SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİMİNDE ÖĞRENCİLERİN KARŞILAŞTIKLARI BAZI KAVRAMLARI ANLAMA DÜZEYLERİ

Bu araştırmanın amacı, Millî Eğitim Bakanlığı'nın hazırladığı 20142015 eğitim-öğretim yılında işlenen/okutulan 6. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitaplarında öğretmenleri/uzmanlarının görüşleri doğrultusunda, Sosyal Bilgiler ders kitaplarının eleştirel bir bakış açısıyla incelenmesidir. Ayrıca Sosyal Bilgiler öğretimi ile ilgili bazı kavramlar hakkında öğrencilerin fikir, duygu ve düşüncelerini tespit ederek onların bu kavramları anlama düzeylerini tespit etmektir. Araştırma betimsel nitelikte bir alan çalışması olarak yürütülmüştür. Araştırmanın örneklemini Erzurum Yakutiye Şair Nef'i Ortaokulu 6/A ve 6/B sınıflarında okuyan 48 öğrenci oluşturmuştur. Araştırma, MEB tarafından hazırlanmış olan ortaokul 6.sınıf Sosyal Bilgiler ders kitabının "Yeryüzünde Yaşam" ünitesi üzerinde yoğunlaştırılmıştır. Ortaokul 6. sınıf ders kitabı ve ortaokul Sosyal Bilgiler müfredat programı incelenerek ünitelerde geçen 34 adet kavram tespit edilmiştir. Daha sonra bu kavramlar, öğrencilerin kısa yazılı cevaplar verebilecekleri şekilde anket form halinde düzenlenerek, ünite konuları sınıfta işlendikten iki hafta sonra uygulanmıştır. Ünitede geçen kavramların tespit edilmesinde Sosyal Bilgiler öğretmenleri ve Sosyal Bilgiler eğitim uzmanlarının da görüşleri alınmıştır. Uygulanan anket formundan elde edilen veriler, kavramı doğru anlama, kavram yanılgısı, kavram kargaşası ve cevapsız şeklinde sınıflandırılarak öğrencilerin bu kavramlarla ilgili anlama düzeyleri tablolar haline getirilip yorumlanmıştır. Öğretim süreci içerisinde öğrenilen kavramların özellikle duyu organlarına hitap etme derecesi arttıkça öğrenmenin daha kolay olduğu, ayrıca görme duyusuna hitap eden bir bilginin rahatça anlaşıldığı, hafızada daha kalıcı olduğu, öğretmenlerin Sosyal Bilgiler derslerinde, öğrencilerin ilk kez karşılaştıkları kavramları somut bir şekilde görsel materyallerle anlatarak örneklerle açıklamasının başarıyı arttırdığı tespit edilmiştir

STUDENTS' LEVELS OF UNDERSTANDING OF SOME CONCEPTS IN SOCIAL SCIENCES TEACHING

scientific terms and determining the reasons for students' misconceptions and overcoming these misconceptions are among the subjects researchers attach importance to. To detect the reasons for misconceptions and to attempt to overcome the mistakes are much more time consuming and difficult processes than defining misconceptions. Especially, to make students overcome their mistakes is rather difficult

PDF

___

AKGÜN, A. GÖNEN, S. & YILMAZ AYHAN. (2005)."Fen bilgisi öğretmen adaylarının karışımların yapısı ve iletkenliği konusundaki kavram yanılgıları." Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 28.28.
AYDOĞAN, S., GÜNEŞ, B., & GÜLÇİÇEK, Ç. (2003). "Isı ve sıcaklık konusunda kavram yanılgıları." Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 23.2
DYKSTRA, D. I., BOYLE, C. F. & MONARCH, I. A. (1992). Studying conceptual change in learning physics. Science Education. 76, 615 – 652.
ECKSTEİN, S. G. & SHEMESH, M. (1993). Stage theory of the development of alternative conception. Journal of Research in Science Teaching. 30, 45- 64
ERDEN M. & AKMAN Y. (1995). Eğitim Psikolojisi, Arkadaş Yayınevi, Ankara.
KORAY, Ö. ÖZDEMİR M. & TATAR N. (2005). "İlköğretim öğrencilerinin" birimler" hakkında sahip oldukları kavram yanılgıları: Kütle ve ağırlık örneği." İlköğretim Online 4.2.
LİNDER, C. J. (1993). A Challenge to conceptual change. Science Education. 77, 293 -300.
MARİONİ, C. (1989). Aspect of Srudent’s Understanding in Classroom Setting: Case Studies on Motion and Intertia. Physics Education. 24, 273 – 277.
MEB (b), (2006). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi 6. Sınıf Öğretim Programı ve Kılavuzu, MEB Yay. Ankara.
ÖZER, ZÜHAL & ŞAHİN, E. (1996)“Öğreniyorum Öyleyse Varım” Bilim Teknik Dergisi , Sayı: 341, Ankara,74-78.
RİCHE, R. D. (2000). Strategies for Assisting Students Overcome Their Misconceptions in High School Physics. Memorial University of Newfoundland Education. 6390.
ROWELL, DAWSON A. J, C. J. & HARRY, L. (1990). Changing Misconceptions: a challenge to science education. International Journal Science Education. 12, 2, 167-175.
SOYLU, H. & İBİŞ, M. (1999). Bilgisayar destekli fen bilgisi eğitimi.III. Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu, M.E.B.ÖYGM.
STEPANS, J. (1996). Targeting Students’ Science Misconceptions: Physical Science Concepts Useing the Conceptual Chance Moldel. Riverview, Fla. : Idea Factory
ŞAHİN, TUĞBA. (1998). “İlköğretim Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Değerlendirilmesi.” VII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Cilt:1, 9-11 Eylül, Konya,705-712.
ŞAHİN, Y.T. & YILDIRIM, S. (1999). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Ankara: Anı Yayıncılık.
TAŞ, A.M.(2007).Yeni Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarına İlişkin Öğretmen Görüşlerinin Belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. S.17, 519-532.
TURAN, İ. (2002)."Lise coğrafya derslerinde kavram ve terim öğretimi ile ilgili sorunlar." Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 22.2 .
TURGUT, M., BAKER D., CUNNİNGHAM R. VE PİBURN M.(1997). İlköğretim Fen Öğretimi, YÖK- Dünya Bankası, MEGEP, Ankara.
TERRY, C. JONES, G. & HURFORD, W. (1985). Children’s Conceptual understanding of Forces and Equilibrium. Physics Education. 20, 162 – 165.
YAZICI, H. & SAMANCI, O. (2003). "İlköğretim Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Ders Konuları İle İlgili Bazı Kavramları Anlama Düzeyleri." Milli Eğitim Dergisi 158 (2003): 2-6.
YAĞBASAN, R. & GÜLÇİÇEK, Ç. (2003): "Fen Öğretiminde Kavram Yanılgılarının Karakteristiklerinin Tanımlanması." Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 13.13 102-120.
YILMAZ, Ö.TEKKAYA, C. GEBAN,Ö. ÖZDEN,Y. (1999) “Lise-1. Sınıf Öğrencilerinin Hücre Bölünmesi Ünitesindeki Kavram Yanılgılarının Tespiti” III.Ulusal Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu, 23-25 Eylül, KTÜ, Millî Eğitim Basım Evi, Ankara, 187-192.