Aybeniz RAHİMOVA, HALİDE GAMZE İNCE YAKAR

TEYMURBEY BAYRAMALİBEYOV'UN AZERBAYCAN'IN LENKARAN ŞEHRİNİN EĞİTİM SİSTEMİNE ETKİSİ

XIX. yüzyılın ilk yarısından itibaren Azerbaycan`ın çeşitli şehirlerinde eğitim ve kültürde belirgin bir gelişim söz konusudur. Azerbaycan'nın Rusya`nın idaresine girmesinden sonra ülke genelinde, özellikle de Lenkaran'da İran`ın otoritesi giderek zayıflamaktaydı. Rus tebaasının açtıkları okullara zengin Müslüman çocuklarıda büyük ilgi göstermişti. Cehalete karşı mücadele döneminin başladığı Lenkaran'da Teymur Bey Bayramalibeyov, eğitim politikasının belirlenmesi, hayır kurumları malzemelerinin karşılanması, kız çocuklarının okula gönderilmesi, kütüphanelerin açılması, halkın topyekûn aydınlanması gibi pek çok alanda çalışmalar yapmıştır. Teymur Bey'in şahsi çabalarıyla bölgede okullar açılmış, bu okullarda çok dilli, çok kültürlü, bir eğitim anlayışıyla, dini konuların yanı sıra fen ve sosyal bilimleri de öğretilmiştir. Ayrıca gazetelerde halkın aydınlanması için -kimi zaman yönetim tarafından cezalandırılmasına neden olan- yazılar yazmış, eğitim, edebiyat-kültür, tarih-etnografya, sosyoloji-siyaset, tıp gibi birbirinden farklı bilim dallarında eserler vermiştir. Teymur Bey, çok yönlü bir bilim insanı olarak, halkınını her konuda düşünmeye, okumaya, araştırmaya, dilini, kültürünü, ülkesini ve tarihini tanımaya sevketmiştir. Çalışmamızda Teymur Bey Bayramalibeyov'un eğitim çalışmalarının ve eserlerinin Azerbaycan'ın Lenkaran şehrinin eğitim sisteminde meydana getirdiği değişiklikler ortaya konacaktır. Ayrıca gelecekteki okulların, farklı coğrafyalarda, farklı siyasal, kültürel ve ekonomik koşullarda yapılan girişimleri yorumlamaları açısından da Teymur Bey Bayramalibeyov'a ve çalışmalarına ışık tutulacak; dönemin siyasal, kültürel, sosyal ve ekonomik durumu, eğitim anlayışı incelenecektir.

TEYMUR BEY BAYRAMALIBEYOV'S INFLUENCE ON THE EDUCATIONAL SYSTEM OF LENKARAN CITY OF AZERBAIJAN

There has been some significant development in education and culture in various cities of Azerbaijan since the first half of the XIXth century. A struggle against ignorance started in Lenkaran, and Teymur Bey Bayramalibeyov had contributions to such fields as the specifications of educational policies, building schools by virtue of charity organizations, provision of students' educational materials, sending girls to schools, opening libraries, and collective enlightenment of the public. Thanks to the individual effort of Teymur Bey, schools were opened in the area, and science and social sciences as well as religious were taught in those schools through a multi-lingual, multicultural educational approach. Besides, he wrote articles in newspapers, which sometimes resulted in punishment from the administration, and produced works in such diverse fields and disciplines as education, literature-culture, history-ethnography, sociology-politics, and medicine. Being a multi-dimensional man of many parts, Teymur Bey led his people to think, read, and study in every field, and learn about their language, culture, country, and history. The present study puts forward the changes brought about by Teymur Bey Bayramalibeyov's educational endeavour and works to the educational system of Lenkaran City of Azerbaijan. The present study will additionally discuss the political, cultural and economic situation and understanding of education that characterize the period, and shed light on Teymur Bey Bayramalibeyov's understanding while interpreting from his point of view the schools to be established in future in different geographical, cultural, and economic contexts.

PDF

___

AĞAZAD? Y. Teymur b?y Bayram?lib?yov v? folklor. - //Bakı, "Nurlan", 2003, 170s.

AYAN, Ekrem (2008) Ibıray Altınsarin ve Nikolay İvanoviç İlminski'nin Kazak Eğitim Sistemine Etkileri. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History Of Turkic. Volume 9/4 Spring, p.287-301,www.turkishstudies.net

Azerbaycan Xalq T?hsili Muzeyi, qovluq 106.

CAVADOVA E. "... O h?m d? görk?mli etnoqraf idi". -//Bakı, "Nurlan", 2009, -204s.

CAVADOVA E. Teymur b?y Bayram?lib?yov - 150 Teymur b?y Bayram?lib?yovun etnoqrafik görüşl?rinin b?zi m?s?l?l?ri. -// "Kaspi", 2012, 9-11; 12; 13 iyun (3 m?qal?).

CAVADOVA E., K?rimov B. Görk?mli maarif xadimi Teymur b?y Bayram?lib?yov ocağının davamçıları. -// "Üç ?srin q?zeti "Kaspi", Bakı, Qanun n?şriyyatı, 2011. - s.218-233.

CAVADOVA T. Teymur b?y Bayram?lib?yovun elmi irsind? Az?rbaycan xalqının m?n?vi m?d?niyy?ti probleml?rinin ?ksi. -//Tarix v? onun probleml?ri, Bakı, 2004, No3. -s.237- 248.

ÇELIK, Ahmet (2014) Eğitim Alanında Yapılan İnkılapların Sosyal ve Kültürel Değişime Etkisi. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History Of Turkic. Volume 9/4 Spring, p.287-301,www.turkishstudies.net

DEMIREL, Hatice Gökçe ve Kişman, Zülfikar Aytaç (2014) Kültürler Arası Liderlik. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History Of Turkic. V.9/5 Spring, p.689-705, www.turkishstudies.net

M?MM?DOV X. XIX ?srin sonu, XX ?srin ?vv?ll?rind? Az?rbaycan maarifçi realist ?d?biyyatı. - //Bakı, 1978, s.7-8.

TALIŞLI M. "125 yaşlı m?kt?b". Bakı, 1983, 53s.

???????? ?. ???????? ?????????? ??????????????? ???? ??????? ???????? ?????????? ????????????. /???????????????-????????????? ??????????? «???????? ??????? ????? ? ???????? ??????? ????????????. - //????, 1992, -?.11-14.

??????? ?. ????????. ??????????????? ?? ???????? ? ??????????. -//?????????? ? ?????????? ????????????, ?.1.-//????, 2004, -?.24-32.

???????? ?. ???????? ?????????? ???????????????. - //?????? «???», 1997, No7.

???? ???????. ???????? ????? ?????????? ??????????????? (? ?????????? ?.??????????... ?? ?????? ? ?????????? ??????????. -// «??????», 2009, 26-?? ????????. -?.9.

???????? ?. ???????????????? ? ??????? ?????????????????????? ??????????????? (1862-1937). - //???????? ???????? ???? ??????????????? ??? ????????????, ????????? ? ?????, 1974, No2, ?.19-29.

????????? ??????????????. «????????? ????????????», ????????? ?.-//????, «???????????», 2012. - 356?.