ATATÜRK'ÜN TÜRKÇEYE YÖNELİK ÖZLEŞTİRME/SADELEŞTİRME ÇALIŞMALARI VE BU BAĞLAMDA YAŞANAN DİL TARTIŞMALARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Her toplumun, her milletin kendine göre değer verdiği, önemli saydığı liderleri vardır. Bu liderler, toplumun hafızasında derin izler bırakmış, ülkesinin ve milletinin refahı ve mutluluğu için kendisinden fedakârlıklarda bulunmuş, emsali az olan şahsiyetlerdir. İngilizler için tarihi kişilik olarak Churchill, Amerikalılar için Washington, Fransızlar için Napolyon, Hintliler için Gandhi gibi şahsiyetler, milletleri için önemli liderler ve tarihi kişiliklerdir. Türk milleti ve mazlum milletler için de Atatürk'ün konumu, tarihi kişiliği çok farklıdır. Atatürk, tek yönlü bir lider değildir. Devrimleriyle yepyeni bir ulus tesis eden Atatürk, tarihi şahsiyet olmanın ötesinde vatandaş, asker, aydın gibi vasıfları bir arada bulundurmuş ender liderlerden biridir. Atatürk'ün hayatı, yalnız Türkiye'de değil, dünyanın birçok ülkesinde binlerce araştırmaya konu olmuş ve birçok yerde ders konusu olarak işlenmiştir. Atatürk'ün önem verdiği değerlerin başında dil gelmektedir. Dil, bir milletin ortak değeri ve yaşam felsefesi olarak tanımlanabilir. Bir ülkede birlik ve beraberliği sağlamanın en önemli aracı hiç şüphesiz dildir. Milleti oluşturan bireylerin ortak bir dille konuşması, millet olmanın en önemli unsurlarındandır. Millî şuurun önemli göstergesi olan dil, birey açısından mensup olunan o millete ait izler taşımasının en önemli sembolüdür. Bir milletin sosyal olarak varlığını hissettirmesi için duygu ve düşünce tarzı tarih, dil ve kültürü arasında bağ vardır. Bu noktada özellikle Atatürk, yeni bir Cumhuriyet temelinin, millî bir dil anlayışı kurmak ile gerçekleşebileceğine inandığı için eğitim dili ve resmî dil olarak Türkçenin sorunlarını öncelikli olarak çözme yoluna gitmiştir. Bunun sadeleştirilmesi/özleştirilmesine önem vermiştir. Bu amaçla kurulan Türk Dil Kurumu ile bu sorunlarının çözülmesini arzulamıştır. Bu çalışmada, Cumhuriyet Dönemi'nden günümüze kadar Türkçeye yönelik olarak yapılan özleştirme/sadeleştirme çalışmalarına Atatürk'ün bakışını özleştirilmesi/sadeleştirilmesi, bilim ve eğitim dili olması amacıyla yapılan çalışmalar ve bu çalışmaların sonucunda ortaya çıkan öz Türkçecilik, tasfiyecilik, uydurmacılık, Osmanlıcacılık, dil faşizmi gibi Türkçe dil tartışmalarına yönelik değerlendirmelerde bulunulmuş, Türkçenin güncel sorunlarına çözüm önerisi sunulması hedeflenmiştir.

STUDIES BY ATATURK TO SIMPLIFY TURKISH AND AN EVALUATION OF DISCUSSIONS ON LANGUAGE IN THIS CONTEXT

Every society and nation has leaders who they value and respect. These leaders were engraved on the community's memory and they are unique people who sacrificed themselves for the sake of their country's and nation's welfare and happiness. Churchill for England, Washington for the USA, Napoleon for France, Gandhi for India are considered as important leaders for their nation and historical personage. Ataturk's position and historical personage are very different for Turkish nation and oppressed nations. Ataturk is not a one dimensional leader. Ataturk, with his revolutions, founded a new nation and beyond being a historical personage, he is one of the rare leaders who had many qualities such as being a citizen, soldier and an intellectual. The life of Ataturk has become a subject of thousands of research not only in Turkey but also in many countries in the world and his life has been studied as a course. Language is the primary value which Ataturk placed emphasis on. Language can be defined as the common value and life philosophy of a nation. Language is undoubtedly the most important means to provide solidarity and unity in a country. A common language spoken by the individuals who constitute the nation is the most important element which makes a nation. Language, the most important indicator of national conscience, is the symbol of bearing the trace of a nation which an individual belongs to. For a nation to evoke the sense of existence socially there is a bond between the way of thinking and feelings, history, language, and culture. At this point, because Ataturk especially believed that the foundations of the new Republic would be actualized by establishing an understanding of national language, he initially preferred to solve the problems of Turkish, an educational and official language. For that purpose, he actualized Language Reform, and he placed emphasis on simplification /nativisation of Turkish. Turkish Language Association was founded for that purpose and Ataturk wanted these problems to be solved. This study aimed at exploring the nativisation/ simplification studies carried out for Turkish from Republic period to today by means of presenting Ataturk's point of view and evaluations were made about the studies which were carried out for the purpose of nativisation/ simplification of Turkish and its becoming a language of science and education and discussions on Turkish language such as liquidationism, fabrication, Ottoman Turkish, language fascism, pure Turkish (Turkish made up largely of words that are etymologically Turkish), and it also aimed at solutions were suggested on current problems of Turkish.

___

AKALIN, Ş. H. (2010). Türk Dili: Dünya Dili, Türk Dili. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
AKALIN, Ş. H. (2011). Türkçe Ustası Atatürk, Türk Dili. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
AKSAN, D. (1995). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. 1.cilt 5. baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
AKSAN, D.(2007). Türkçenin Bağımsızlık Savaşımı, Ankara: Bilgi Yayınevi.
AKSOY, Ö. A. (1963). Atatürk ve Dil Devrimi (Dil Alanındaki Çalışmalara Genel Bir Bakış). Ankara: Milli Eğitim Basımevi, Atatürk Serisi No: 3.
AKYAVAŞ, B. (1980). Konfüçyüs ve Yargıtay. Yaşayan Türkçemiz 1. İstanbul: Tercüman Yayınları.
AKYÜZ, Y. (1993). Türk Eğitim Tarihi (Başlangıçtan 1993'e). İstanbul: Kültür Koleji Yayınları.
ARGUNŞAH, M. (2012). Ahmet Mithat Efendi'nin Türkçenin Sadeleşmesiyle İlgili Görüşleri. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, p. 1-12.Doi Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4215
ATAY, F. R. (1980). Atatürk ve Özleştirme. Yaşayan Türkçemiz 1. İstanbul: Tercüman Yayınları.
BAKİLER, Y. B. (2004). Sözün Doğrusu 2. İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları.
BANARLI, N.S. (2013). Türkçenin Sırları. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
CÖHCE, S.(2014). İnsan Atatürk. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/4, p. 225-234. Doi Number :http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7053
ÇELİK, A. (2014). Eğitim Alanında Yapılan İnkılâpların Sosyal ve Kültürel Değişime Etkisi.Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Volume 9/4, p. 287-301.Doi Number :http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6830
ERCİYAS, O. (2010).Özleştirme Çalışmaları Işığında Türk Dil Kurumu Özleştirme Kılavuzu. Turkish Studies - International Periodical For the Languages, Literatureand History of Turkish or Turkic Volume 5/3, ss. 1187-1197.Doi Number :http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.1483
HATİBOĞLU, V. (1973). Cumhuriyetin Ellinci Yılında Ölümsüz Atatürk ve Dil Devrimi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
HENGİRMEN, M. (1998). Türkçe Temel Dilbilgisi. Ankara: Engin Yayınevi.
İNAN, A. (1969). Atatürk Devrine Ait Bir Hatıra. Türk Kültürü Dergisi, Sayı: 85
İNAN, A. (2000). Medeni Bilgiler ve M. Kemal Atatürk'ün El Yazıları. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
KARAKUŞ, İ. (2009). Türkçenin Gücü ve Atatürk, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten-2006/1 (Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
KORKMAZ, Z. (2003). Cumhuriyet Döneminde Türk Dilinde ve Türk Dili Alanında Yaşanan Gelişmeler. Türk Dili, Ankara: TDK Yayınları. S: 622, s. 299-357.
KÖPRÜLÜ, M. F.(1980). Dil Meselesi(1,2). Yaşayan Türkçemiz 1. İstanbul: Tercüman Yayınları.
LEWİS, B. (2007). Modern Türkiye'nin Doğuşu. 10. baskı, Çeviren: Metin Kıratlı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
OKAY, M. O. (1990). Millî Edebiyata Dair, Sanat ve Edebiyat Yazıları. İstanbul: Dergâh Yayınları.
ÖKSÜZ, Y. Z. (2004).Türkçenin Sadeleşme Tarihi Genç Kalemler ve Yeni Lisan Hareketi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
ÖZYURT, C.(2005). Dilde ve Edebiyatta Uluslaşma: Genç Kalemler ve Yeni Lisan Hareketi.Muhafazakâr Düşünce Dergisi. Yıl:2, Sayı:5. SS.53-80.
SARAY, M. (2012). Atatürk'ün Türklük ve Milliyetçilik Anlayışı. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
SERTKAYA, O. F. (1980). Atatürk'ün Dil Politikası I, II, III. Yaşayan Türkçemiz 1. İstanbul: Tercüman Yayınları.
ŞİMŞİR, B. (2006). Türk Harf Devrimi üzerine İncelemeler. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
TANERİ, A. (1980). Faik Ali Bey'den Prof. Lewis'e. Yaşayan Türkçemiz 1. İstanbul: Tercüman Yayınları
TİMURTAŞ, F. K. (1980). Dil ve Devrim, Dilde Değişme ve Reform. Yaşayan Türkçemiz 1. İstanbul: Tercüman Yayınları.
ULUOCAK, N.(1989). Türk dili ve dilin özleşmesi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi eğitim içi konferanslar programı konuşma metni). http://dergipark.ulakbim.gov.tr/jffiu/article/download/1023010145/1023009388
ÜNALAN, Ş. (2014). Dil ve Kültür. Ankara: Nobel Yayınları. 6. bs.
YÜCEL, T. (1998). Dil Devriminin Gelişimi. Alman Dili ve Edebiyatı Dergisi, İstanbul: S.XI, s..312.
URL-1, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS. 53c12c7615cdb2.59501526( erişim tarihi:12.07.2014)
URL-2, http://www.haberiniz.com.tr/yazilar/roportaj54648turkiyede_evlerin_95inde_kutuphane_y oktur.html8erişim tarihi: 12.07.2014).