ve Rum mitolojisinin karşısında kendi değerlerini ve kalıcılıklarını kaybetmişlerdir . Mitolojik karakterleri yaşatmanın en iyi yolu, onları gözlere hitap edecek biçime getirmektir. Söylenceler eğer sadece ağızdan ağza dolaşsalar, bir süre sonra unutulabilirler. Söylencelerdeki isimler de akıllarda kalmayabilir. Ancak onlar, bir heykel, bir duvar freskosu veya bir tuval resmi olarak ortaya çıktığı zaman, göze ve ruha öyle zevk verirler ki kolaylıkla unutulamazlar.

WHERE IS PLACE OF TURKISH MYTHOLOGY IN OUR VISUAL ARTS?

Nowadays when we talk with artists about mythology they immediately think of Greek methodology personalities such as Poseidon, Hera, Zeus and etc. Nowadays when we talk with Turkish young generation we notice that they haven’t even heard the names of Ulgenbay, Ayisit, Kubay and etc. And if they have heard the names of Asena and Otugen, they again don’t have enough knowledge about them. But when we turn to Greek mythology, we notice that they have read something about them or they have seen them as plastic arts. They are not unfamiliar for our youth at all. In fact what is the reason for ignorance of Turk mythology among Turks? Why are we so unfamiliar with our own mythology but we deem western myths as our works? This has various reasons: Turks attempts toward modernization and love of western culture among Turks. The Turk’s culture vanish towards a love for Western culture and history. And the most important reason is the Islam conservative view point towards plastic arts, leading to a lack of proper status for the Turk mythology among plastic arts. Therefore, we only can know the Mythological characters through written texts that don’t address people’s eyes. As a result, in contrast to Greek and Rome’s mythology which can live in sculptures and pictures, they lose their importance and longevity. The best way to revitalize mythological characters is to put them in shapes which address the eyes. If myths just transfer from mouth to mouth they might be forgotten after a while and the mythological character’s names will be forgotten too. But if they appear as a sculpture, fresco or painting, with the pleasure that they will give to the eyes, they will never be forgotten

___

  • ARSEVEN, Celal Esad, “Türk Sanatı Tarihi, MenĢesinden Bugüne Kadar”, Milli Eğitim Basımevi, Ġstanbul.
  • ASLANAPA, Oktay, "Türk Sanatı", Remzi Kitabevi, 5. Basım, Ġstanbul, 1999.
  • BEKSAÇ, Engin, "Avrupa Sanatına GiriĢ", Üçüncü Basım, Engin Yayıncılık, Ġstanbul, 2000.
  • CIBIROĞLU, Yıldız, "Türk Sanatında Gizli Yüz", Arkeolojive Saant Yayınları, Ġstanbul, 2008.
  • ÇORUHLU, YaĢar, Türk Mitolojisisn Ana Hatları, s. 18; R. ġeĢen, Ġslam Coğrafıyacılarına Göre Tnkara 1998.
  • DİYARBEKĠRLĠ, Nejat, "Ġslamiyetten Önce Türk Sanatı", Sanat Dizisi: 45, BaĢlangıçtan Bugüne Türk Sanatı, Ankara, 1993.
  • Elbehnisi Afif , "El-fen el-islami" , DimeĢk, Talas: Lid-dirasat-i ve‟t Tercume ve‟n- NaĢriye , 1986.
  • GOMBRĠCH, E. H.,"Sanatın Öyküsü" Çeviri: Bedrettin Cömert, dördüncü basım, Remzi kitabevi, Ġstanbul, 1992 .
  • KONURALP, Okan, "Hurriyet Gazetesi", 1 1 Ağustos 2013.
  • NAİLİ BORATAV, Pertev, " Türk Mitolojisi", BilgeSu yayınevi, Çeviri: Recep Özbay, Ankara, 2012.POUL ROUX, Jean, "Eski Türk Mitolojisi", Çeviri: Musa YaĢar Sağlam, BigeSu yayınevi, Ankara 2012.Türkmen Sovet Ansiklopedisi", 8. Cilt, AĢkabat, 1978.
  • WILKINGSON, Philip - Philip, NEIL, "Görsel Rehber, Mitoloji" Çeviri: Meltem Uzun, , ĠnkilapYayınevi, 2010.
  • http://www.youtube.com
  • http://www.kadimdostlar.com
  • http://tr.wikipedia.org
  • http://www.hurriyet.com.tr
  • http://yenisafak.com
  • http://www.sondevir.com
  • http://www.gnoxis.com
  • http://www.msxlabs.org
  • http://samanizmnedir.blogcu.com