TARİH ÖĞRETMENLERİNİN ÖĞRENCİLERE TEMEL VE TARİHSEL DÜŞÜNME BECERİLERİNİN KAZANDIRILMA DÜZEYİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ

Bu araştırmanın amacı tarih dersi öğretim programlarında yer alan temel beceriler ile tarihsel düşünme becerilerinin öğrencilere kazandırılma düzeylerini öğretmen görüşleri doğrultusunda ortaya koymaktır. Araştırmanın evrenini 2013-2014 öğretim yılında Ankara ili merkez ve ilçelerindeki ortaöğretim kurumlarında görev yapan 943 tarih öğretmeni, örneklemini ise bu evren içerisinden tesadüfi örneklem yoluyla seçilen 371 tarih öğretmeni oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında araştırmacı tarafından geliştirilen ve öğretmenlerin temel beceriler ile tarihsel düşünme becerilerinin öğrencilere kazandırılma düzeylerine ilişkin düşüncelerini beş düzeyde ölçecek şekilde tasarlanmış soru formu kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen verilere göre tarih öğretmenlerinin en yüksek düzeyde kazandırıldığını düşündükleri temel beceriler araştırma-sorgulama, eleştirel düşünme ve değişim ve sürekliliği algılama becerileri olur iken en az kazandırıldığını düşündükleri beceriler gözlem yapma, girişimcilik ve bilgi teknolojilerini kullanma becerileridir. Tarihsel düşünme becerileri içerisinde en yüksek düzeyde kazandırılan kronolojik düşünme becerisi olup, bu beceriyi sırasıyla tarihsel sorun analizi ve karar verme, tarihsel kavrama, tarihsel analiz ve yorum ile tarihsel sorgulamaya dayalı araştırma becerileri takip etmektedir. Araştırma sonucunda ulaşılan bulgulara göre temel beceriler ve tarihsel düşünme becerilerinden tarih derslerinin geleneksel anlam ve içeriğiyle ilgili görülenler daha yüksek düzeyde kazandırılırken tarih dersleriyle doğrudan ilgili görülmeyen ve tarihçilere özgü uzmanlıklar gerektiren daha karmaşık, soyut ve anlam çıkarma, ayırt etme, analiz etme, alternatif sunma, değerlendirme, yorumlama vb. üst düzey zihinsel performans gerektiren becerilerin daha düşük düzeyde kazandırıldığı anlaşılmaktadır

PERCEPTIONS OF THE TEACHERS ON THE STUDENTS’ ACQUISITION LEVELS OF BASIC AND HISTORICAL THINKING SKILLS

The purpose of this research is to reveal the teachers’ perceptions on the students’ acquisition levels of basic skills and historical thinking skills in history curriculums. The study field of the research is 943 history teachers working in the secondary education institutes in the center and districts of Ankara and the randomly selected sample of this study field is 371 history teachers. A question form developed to collect the data by the researcher has been used to measure the teachers’ views in 5 levels on the students’ acquisition of basic skills and historical thinking skills. According to the data obtained the most highly acquired basic skills are research and questioning, critical thinking and perception of change and continuity but the least acquired skills are making observation, entrpreneurship and using information technologies. The skill acquired in the highest level is chronological thinking and this skill is followed by the historical problem analysis and decision-making, historical comprehension, historical analysis and interpretation and research based on historical examination. According to the findings obtained as a result of the research, traditional meaning and content of the history courses among the basic skills and historical thinking skills are highly acquired but the skills which require high level performance and require expertise peculiar to historians which aren’t directly related to history courses such as complex, abstract and inference, distinguishing, analysing, offering alternative, evaluation, commenting are acquired in a low level

PDF

___

Akpınar. B, Çakmak, Z. ve Kara, C. (2010). Postmodernizmin ilköğretim 6. ve 7. sınıf Sosyal Bilgiler öğretim programına yansımaları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (2), 137-160.
Akşin, S. (1995). Tarih öğretimimizde temel paradigma sorunu. (Ed.: Salih Özbaran), Tarih Öğretimi ve Ders Kitapları, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, s. 62-68.
Aktekin, S. ve Ceylan D. (2012). 9. sınıf yeni tarih dersi öğretim programı ile ilgili öğretmen görüşleri. Milli Eğitim, 194, 253-268.
Ata, B. (1999). İngiltere’de Piaget ve Bruner’in görüşlerinin ilköğretimde tarih öğretimine yansıması üzerine bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı, 6 (Özel sayı).
Aydın, H. (2006). Postmodernizmin eğitimdeki izdüşümü: Yapılandırmacılık. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 4 (16), 4-15.
Bruner, J. S. (1966). Toward a theory of instruction, Cambridge, Belknap press of Harward University.
Bruner, J. S. (1999). The process of education, Cambridge, (twenty-fifth press), Harvard university press.
Coltham, J. B. and Fines, J. (1971). Educational objectives for the study of history, London, The historical assocation.
Demircioğlu, İ. H. (2006). Lise öğrencilerinin tarih dersinin amaçlarına yönelik görüşleri, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4 (2), 1-13.
Demircioğlu, İ. H. (2009). Tarih öğretmenlerinin tarihsel düşünme becerilerine yönelik görüşleri. Milli Eğitim, 184, 228-239.
Demircioğlu, İ. H. (2012). Tarih öğretimi, öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı, (Ed.: İ. H. Demircioğlu), Tarih öğretiminde öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı , Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, s.1-12.
Demircioğlu, İ. H. (2014). Tarih öğretiminde öğrenci merkezli yaklaşımlar. Ankara: Anı Yayıncılık.
Demircioğlu, İ. H ve Akengin, H. (2012). Zaman ve mekana ilişkin becerilerin öğretilmesi. (Ed.: Cemil Öztürk), Sosyal Bilgiler öğretimi: demokratik vatandaşlık eğitimi, Ankara: Pegem A Yayınları, 2012, s. 187-224.
Dilek, D. (2000). Öğrencilerde tarih düşüncesinin gelişimi: Tarih derslerinde öğrenme ve anlama. Milli Eğitim, 145, 50-54.
Dilek, D. (2007). Tarih derslerinde öğrenme ve düşünce gelişimi, Ankara: Nobel Yayınevi.
Dinç, E. (2006). Tarih eğitimcilerinin mevcut lise tarih müfredat programı ve tarih öğretiminin amaçları hakkındaki görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD,) 7 (2), 263-276.
Doğan, H. (1997). Eğitimde program ve öğretim tasarımı. Ankara: Önder Matbaacılık.
Drake, F. D. and Drake Brown, S. (2003). A systematic approach to improve students’ historical thinking, The History Teacher, 36, 4, 465-489.
Güneş, F. (2012). Öğrencilerin düşünce becerilerini geliştirme. TÜBAR, XXXII, Güz, 128-146.
Işık, H. (2011). Ortaöğretim tarih derslerinde birinci ve ikinci el kaynaklar ile etkinlik temelli ders işlemenin öğrencilerin tarihsel düşünme becerilerine etkisi. Türkish Studies, 61, (Kış 2011), 1323-1337.
Karabağ, Ş. G. (2002). Postmodernizm ve tarih öğretimi. Türk Yurdu, 22 (175), 61-67.
Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi, Ankara: Nobel Yayınevi.
Keçe, M. (2015). Tarihsel düşünme becerileri ile tarih okuryazarlığı becerilerinin karşılaştırılması. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (Hüseyin Hüsnü Tekışık Özel Sayısı), 107-121.
MEB (2004). Sosyal Bilgiler dersi (4-5. sınıflar) öğretim programı ve kılavuzu http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx?islem=1&kno=38
MEB (2007). Ortaöğretim 9. sınıf Tarih dersi öğretim programı. Ankara: MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. [Online]: http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx?islem=1&kno=98
MEB (2009). Ortaöğretim 11. sınıf Tarih dersi öğretim programı. Ankara: MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. [Online]: http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx?islem=1&kno=97
MEB (2012). Ortaöğretim Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi dersi öğretim programı. Ankara: MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. [Online]: http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx?islem=1&kno=60
Oral, E. ve Tama, M. (2013). Yapılandırmacı eğitim anlayışının lise tarih ders kitaplarına yansımaları: Uzman Değerlendirmeleri, [online] http://www.izu.edu.tr/tr-TR/2013-guzdonemi/1807/Page.aspx
Özbaran, S. (1995). Neden ve nasıl tarih? (Ed.: Salih Özbaran), Tarih Öğretimi ve Ders Kitapları, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, s. 25-33.
Özdemir, Y. (2004). Postmodernizm ve tarih öğretimi, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi. 9, 312-322.
Özden, Y. (1999). Eğitimde yeni değerler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Öztürk, İ. H. (2012). Öğretim materyallerinin seçimi ve kullanımını etkileyen faktörler. (Ed.: İ. H. Demircioğlu), Tarih öğretiminde öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı , Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, s.13-27.
Parmaksız, R. Ş. (2015) Üst düzey düşünme becerilerinin öğretimi. (Ed.: T. Yanpar Yelken), Öğretim İlke ve Yöntemleri, s. 223-252.
Rec (2002)15), Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin 21. Yüzyıl Avrupası’nda tarih öğretimi üstüne tavsiye kararı. [Online] http://www.coe.int/t/dg4/education/historyteaching/Source/Results/AdoptedTexts/Rec(200 1)15_tu.pdf [Erişim tarihi: 07.05.2016].
Safran, M. (1993). Tarih öğretiminin eğitimsel amaçları, Belleten, CLVII, 220, 827-842.
Safran, M. (2002). Ortaöğretim kurumlarında Tarih öğretiminin yapı ve sorunlarına ilişkin bir araştırma. Türk Yurdu, 22 (175), 73-79.
Safran, M. (2006). Tarih programları nasıl düzenlenmelidir? Tarih eğitimi makale ve bildiriler, Ankara: Gazi Kitabevi, s. 19-26.
Safran, M. ve Ata, B. (1996). Barışçı tarih üzerine çalışmalar: Türkiye’deki tarih ders kitaplarında Yunanlılara ilişkin ifadelere yönelik öğrenci görüşleri. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 11- 26.
Semerci, N. ve Yanpar-Yelken, T. ( 2010). İlköğretim programlarındaki ortak temel becerilere ilişkin öğretmen görüşleri (Elazığ İli Örneği), Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları (DAUM), 8(2), 47-54.
Şimşek, A. (2008). Tarih öğretiminde sorgulamacı yaklaşım çerçevesinde soru sorma becerisi ve lise tarih ders kitaplarının durumu, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5 (1), 1-15.
TDK, Büyük Türkçe Sözlük. [Online] http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid =TDK.GTS. 5739f39d94a401.34246691 [Erişim tarihi: 15.05.2016].
Tekeli, İ. (2010). Birlikte yazılan ve öğrenilen bir tarihe doğru, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Tunçay, M. (1995). Tarih öğretiminin iyileştirilmesine yönelik düşünceler. (Ed.: Salih Özbaran), Tarih Öğretimi ve Ders Kitapları, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, s. 52-61.
Vella, Y. (2001). Yaratıcı tarih öğretimi. (Çev.: B. Ata) Milli Eğitim Dergisi, 150.
Yılmaz, K. (2013). Postmodernist tarih yaklaşımı: Postmodernizmin tarih eğitimi için doğurguları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 197-209.