19. YÜZYILDAN GÜNÜMÜZE ÇEVİRİ BİLİMİ KONUSUNDAKİ ARAŞTIRMALARA KISA BİR BAKIŞ

Çeviri işlemi günümüzde toplumları ve bireyleri birbirine yaklaştıran ve onlar arasında her türlü diyalogun ya da iletişimin kurulmasını sağlayan vazgeçilmez bir etkinliktir. Tarih geçmişi insanoğlunun var oluşuna kadar uzanan etkinlik vasıtasıyla dünyadaki olup bitenleri, bilim, teknik, teknolojik ve diğer alanlardaki gelişmeleri yakından izleme, yabancı kültür ürünlerini tanıma, kendi kültürümüzü kendi dilimizde yazılmış eserleri, dünyaya tanıtma ve onların istifadesine sunma fırsatı elde ediyoruz. Hangi dilde yazılmış olursa olsun, insanoğlunun derin bilgi ve becerisinin, üstün zekâsının bir ürünü olan roman, öykü, şiir, masal ve tiyatro eserleri çeviri işlemi sayesinde insanlığın ortak mirası olabiliyor. Eğitimimizin, kültürümüzün, bilgi ve becerilerimizin gelişmesi çağın düşüncesini yakalamamız ve ona ayak uydurmamız yahut onun gelişmesine katkıda bulunmamız gibi etkenler hep çeviri işleminin yapılmasını zorunlu hale getirmektedir. Çeviri tarihi, insanoğlunun varlığıyla birlikte anılmaktadır. İnsanın, kendisi için yabancı olan dünyada, içinde yaşadığı toplumun dilini öğrenip varlığını sürdürebilme ve birlikte yaşadığı insanlarla iletişim kurma zorunluluğu, toplumlar arası düzeyde de zorunlu hale gelmiştir. Zira küreselleşme sürecinde sınırların kalkmasıyla birlikte toplumsal iletişim doğal olarak gerçekleşmektedir; önemli olan söz konusu iletişimin sağlıklı ve yeterli düzeyde gerçekleşmesidir. İnsanlığın ve zamanla oluşan insan topluluklarının varlığından bu yana yaşamın vazgeçilmez bir parçası olan çeviri etkinliği, 20. yüzyılda dünya düzeninin savaşlar sonucunda değişmesi ve iletişimin ülkeler ve kültürlerarası alanda zorunlu hale gelmesiyle birlikte farklı bir boyut kazanıp bilim dalı haline gelmiştir. Bu çalışmada günümüzde toplumları ve bireyleri birbirine yaklaştıran ve onlar arasında her türlü diyalogun ya da iletişimin kurulmasını sağlayan vazgeçilmez bir etkinlik olan çeviri işlemi ve çeviri bilimi alanında gerçekleştirilen araştırmalar ele alınmıştır. 19. yüzyıldan 20. yüzyılın başların kadar çeviri bilimi konusunda önemli bulunan yerli ve yabancı birçok bilim insanının yapmış oldukları araştırmalar, ortaya koydukları kuramlar ve daha iyi bir çevirinin nasıl yapılabileceği konusundaki savlar aktarılmıştır

A BRIEF OVERVIEW OF THE RESEARCH IN THE SCIENCE OF TRANSLATION FROM 19TH CENTURY TO PRESENT

Translation process is an inevitable activity, which brings societies and individuals together in our day and which helps to start all kinds of dialogues or communication among them. Through this activity that dates far back to the existence of the mankind we enjoy the opportunity to follow what is happening all over the world, scientific, technological and other developments closely, to get to know cultural products and we have the chance to introduce our culture, the works of art written in our own language and bring them into their use, as well. The history of translation has been known since the existence of the mankind. For an individual, in a foreign world, the obligation to learn his own language to survive and to communicate with others in his society has also become valid at intercommunal level. Translation activity that has been an inevitable part of life of the mankind and communities throughout history, has gained a new dimension and become a science upon the change of the world order in the 20th century due to the wars and because transnational and intercultural communication has become an obligatory. In this study, the act of translation, an essential activity which closes the communities and the individuals and enables to establish all kinds of dialogues or communications between them today and the research carried out in the field of translation science have been dealt with. The study conveys all the research conducted by many local and foreign scientists who are regarded significant in the field of translation science from the 19th century to the beginning of the 20th century, the theories presented by them and their propositions related to how a better translation can be achieved

PDF

___

Aktaş, T. & Koçak, M. (2012). Äquivalenz, Adäquatheit und Akzeptabilität in der Übersetzung von literarischen Texten. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 9, s. 17-27.
Doğan, Ş. & Sağlam M.Y. (1993). Çeviri Karşılaştırması ve Kritiği Üzerine Bir İnceleme. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, H.Ü. Ed. Fak. Mütercim-Tercümanlık Böl. Ankara, s.1-13.
Doğan, Ş. & Sağlam M.Y. (1994). Geçmişten Günümüze dek Yapılan Faust Çevirilerine Eleştirel Bir Bakış. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, H.Ü. Ed. Fak., Mütercim-Tercümanlık Böl. Ankara, s.1-13.
Durusoy, G. (1988). Inwiefern geht Kultur bei literarischen Übersetzungen verloren? In: Übersetzer Workshop, Herausgegeben von der Pädagogischen Verbindungsstelle am Deutschen Kulturinstitut in Ankara, der Ausstellung- und Messe GmbH des Börsenvereins des Deutschen Buchhandels, Frankfurter Buchmesse, Frankfurt/Main und Internationas, Bonn, s.93-106.
Durusoy, G. (1989). Interkulturelle Aspekte beim Übersetzungsunterricht. In: Ankaraner Beiträge zur Germanistik, Sondernummer, Ankara, s.57-65
Edmond C. (1956). Modern Dünyamızda Çeviri. İstanbul: İnsan Yayınları.
Even-Zohar, I. (1997). Polysystem Theory. Poetics Today.
Göktürk, A. (2004). Çeviri: Dillerin Dili. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Işın, B. (1992). Çeviribilimde Bütünleyici bir Yaklaşım Üzerine Eleştirel Görüşler ve Öneriler”. Varlık. 1018. 18-25.
Kloepfer, R. (1967). Die Theorie der literarischen Übersetzung, Romanisch- Deutscher Sprachbereich. München: Wilhelm Filk Verlag
Koller, W. (1992). Einführung in die Übersetzungswissenschaft. Heidelberg: Quelle Mayer Verlag.
Köksal, D. (1995). Çeviri Kuramları. Ankara: Neyir Yayımcılık.
König, W. (1993). Kültürlerarası İletişimde Mütercimin Rolü. Çağdaş Çeviri Kuramları ve Uygulamaları, H.Ü.Yabancı Diller Yüksek Okulu Mütercim ve Tercümanlık Böl.Yay. Ankara, s.75-86.
Nida, E. A. (1976). A Framework for the Analysis and Evolution of Theories of Translation. W. Brislin.
Popovic, A. (1973). ’Yazın Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Metis Yayınları.
Reiß, K. & Vermeer, H.J. (1984). Grundlegung einer allgemeinen Translationstheorie. Tübingen.
Savory, T. (1994). Tercüme Sanatı (Çev. Hamit Dereli). İstanbul: MEB Basımevi.
Schleiermacher, F. (1973). Methoden des Übersetzens (1813). In: Hans Joachim Störig (Hrsg.): Das Problem des Übersetzens. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft.
Stolze, R. (1982). Grundlagen der Textübersetzung. Heidelberg: Gross.
Stolze, R. (1997). Übersetzungstheorien. 2. völl. überarb. u. erw. Aufl. Tübingen: Gunter Narr.
Toury, G. (1980). In Search of a Theory of Translation.Tel Aviv University: The Porter Institute for Poetics and Semiotics.
Türk Dil Kurumu. (1988). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Vardar, B. (1978). Türk Dili Çeviri Sorunları Özel Sayısı. TDK Yay., Sayı: 332.
Vardar, B. (1981). Çeviri Konuşmaları. Yazka Çeviri, Sayı 2, s.172-173.
Wills, W. (1981). Übersetzungswissenschaft, Probleme und Methoden. Stuttgart: Klett Verlag.
Wills, W. (1988). Kognition und Übersetzen: zu Theorie und Praxis der menschlichen und der maschinellen Übersetzung. Tübingen: Niemeyer Verlag.