ÖRGÜTSEL BAĞLILIĞIN OLUŞUMUNDA İŞ TATMİNİ VE ÖRGÜTSEL SİNİZM ETKİLEŞİMİ: TÜRKİYEDE’Kİ YABANCI ŞİRKETLERDE BİR UYGULAMA

Çalışanın içinde bulunduğu örgüte karşı hissettiği bağın ifadesi örgütsel bağlılıktır. Örgütsel bağlılık çok sayıda değişkeni etkilediği gibi örgütsel bağlılığın çok sayıda değişkenden de etkilendiği görülmektedir. İş tatmini ve örgütsel sinizm de örgütsel bağlılık ile ilişkisi olan değişkenlerdir. Örgütsel davranış alanının yeni ilgi konularından olan örgütsel sinizm kavramı ile örgütsel bağlılık arasında en az iş tatmini kadar önemli bir etkileşim söz konusudur. Dolayısıyla çalışanların iş tatmini ve örgütsel sinizm düzeylerinin ve örgütsel bağlılıkla olan ilişkisinin bilinmesinin önemli olduğu düşünülmüştür. Bu kapsamda bu araştırmanın amacı; Türkiye’ de yabancı şirketlerde çalışanların örgütsel bağlılığının oluşumunda iş tatmini ve örgütsel sinizm etkileşimi arasındaki ilişkiyi saptamaktır. Araştırmanın çalışma evrenini, Türkiye’de bilişim sektöründe faaliyet gösteren 55 adet yabancı işletmede görev yapan yönetici pozisyonundaki 742 çalışan oluşturmaktadır. Araştırma da örneklem seçimine gidilmemiş tüm şirketlere anket formu e-mail ortamında gönderilmiştir. Geri dönüş yapan yöneticilerden veri düzenlemesi sonucunda çalışma için yeterli veri sağlanan 355 yönetici araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Araştırma verileri, 3 ölçekle toplanmıştır. Örgütsel bağlılığı ölçmek için Meyer ve Allen (1991) tarafından geliştirilen ve Wasti (2000) tarafından Türkçeye uyarlanan ölçek kullanılmıştır. Ölçek üç bileşenden oluşmaktadır. Bunlar; ‘‘Duygusal Bağlılık’’, ‘‘Devam Bağlılığı’’ ve ‘‘Normatif Bağlılık’’ tır. Yöneticilerin iş tatmin durumlarını ölçmek amacıyla Özpehlivan (2015) tarafından geliştirilen “İş tatmin Ölçeği” kullanılmıştır. Yöneticilerin örgütsel sinizm düzeylerini ölçmek amacıyla Brandes ve arkadaşları (1999) tarafından geliştirilen ve Karaoğlu ve İnce (2012) tarafından Türkçeye uyarlama çalışması yapılmış “Örgütsel Sinizm Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma verilerinin analizinde, pearson momentler çarpımı korelasyon katsayısı, basit ve çoklu regresyon istatistiksel teknikleri kullanılmıştır. Demografik değişkenlere ilişkin analizlerde betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. İstatistiki analizler SPSS 22.0 paket programı ile yapılmıştır. Araştırmada Türkiye’de bilişim sektöründe faaliyet gösteren yabancı işletmelerde görev yapan yöneticilerin örgütsel bağlılık ile iş tatmini ve örgütsel sinizm algıları arasında anlamlı ilişki olduğu sonucuna varılmıştır. Yöneticilerin iş tatmin düzeylerinin örgütsel bağlılık algıları üzerinde orta düzeyde pozitif, yöneticilerin örgütsel sinizm düzeylerinin, örgütsel bağlılık algıları üzerinde ise orta düzeyde negatif bir ilişki olduğu sonucuna varılmıştır.

JOB SATISFACTION AND ORGANIZATIONAL CYNICISM IN FORMATION INTERACTION OF ORGANIZATIONAL COMMITMENT: A CASE STUDY IN FOREIGN COMPANIES IN TURKEY

Employee commitment to the organization is an expression of organizational commitment. Organizational commitment affects a number of variables, but it is also influenced by a number of variables. Job satisfaction and organizational cynicism are also variables that are related to organizational commitment. The organizational cynicism and organizational commitment, which is one of the new issues of interest in the field of organizational behavior, is as important as interaction. Therefore, it is considered that it is important to know the levels of job satisfaction and organizational cynicism of employees and their relationship with organizational commitment. In this context the purpose of this research is to determine the relationship between job satisfaction and organizational cynicism interaction over formation of organizational commitment of employees working in foreign companies in Turkey. The population of the study consists of 742 employees working from 55 foreign companies which operating in the field of IT in Turkey. The questionnaire form was sent to all companies which were not selected in the research. 355 managers, who provided sufficient data for the study as a result of data editing from the returning managers, constitute the sample of the research. Research data were collected via 3 scales The scale developed by Meyer and Allen (1991) and adapted to Turkish by Wasti (2000) was used to measure organizational commitment. The scale consists of three components; '' Emotional Commitment '', '' Ongoing Commitment '' and '' Normative Commitment ''. The "Job Satisfaction Scale" developed by Özpehlivan (2015) was used to measure job satisfaction of managers. Organizational Cynicism Scale developed by Brandes et al. (1999) and adapted to Turkish by Karaoğlu and İnce (2012) was used to measure organizational cynicism levels of managers. In the analysis of the research data, Pearson Moments Correlation Coefficient, simple and multiple regression statistical techniques were used. Descriptive analysis method was used for analysis of demographic variables. Statistical analyzes were done with SPSS 22.0 package program. It was concluded that there is a significant relationship between job satisfaction, organizational cynicism and organizational commitment of managers working in the foreign companies which are operating in IT sectors in Turkey It was also concluded that job satisfaction levels of managers were moderately positive on organizational commitment perceptions and organizational cynicism levels of managers were moderately negative on organizational commitment perceptions.

PDF

___

Abraham, Rebecca. “Organizational Cynicism: Bases And Consequences”, Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 126 (3), (2000), s. 269-292.
Açıkalın, Cemile. “İçsel Ve Dışsal Doyumun Örgütsel Bağlılığa Etkisi: Eskişehir Üretim Sektörü Örneği”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.31 (2011), s. 237- 254.
Altınöz, Mehmet, Çöp, Serdar, Sığındı, Taner. “Algılanan Örgütsel Bağlılık Ve Örgütsel Sinizm İlişkisi: Ankara’daki Dört Ve Beş Yıldızlı Konaklama İşletmeleri Üzerine Bir Araştırma”, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 21, (2011), s. 285- 316.
Anderson, Lynne M., Bateman, Thomas S. “Cynicism in The Workplace: Some Causes And Effects”, Journal of Organizational Behavior, 18, (1997), s. 449-469.
Arslan, Ayşe, Örgütsel Sinizm ve İş Tatmini Arasındaki İlişkiler: Aydın Turist Rehberleri Odası’na Kayıtlı Olan Profesyonel Turist Rehberleri Örneği, Adnan Menderes Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 2016.
Asan, Öznur ve Erenler, Esra. “İş Tatmini ve Yaşam Tatmini İlişkisi", SDÜ İİBİ- Dergisi, (2008), s. 203- 216.
Ayhan, Aydin, Yılmaz, Sarıer, Şengül, Uysal. “The Effect of School Principals' Leadership Styles on Teachers' Organizational Commitment and Job Satisfaction”, Theory and Practice, 13 (2), (2013), s. 806-811.
Balay, Refik. Örgütsel Bağlılık, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2000.
Bolat, Oya Ġ. ve Bolat, Tamer. “Otel İşletmelerinde Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İlişkisi”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.19 (2008), s.75-94.
Brandes, Pamela, Dharwadkar, Ravi, Dean, James W. Does Organizational Cynicism Matter?: Employee And Supervisor Perspectives On Work Outcomes. Paper Presented At The Eastern Academy Of Management, Philadelphia, PA, 1999.
Brown, Michelle and Cregan, Christina. “Cynicism: The Role Of Employee Involvement”, Human Resource Management, 47 (49), (2008), s. 667-686.
Buchanan, Bruce. “Building Organizational Commitment: The Socialization of Managers in Work Organizations”, Administrative Science Quarterly, 19, (1974), s. 533-546.
Bülbül, Şahamet. Tanımlayıcı İstatistik, (2. Baskı) Der Yayınları, İstanbul, 2011.
Cole, Michael S., Bruch, Heike, Vogel, Bernd. “Emotion As Mediators Of The Relations Between Perceived Supervisor Support And Psychological Hardiness On EMPLOYEE Cynicism.” Journal of Organizational Behaviour, 27, (2006), s.463- 484.
Çekmecelioğlu, Hülya, “İş Tatmini Ve Örgütsel Bağlılık Tutumlarının İşten Ayrılma Niyeti Ve Verimlilik Üzerindeki Etkilerinin Değerlendirilmesi: Bir Araştırma”, İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, Cilt:8 Sayı:2 , (2006), s. 153- 168.
Çekmecelioğlu, Hülya. “İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Tutumlarının İşten Ayrılma Niyeti ve Verimlilik Üzerindeki Etkilerinin Değerlendirilmesi: Bir Araştırma”, İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, S.2 (2006), s.153-168.
Çelik Keleş, Hatice Necla. İş Tatmininin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisine İlişkin İlaç Üretim Ve Dağıtım Firmalarında Yapılan Bir Araştırma, Selçuk Üniversitesi, Yayınlanmış Doktora Tezi, Konya, 2006.
Çöl, Güner. “Örgütsel Bağlılık Kavramı ve Benzer Kavramlarla İlişkisi”, The Journal of Industrial Relations and Human Resources, Cilt 6, Sayı 2, (2004), s. 35- 48.
Dean, James W., Brandes, Pamela, DHARWADKAR, Ravi. “Organizational Cynicism”, The Academy of Management Review, 23 (2), (1998), s.341- 352.
Delken, Menno. Organizational Cynicism: A Study Among Call Centers. Unpublished Master Thesis, University of Maastricht, Maastricht, 2004.
Demircan, Nigar. Örgütsel Güvenin Bir Ara Değişken Olarak Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisi: Eğitim Sektöründe Bir Uygulama. Gebze İleri Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gebze 2003.
Dhar, Rajib Lochan. “Cynicism In The Indian I. T. Organizations: An Exploration Of The Employees Perspectives”, Qualitative Sociology Review, V (1), (2009), s. 152-175.
Dick, Gavin. and Metcalfe, Beverly. (2001), “Managerial Factors And Organisational Commitment-A Comparative Study Of Police Officers And Civilian Staff”, International Journal of Public Sector Management, Vol.14, No.2, (2001), p.111-128.
Durna, Ufuk ve Eren, Veysel. “Üç Bağlılık Unsuru Ekseninde Örgütsel Bağlılık”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6 (2), (2005), s. 210-219.
Eısenberg, Eric M.; Monge, Peter R. and Mıller, Katherina I. “Involvement in Communication Networks as a Predictor of Organizational Commitment”, Human Communication Research, 10(2), (1987), s. 179-201.
Erdoğan, İlhan. İşletme Yönetiminde Örgütsel Davranış, Avcıol Basım-Yayım, İstanbul, 1996.
Eren, Erol. Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, (Genişletilmiş 6. Baskı), Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., İstanbul, 2000.
Ergül Şafak ve Bayık Ayla. “Maneviyat Ve Manevi Bakım Dereceleme Ölçeğinin Türkçe Formunun Geçerlilik Ve Güvenilirliği”, Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 23(1), (2007), s. 75-87.
Eroğluer, Kemal. “Örgütsel İletişim İle İş Tatmini Unsurları Arasındaki İlişkiler: Kuramsal Bir İnceleme”, Ege Akademik Bakış, 11(1), (2011), s. 121-136.
Greenberg, Jerald and Baron, Robert A. Behaviour In Organization: Understanding and Managing The Human Side of Work, (6 th Edition), PrenticeHall, 1997.
Gün, Gül, “Örgütsel Sinizm İle İş Tatmin Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Turizm Sektöründe Bir Araştırma”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(37), (2016), s. 253 266.
Gündoğan, Tamer. Örgütsel Bağlılık: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Uygulaması, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğü, Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Ankara, 2009.
Hochwarter, Wayne A., James, Matrecia, Johnson, Diane, Ferrıs, Gerald R. “The Interactive Effects Of Politics Perceptions And Trait Cynicism On Work Outcomes”, Journal of Leadership and Organizational Studies, 10 (4), (2004), s. 45-57.
Hulin, Charles L., Drasgow, Fritz and Komocar, John. “Applications of Item Response Theory to Analysis of Attitude Scale Translations”, Journal of Applied Psychology, 67(6), (1982), s. 818.
İnce, Mehmet ve Gül, Hasan. Yönetimde Yeni Bir Paradigma: Örgütsel Bağlılık. Çizgi Kitabevi Yayınları, 2005.
Johnson, Janothon.L. and O’leary-Kelly, Anne M. “The Effects Of Psychological Contract Breach And Organizational Cynicism: Not All Social Exchange Violations Are Created Equal”. Journal of Organizational Behavior, 24, (2003), s. 627-647.
Kanter, Philip H., Mırvıs, Donald L. “Beyond Demography: A Psychopraphic Profile Of Workforce”, Human Resource Management, 30 (1), (1991) s. 45-68.
Karacaoğlu, Korhan ve İnce, Fatma. “Brandes, Dharwadkar ve Dean’in (1999) Örgütsel Sinizm Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması: Kayseri Organize Sanayi Bölgesi Örneği”, Business and Economics Research Journal, 3 (3), (2012), s. 77-92.
Karahan, Atila. “Hekimlerin Örgütsel Bağlılık Ve İş Tatmini İlişkisinin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma: Afyon Kocatepe Üniversitesi Hastanesi Örneği”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 23, (2009), s. 421- 432.
Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi, Nobel yayın Dağıtım, Ankara, 2006.
Karcıoğlu, Fatih ve Akbaş, Sevil. “İşyerinde Psikolojik Şiddet ve İş Tatmini İlişkisi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, C. 24 (3), (2010), s. 139-161.
Mcclough, Anita C., Rogelberg, Steven G., FISHER, Gwenith Gwyn, BACHIOCHI, Peter D. “Cynicism And The Quality Of An Individual’s Contribution To An Organizational Diagnostic Survey”, Organization Development Journal, 16 (2), (1998), s. 31-42.
Mercan, Mustafa. Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık, Örgütsel Yabancılaşma ve Örgütsel Vatandaşlık Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon 2006.
Meyer John P. and Allen J. Natelie. “A Three-Component Concep-tualization of Organizational Commitment”, Human Resource Management Review, S.1 (1981), s.61-89.
Meyer, John P. ve Allen, J. Natelie. “Affective and Continuance Commitment to the Organization: Evaluation of Measures and Analysis of Concurrent and Time-Lagged Relations”, Journal of Applied Psychology, S.6 (1990), s.710-720.
Meyer, John P. ve Allen, J. Natelie. Commitment In The Workplace: Theory, Research and Application. CA: Sage Publication, United Kingdom 1997.
Meyer, John P., and Herscovitch, Lynne. “Commitment in the Workplace toward a General Model”, Human Resource Management Review, 11, (2001), s. 299-326.
Naus, Andre J. M., Organizational Cynicism On The Nature, Antecedents, And Consequences of Employee Cynicism Toward The Employing Organization. Unpublished Doctoral Thesis, Universiteit Maastricht, Maastricht, 2007.
Naus, Fons, Iterson, Ad Van and Roe, Robert. “Organizational Cynicism: Extending The Exit, Voice, Loyalty, And Neglect Model Of Employees’ Responses To Adverse Conditions İn The Workplace”, Human Relations, 60 (5), (2007), s. 683-718.
O’reılly, Charles and Chatman, Jennifer. “Organizational Commitment and Psychological Attachment: The Effects of Compliance, Identification and Internalization on Prosocial Behaviour”, Journal of Applied Psychology, 71(3), (1986), s. 492-499.
Oberholster, Frederick.R., Taylor, John Wesley. “Spiritual Experience And The Organizational Commitment of College”, International Forum, 2(1) 3, (1999), s. 18- 30.
Öksüz Yücel. “İlköğretim Okulları Yöneticilerinin Örgütsel Bağlılık Düzeyleri İle Ertelemecilik Davranışları Arasındaki İlişki”, The Journal of Academic Social Science Studies, S.4, (2012), s.161-182.
Özgan, Habib, Külekçi, Ebru; Özkan, Metin. “Analyzing of the Relationships between Organizational Cynicism and Organizational Commitment of Teaching Staff”, International Online Journal of Educational Sciences, Vol. 4 Issue 1, (2012), p. 196-205.
Özpehlivan, Murat. Kültürel Farklılıkların İşletmelerde Örgüt İçi İletişim, İş Tatmini, Bireysel Performans ve Örgütsel Bağlılık Kavramları Arasındaki İlişkiye Etkileri: Türkiye- Rusya Örneği, Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2015.
Porter, Lyman. W., Steers, Richard. M., Mowday, Richard. T., Boulian, Paul. V. (1974). “Organizational Commitment, Job Satisfaction, And Turnover Among Psychiatric Technicians”, Journal of Applied Psychology, 59(5), (1974), p. 603-609.
Reıchers, Arnon E., Wanous, John P., Austın, James T. “Understanding and Managing Cynicism About”, Academy of Management Executive, 11 (1), (1997), s. 48-59.
Samadov, Sakit, İş Doyumu Ve Örgütsel Bağlılık: Özel Sektörde Bir Uygulama, Dokuz Eylül Üniversitesi, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 2006.
Scharmer, Otto C. Theory U, Leading From The Future As İt Emerges. Berrett-Koehler Publishers Inc., San Francisco, 2007.
Schermerhorn, John R., Hurt, James G. and Osborn, Richard N. Managin Organizational Behavior, (5th. Edition), John Wiley and Sons Inc., New York, 1994.
Schermerhorn, John R., Hurt, James G. and Osborn, Richard N. Organizational Behavior, (7th Edition), John Wiley and Sons,Inc, New York, 2000.
Sökmen, Alptekin. Ankara’daki Beş Yıldızlı Konaklama İşletmelerinde Örgütsel Bağlılık İle İşgören Performansı Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Ampirik Bir Araştırma. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2000.
Sökmen, Alptekin. Örgütsel Davranış, Detay Yayıncılık, Ankara, 2013.
Tantekin Çelik, Gözde, Laptalı Oral, Emel. “Türk İnşaat Sektörü Çalışanlarının Kişilik Özelliklerinin, Örgütsel Bağlılık ve İş Tatmini ile İlişkisi”, Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 28(2), (2013), s.15-26.
Uygur, Akay. Örgütsel Bağlılık ve İşgören Performansı. Türkiye Vakıflar Bankası Ankara, İstanbul ve İzmir İli Şubelerine Yönelik Alan Araştırması. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara 2004.
Wanous, John P., Reıchers, Arnon E., AUSTIN, James T. “Cynicism About Organizational Change: Measurement, Antecedents, And Correlates”, Group Organization Management, 25 (2), (2000), s. 132-153.
Wasti, S. Arzu. Meyer ve Allen Üç Boyutlu Örgütsel Bağlılık Ölçeğinin Geçerlilik Ve Güvenirlilik Analizi, 8. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildirileri, 2000, s. 401-410.
Wılkerson, James M., Evans, W.Randy, DAVIS, Walter D. “A Test Of Coworkers InfluenceOn Organizational Cynicism, Badmouthing, And Organizational Citizenship Behavior”, Journal of Applied Social Psychology, 38, (2008), s. 2273-2292.
Yıldız, Kaya. “Örgütsel Bağlılık İle Örgütsel Sinizm Ve Örgütsel Muhalefet Arasındaki İlişki”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/6,(2013), p. 853-879.
Yüceler, Aydan. “Örgütsel Bağlılık ve Örgüt İklimi İlişkisi: Teorik ve Uygulamalı Bir Çalışma”; Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi; S. 22 (2009), s. 446- 458.