SOSYAL BİLGİLER VE FEN BİLİMLERİ DERSLERİNİN ÖĞRETMEN YETİŞTİRME LİSANS PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM PROGRAMLARI DÜZEYİNDE ÇEVRE KONULARI AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI
Çevre eğitimi ortaokul düzeyinde daha çok fen bilimleri ve sosyal bilgiler dersi öğretim programlarında yer almaktadır. Bu durum, her iki ders için de ortak olan çevre ile ilgili konuların bu dersler tarafından nasıl ve hangi temalarla aktarıldığı sorusunu beraberinde getirmektedir. Bu araştırmada, öncelikle sosyal bilgiler ve fen bilimleri dersinin ortaokul öğretim programları incelenerek programlarda yer alan çevre konuları ile ilgili kazanımlar listelenmiştir. İkinci olarak listelenen kazanımlar sosyal bilgiler ve fen bilimleri dersi için ayrı ayrı analiz edilerek temalara ayrılmıştır. Daha sonra her bir kazanım ile ilgili o dersin öğretmen yetiştirme programında yer alan dersler belirlenerek kazanım ve öğretmen yetiştirme lisans programındaki ders eşleştirmesi yapılmıştır. Böylece öğretmen yetiştirme ve sosyal bilgiler ve fen bilimleri derslerinin ortaokulda uygulanışı arasında çevre konuları bağlamında ilişki belirlenmiştir. Aynı zamanda çevre konularını her iki dersin de hangi bağlamda ele aldığı açıklanmıştır. Araştırma nitel araştırma deseninde, doküman incelemesi yöntemiyle yürütülmüştür. Veriler betimsel analiz yöntemiyle çözümlenmiştir. Araştırma fen bilimleri dersinin çevre konularını daha çok çevrenin kendi bütünlüğü içinde ve canlılığa odaklanarak aktarırken; sosyal bilgiler dersinin çevre-insan ilişkisine ve çevrenin geçmişine daha fazla odaklandığı sonucuna ulaşılmıştır. Bununla beraber fen bilimleri öğretim programında iklim ve besin zinciri ile ilgili konuların öğretmen yetiştirme lisans programında ders olarak karşılığı bulunmadığı belirlenmiştir. Araştırmacılara sosyal bilgiler dersini farklı derslerle de konularını aktarış bağlamında karşılaştıran çalışmalar yapmaları önerilmektedir.
COMPARISON OF SOCIAL STUDIES AND SCIENCE COURSES IN TERMS OF ENVIRONMENTAL ISSUES IN TEACHING EDUCATION UNDERGRADUATE PROGRAMS AND TEACHING PROGRAMS
Environmental education is the subject of both applied and social science programs at secondary school level .This immediately brings the question how the common environmental issues are given using what themes in both disciplines. The prime target of this study is the determination of the courses related to the environmental issues in the teaching programs published by the Higher Education Council in 2007.these courses are then matched the gains indicated in the secondary education programs published in 2018 emphasizing the themes used in the environmental issues in the related courses. Finally the relations of these courses with the teacher education programs are compared and the relation between these programs in connection with the application of these courses at secondary education was determined. Also the connection between the applications of the environmental issues in both disciplines are explained .The data were analyzed by the qualitative analysis designed document investigation method. The data were evaluated by the use of deterministic approach. The study revealed that the applied sciences lecture gives the environmental topics by focusing the life within the integral entity of the environment while social sciences emphasize the human- environment relation and history of the environment. Also it was found that the topic of climate and food chain in science education program has no corresponding course in teacher education programs. It is obvious that there is an urgent need of examination of the common topics in social sciences programs with other disciplines in comparative manner.
___
- Akınoğlu O., Sarı, A. (2009). “İlköğretim Programlarında Çevre Eğitimi”. Marmara Üniversitesi Eğitim
Fakültesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 30, 5-29.
- Aksoy, B., Karatekin, K. (2011). Farklı Programlardaki Lisans Öğrencilerinin Çevreye Yönelik
Duyuşsal Eğilimleri, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, y: 15/s:3, 23-16.
- Can, D., Üner, S., Akkuş, H. (2016). 2 Ortaöğretim Öğrencilerinin Çevre Okuryazarlıklarının
Belirlenmesi Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2),
23-35
doi:10,7822/omuefd.35,2.i
- Chepesiuk, R. (2007). Environmental literacy: Knowledge for a healthier public. Environmental Health
Perspectives, 115(10), 494-499. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2022675/
adresinden erişilmiştir.
- Çevre
ve
Orman
Bakanlığı,
(2004).
Türkiye
Çevre
http://traglor.cu.edu.tr/objects/objectFile/turkiye_cevre_atlasi_2004_2008_01_09.pdf
adresinden erişilmiştir.
Atlası.
- Davis, J. (1998). Young children, environmental education, and the future. Early Childhood Education
Journal, 26(2), 117-123. https://doi.org/10.1023/A:1022911631454
- Gökçe, N., Kaya, E., Aktay, S., Özden M. (2007). İlköretim Öğrencilerinin Çevreye Yönelik Tutumları,
İlköretim
Online,
6(3),
452-468,
http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ilkonline/article/viewFile/5000038298/5000037154
adresinden erişilmiştir.
- Efe, R. (2002). Coğrafyada Beş Temel Kavram ve Bunların Öğretim Metot ve Teknikleri Marmara
Coğrafya Dergisi Sayı, 5 http://dergipark.gov.tr/download/article-file/3038 adresinden
erişilmiştir.
- Erten, S. (2004): Çevre Eğitimi Ve Çevre Bilinci Nedir, Çevre Eğitimi Nasıl Olmalıdır?, Çevre ve İnsan
Dergisi, Sayı 65/66.
- Gülay Ogelman, H, Güngör, H. (2015). Türkiye’deki Okul Öncesi Dönem Çevre Eğitimi Çalışmalarının
İncelenmesi: 2000-2014 Yılları Arasındaki Tezlerin Ve Makalelerin İncelenmesi. Mustafa
Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (32), 180-194.
Http://Dergipark.Gov.Tr/Mkusbed/İssue/19578/208931 Adresinden Erişilmiştir.
- Haftacı, F. & Soylu, K. (2007). Çevre kirlenmesi ve çevre koruma bağlamında çevre muhasebesinin
önemi. Mufad Dergisi, 33, 102-120.
- Teksöz, G., Şahin, E., Ertepınar, H., (2010). Çevre Okuryazarlığı, Öğretmen Adayları Ve Sürdürülebilir
Bir Gelecek, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39: 307-320
- Çabuk B, & Karacaoğlu C,. (2003). Üniversite Öğrencilerinin Çevre Duyarliliklarinin
İncelenmesi. Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, 36(1-2), 189-198.
- Cansaran, A. ve Yıldırım, C. (2014). Çevre Bilimi ile Ġlgili BaĢlıca Terimler ve Kavramlar. O. Bozkurt,
(Ed.), Çevre Eğitimi (4.Baskı) içinde (1-19). Ankara: Pegem Akademi.
- Çalışkan, M. (2002). Yetişkinlerde çevre duyarlılığını etkileyen etmenler. Ankara Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
- IEEP (1994). "Environmental Education Activities for Primary Schools", UNESCO-UNEP-IEEP:
Environmental
Education
Series,
http://unesdoc.unesco.org/images/0009/000963/096345eo.pdf adresinden erişilmiştir.
- Ünal, S., Dımışkı, E. (1999). Unesco-Unep Himayesinde Çevre Eğitiminin Gelişimi ve Türkiye'de
Ortaögretim Çevre Eğitimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 16-17 ss. 142 –
154
- Yıldırım, A., Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin.
- MEB, (2018). Sosyal Bilgiler Öğretim Programı (4-7. Sınıflar), http://mufredat.meb.gov.tr/
adresinden erişilmiştir.
- MEB, (2018). Fen Bilimleri Öğretim Programı (3-8. Sınıflar),
adresinden erişilmiştir.
http://mufredat.meb.gov.tr/
- Şahin, S., Öz Aydın S. ve Yurdakul, B. (2016). Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı Yedinci Sınıf
İnsan ve Çevre Ünitesindeki Etkinliklerin Bilimsel Süreç Becerileri Açısından
Değerlendirilmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi
(EFMED), 10(1), 32-59 http://dx.doi.org/10.17522/nefefmed.47683
- Özmen, H., Özdemir, S. (2016). Fen Ve Teknoloji Öğretmen Adaylarının Çevre Eğitimine Yönelik
Düşüncelerinin Tespiti, Kastamonu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(4), 1691-1712.
- Tanrıverdi, B. (2010). Sürdürülebilir Çevre Eğitimi Açısından İlköğretim Programlarının
Değerlendirilmesi.
Eğitim
ve
Bilim,
34(151).
http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/610/89 adresinden erişilmiştir.
- Uzun, N., Sağlam, N. (2007). Orta Öğretimde Çevre Eğitimi ve Öğretmenlerin Çevre Eğitimi
Programları Hakkındaki Görüşleri. Eurasian Journal of Educational Research, 26, 176-187