SİYASAL BİR İDEOLOJİ OLARAK MİLLİYETÇİLİK VE TÜRKİYE’DEKİ YANSIMASI: ZİYA GÖKALP VE TÜRKÇÜLÜK/TURANCILIK

Siyasal bir ideoloji olarak milliyetçilik, üzerinde ciddi tartışmaların sürdürüldüğü bir ideoloji olması hasebiyle, siyasal ideolojiler içerisinde farklı bir yere sahiptir. Özellikle millet anlayışına ilişkin geliştirilen milliyetçi söylemin, belirli düşünürlerce eleştirilmesi, milliyetçi düşünürler tarafından ise ideolojinin merkezine yerleştirilmesi, bu tartışmanın önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Milletin milliyetçilik tarafından yaratılmış, suni bir yapı olduğuna ilişkin eleştirel değerlendirmelere karşı, millet kavramının, insanlık tarihi kadar eski olduğunu savunan görüşlerin, bu fikri mücadelede önemli bir kavşak olduğu ifade edilebilir. Siyasal bir ideoloji olarak milliyetçiliğin Türkiye’deki yansımasına bakıldığında ise, Türkçü/ Turancı düşüncelerle karşılaşılmaktadır. Osmanlı’nın son dönemlerinde ortaya çıkan Türkçülük düşüncesi, Cumhuriyet dönemi Türkiye’sinde de yer etmiş ve Ziya Gökalp vb düşünürlerce Turancılık şeklinde ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada, milliyetçiliğe ilişkin yaklaşım tarzları, milliyetçi siyasal ideolojinin merkezinde yer alan ve onun temel değerlerini de özetleyen millet, milliyet, , milli çıkar, dil, din, organik toplum, tarih, kendi kaderini tayin ve kültür gibi temel ilkeler ele alınmakta ve bunlar üzerinde yapılan tartışmalar irdelenmektedir. Bununla birlikte milliyetçiliğin Türkiye’deki yansımasına bakılarak, bu düşüncenin gelişim süreci ele alınmış, bu düşüncenin gelişiminde yer alan kuşaklar değerlendirilerek, Türkçü/ Turancı anlayışın temel değerleri incelenmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda bir örnek olması hasebiyle Ziya Gökalp ve onun Türkçü/ Turancı görüşleri ele alınarak, Gökalp’in millet anlayışı ve Türkçü/ Turancı anlayışı mercek altına alınmaya çalışılmıştır.

NATIONALISM AS A POLITICAL IDEOLOGY AND ITS REFLECTION IN TURKEY: ZIYA GÖKALP AND TURKISM/TURANISM

As a political ideology, nationalism has a different place in political ideologies due to the fact that it is an ideology on which serious debate is ongoing. Particularly, it is an important part of this debate that the nationalist rhetoric developed regarding the understanding of the nation is criticized by certain thinkers and that nationalist thinkers place it at the center of the ideology. It can be argued that the views that claim that the nationalism is a concept as old as the history of humanity, are an important crossroads in the struggle against the critical approaches that considerate the nation is an artificial structure created by nationalism. When looking at the reflection of nationalism as a political ideology in Turkey, we face with the Turkic / Turanist ideas. The idea of Turkism appeared in the late Ottoman period has also been appeared in the Turkish Republic period and has emerged as Turanism by Ziya Gökalp etc. thinkers. In this study, approaches to nationalism and basic principles such as nation, nationality, national interest, language, religion, organic society, history, self-determination and culture, which summarize its core values and which are central to the nationalist political ideology are addressed, and the debates over these subjects have been examined. However looking at the reflection of nationalism in Turkey, the process of the development of this thinking has been dealt with, the beliefs in the development of this thought have been evaluated and the basic values of the Turkist / Turanian understanding have been tried to examine. In this context, Ziya Gökalp and his Turkist / Turanian views have been taken into consideration, and Gökalp's conception of the nation and Turkist / Turanian understanding have been tried to examine.

PDF

___

Akıncı A., (2014), Milliyetçilik Kuramları, C. Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, cilt: 15, sayı: 1
Akman, A., (2003), Etnik-sivil kuramsal ikileminin ötesinde: Modernist Milliyetçilik, Milliyetçilik Kuramında Etnik/Sivil Milliyetçilik Karşıtlığı; Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 4: Milliyetçilik, (ss: 81- 90), İstanbul: İletişim Yayınları
Aktürk, Ş., (2006), Etnik Kategori ve Milliyetçilik: Tek-Etnili, Çok-Etnili ve Gayri-Etnik Rejimler, DoğuBatı Dergisi, sayı: 38, Ankara
Akyol, T., (2003), Liberalizm ve milliyetçilik, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 4: Milliyetçilik, (ss: 731- 750), İstanbul: İletişim Yayınları
Anderson, B., (1995), Hayali Cemaatler Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, (Çev: İskender Savaşır), İstanbul: Metis Yayınları
Aydın, S., (2013), Bir Toplumsal Kaynaşma Modeli Olarak Halka Doğru ve Ziya Gökalp, Turan-Sam, cilt: 5, sayı: 18, ss: 22- 30
Aydın, S., (2013), Milliyetçilik, Dünyada ve Türkiye’de Siyasal İdeolojiler, (ss: 225-286), Ankara: Orion Kitabevi
Bars, M. E. (2017), Ziya Gökalp ve Türkçülük Üzerine Bazı Değerlendirmeler, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 2, ss: 38- 51
Çalen, M. K., “Yeni Hayattan” “Milli Hayat”a, İntihardan Terkîbe Ziya Gökalp, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 16/2 Kış 2016, ss: 225- 235
Çelik, C., (2006), Gökalp’in Bir Değişim Dinamiği Olarak Kültür-Medeniyet Teorisi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, cilt: 1, sayı: 21, ss: 43- 63
Doğanoğlu, M., (2016), “Türkleşmek İslamlaşmak Muasırlaşmak”tan “Türkçülüğün Esasları”na Ziya Gökalp ve Ulus Tasavvuru, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, cilt: 71, no: 4, ss: 1195- 1210
Ercilasun, A. B. (2017). Atsız’ın şiirlerinde ülkü. E. Güngör, M. Kafalı, O. F. Sertkaya (Ed.), Atsız armağanı I (ss.113-126). Ankara: Altınordu.
Erdoğan, M., Milliyetçilik İdeolojisine Dair, http://www.ozgurtoplumundegerleri.com/res/Mustafa_Erdogan_Milliyetcilik_Ideolojisine_Dai r.pdf., 10-09-2018 tarihinde erişildi
Ertekin, O. (2003), Cumhuriyet Döneminde Türkçülüğün Çatallanan Yolları, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 4: Milliyetçilik, (ss:345- 387) İstanbul: İletişim Yayınları
Gellner, E., (1992), Uluslar ve ulusçuluk, (Çev: Büşra Ersanlı Behar, Günay Göksu Özdoğan), İstanbul: İnsan Yayınları
Gökalp, Z. (2015), Kızılelma, İstanbul: Ötüken Yayınları
Gökalp, Z. (2015), Türk Medeniyeti Tarihi, Haz: Ali Duymaz, İstanbu: Ötüken Yayınları
Gökalp, Z., (1961), Türkçülüğün Esasları, İstanbul: Varlık Yayınları
Gökalp, Z., (2018), Türkleşmek, İslamlaşmak Muasırlaşmak, İstanbul: Ötüken yayınları
Gürsoy Ş, Çapçıoğlu İ., (2006), Bir Türk Düşünürü Olarak Ziya Gökalp: Hayatı, Kişiliği ve Düşünce Yapısı Üzerine Bir İnceleme, AUİFD 47, sayı: 2, ss: 89- 98
Heyd, U., (1979), Türk Ulusçuluğunun Temelleri, (çev: Kadir Günay), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları
Heywood, A., (2006), Siyaset, (Çev: Bekir Berat Özipek vd)., Ankara: Liberte Yayınları
Heywood, A., (2007), Siyasi İdeolojiler, (Çev: Hüsamettin İnaç), Ankara: Adres Yayınları
Hobsbawm, E. J., (1993), 1780’den Günümüze Milletler ve Milliyetçilik Program Mit Gerçeklik, (Çev: Osman Akınhay), İstanbul: Ayrıntı Yayınları
Kymlicka, W., (1998), Çokkültürlü Yurttaşlık Azınlık Haklarının Liberal Teorisi, İstanbul: Ayrıntı Yayınları,
Livanelioğlu, Ö. A., (1998), Millet ve Milliyetçilik Kavramları Üzerine, Ankara Barosu Dergisi, 1998/ 3
Özdemir, F., (2008), Kızılelma’yı Arayan Üç Yazar: Ömer Seyfettin, Ziya Gökalp, Ragıp Şevki Yeşim, Turkish Studies, Vol: 3/5, ss: 503- 515
Smith, A. D., (2002 b), Küresel Çağda Milletler ve Milliyetçilik, (çev: Derya Kömürcü), İstanbul: Everest Yayınları
Smith, A. D., (2002a), Ulusların Etnik Kökeni, (Çev: Sonay Bayramoğlu, Hülya Kendir), Ankara: Dost Kitabevi
Tok, N., (2003), Kültür Kimlik ve Siyaset, İstanbul: Ayrıntı Yayınları
Tokluoğlu C., (2012), Ziya Gökalp: Turancılıktan Türkçülüğe, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, sayı: 84, ss. 103- 142)
Tokluoğlu, C., (2013), Ziya Gökalp ve Türkçülük, Ankara Üniversitesi SBF dergisi, Cilt: 68, No: 3, ss: 113- 139
Toku, N., (2004), Medine Vesikası Post-modern Bir Sivil Toplum Projesi Olabilir mi?, Felsefe Yazıları, İstanbul: Yeni Zamanlar Yayınları
Torun, Y., Macit, M. H., (2014), Milliyetçilik, Siyaset Felsefesi Sözlüğü, (ss: 300- 304), Ankara: Orion Kitabevi
Ünivar, K., (2003), Ziya Gökalp, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 4: Milliyetçilik, (ss: 28- 35), İstanbul: İletişim Yayınları
Vincent, A., (2006), Modern politik ideolojiler, (Çev: Arzu Tüfekçi), İstanbul: Paradigma Yayıncılık
Yalçıner, R., (2014), Etnisite ve Milliyetçilik: Eleştirel Bir Değerlendirme, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt: 69, No: 1