4-6 YAŞLARI ARASINDAKİ ÇOCUKLARIN ÇİZİMLERİNDEKİ

Aile, toplumun en küçük etkileşim ağı olmasının yanı sıra toplumsal yapı üzerinde geniş etkisi olan etkileşim unsurlarını içerisinde barındıran kurumlardan biridir ve sosyal bir varlık olan insan, gelişimini en yakın insan ilişkilerinin yaşandığı kurum olan ailede gerçekleştirmektedir. Aile aynı zamanda çocuğun topluma ve yaşama uzanmasında bir köprü görevi görmekte; çocukların davranışlarını biçimlendirmektedir. Bu noktada çocuğun yaşamında önemli rolleri bulunan aile kavramını ve kendi ailelerini nasıl algıladıkları önem kazanmaktadır. Nitel araştırma yaklaşımlarından fenomenoloji (olgu bilim) deseninin kullanıldığı bu araştırmada 4-6 yaşları arasındaki çocukların aile algılarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda araştırmanın çalışma grubuna 2014-2015 eğitim-öğretim yılı güz döneminde Ankara'da 2 özel okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 4-6 yaşları arasındaki 14 çocuk dahil edilmiştir. Araştırmanın verileri çizim ve görüşme tekniklerinin bir arada kullanılması ile toplanmıştır. Araştırmada çizim tekniği ile elde edilen veriler içerik analizi yöntemi kullanılarak analiz edilirken; görüşmeler sonucunda elde edilen veriler ise betimsel analiz yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın neticesinde çocukların çizimlerinden ve görüşmelerden elde edilen bulgular bir bütün olarak değerlendirilmiş; toplumda değişen aile yapısı ile paralel olarak 4-6 yaşları arasındaki çocukların aileye ilişkin algılarında bazı değişiklikler olduğu saptanmıştır. Buna göre çocukların aileye ilişkin algılarının, daha çok "aynı evde birlikte yaşayan, aralarında kan bağı bulunan bireylerin bir araya gelmesi ile oluşan topluluk" şeklinde olduğu ve bu topluluğun da genellikle çekirdek aile tipindeki aileleri işaret ettiği belirlenmiştir. Bu bağlamda araştırmanın sonuçlarının Türkiye'nin genel aile yapısını yansıttığı düşünülmektedir

DETERMINATION OF FAMILY PERCEPTION IN THE DRAWINGS OF 4-6 YEARS OLD CHILDREN

Family which has an impact on a child’s development, directs the child development and also determines the limits of this developmental process. The concept of family extending to the foundation of human existence has quite a long history. This well-established concept in the process of human history through a parallel process of change were explained and discussed from various perspectives. (Erkan, 2013). The purpose of this study was to determinate how preschool children aged between 4 and 6 perceive family concept which has very important meaning for children’s themselves. For this purpose phenomenology, one of the qualitative research design method, was used in the study. Phenomenology, which is a philosophical tradition as suggested by Husserl, is accepted as a qualitative research design method, too (Merriam, 2013; Patton, 2014). Phenomenology researches focus on how people perceive phenomenon, describe it, feel about it and make sense of it. In this research the phenomenon which is aimed to be explained, is family concept. While determining the study group, purposeful and convenience sampling methods which are two of the non-randomly sampling methods were applied. Fourteen children aged between 4-6 years have been recruited for the study. Participants are the children attending to 2 private preschools in Ankara during 2014-2015 fall semester. Five of the children participating in the study is female and nine of them is male. In the qualitative studies, three types of data related to environment, process and perception is collected (Yıldırım and Şimşek, 2013). In this study, data regarding 4 to 6 year-old children’s perception of family concept have been gathered via drawing and interview techniques. While the data gathered from drawings were analyzed using a qualitative content analysis method; data based on interviews were analyzed using a qualitative descriptive analysis method. The following processes are performed to provide the validity and reliability of this research: Namely source triangulation and analyst triangulation have been addressed for validity and reliability of study. In the former, the important thing is to check out the consistency of different data sources within the same method by using different instruments (in this case, drawings and interviews) and in the latter, the significance lies in the use of multiple analyzers because analyst triangulation means that at least two analyze the same qualitative data independently. Besides, during data analysis process, two analysts (one is the researcher herself; and the other is a PhD student blind to the research objective) coded the data in conceptual categories independently in order to test the truthfulness of categories. After at all, Miles & Huberman (1994)’s following formula [Agreement/ (Agreement + Disagreement) X 100] was used to test the reliability of the data analysis. According to this formula, reliability between the analysts was found 100% for the drawings and 94% for interviews. In order to reveal the findings of the research firstly, family drawings were examined. Then, based on the figures in children’s drawings, six categories were /created: Family members, completeness of family members, family type, child’s position, the place family has been 4-6 Yaşları Arasındaki Çocukların Çizimlerindeki Aile Algılarının Belirlenmesi 577 Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/7 Spring 2015 situated, the activity done with the family. After the drawings, interviews held with children were examined and children’s views were found to be gathered under four categories as family members, living in the same house, togetherness and positive feelings. Most of the children had opinions which are assessed under the categories of togetherness and family members. Given this result, children’s drawings reflect their opinions regarding family concept. Family members found in children’s drawings show similarity with the family members mentioned during interviews. Some of the children stated very remarkable opinions on the point of living in the same house. However, these views weren’t reflected in the children’s drawings. This situation implies that some of the children think it is impossible to be a family without living in the same house. This finding of the research is similar to the views of Gilby & Pederson (1982). They suggest that young children define family in traditional ways meaning that two parents and their children living in the same house create a family. (Cited in Roe et all, 2006). As a result, children’s understanding of family concept can be summarized as “a society consisting of members living in the same house with positive feelings”. Examination regarding the children’s perception of their own families indicated that the majority of children have positive feelings and opinions about own families. Only two children mentioned that they have negative feelings and thoughts. Additionally, children’s perception of their own family is reflected in their drawings. Based on the evaluation of children’s drawings about the family concept, important findings have been found within two categories: completeness of family members and child’s position. According to these findings, lackness of some family members in the children’s drawings can be interpreted as a possible anger or rejection toward these absent family members (Di Leo, 1983). Nonetheless, drawing an extra person who is not a family member is related to importance and value attached to those people. Furhermore, children’s own position in their drawings were analyzed in terms of relationship status between the child and his/her family. At this point, it is quite remarkable that only three children drew him/herself between his/her father and mother. Except these three children, some of the children drew his/herself near one of the parents. On the other hand, two children drew some distinctive figures between his/herself and their parents. These distinctive figures in the children’s drawings were assessed considering Di Leo’s (1983) and Yavuzer’s (2009) viewpoints and according to common viewpoint, these distinctive figures may point out communication problems between the child and the family member whom distinctive figure was drawn nearby. In addition to these, the categories namely “the place where family situated” and activities done with family” are found to be places where child and his/her family spend majority of their time or the most favourite activities in most favourite places. All in all, general evaluation of this research implies that the drawings and interviews show parallelism with the changing structure of family in society. According to these results, children’s perception of family concept is restricted to “nuclear family”, so their family understanding is based on the togetherness of a group of people having blood-relation. Given this result, nuclear family which is the dominant family type in children’s drawing can be explained in relation to children’s life that they usually encounter nuclear families in their society. In order 578 K. Büşra KAYNAK – Z. Fulya TEMEL Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/7 Spring 2015 to expand and offer insight into future studies, similar researches with different age groups and data gathering techniques such as metaphor, questionnaire and sentence completion can be suggested.

PDF

___

AİLE. (n. d.). In Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük online. Retrieved from http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5475d60e 8d9e93.48750424
ANDREOU, E. & BONOTI, F. (2009). Children’s bullying experiences expressed through drawings and self-reports. School Psychology International. 31(2), 164-177.
ARTUT, K. (2010). Okul öncesinde resim eğitimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
BATI, D. (2012). 4-12 Yaş Çocuk Resimleri ve Onların İç Dünyalarının Resimlerine Yansıması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
BAYSAL, M. (2010). 1-11 Yaş Çocuk Resimlerinde Renk Biçim ve Konuların Tablolandırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
BIGNER, J. J. & GERNHARDT, C. (2014). Parent-child relations: an introduction to parenting. New Jersey: Pearson..
BURKITT, E., BARRETT, M. & DAVIS, A. (2005). Drawings of emotionally characterised figures by children from diffrent educational backgrounds. International Journal of Art & Design Education. 24(1), 71-83.
BRADY, M. (2009). Hospitalized children’s views of the good nurse. Nursing Ethics. 16(5), 543- 560.
CEYLAN, S. (2008). 8-9 Yaşındaki Çocuk Resimlerinin Yaşıtları Üzerindeki Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
CHERNEY, I. D., SEIWERT, C. S., DICKEY, T. M. & FLICHTBEIL, J. D. (2006). Children’s drawings: A mirror to their minds. Educational Psychology: An International Journal of Experimental Educational Psychology. 26(1), 127-142.
CHUNG, L. C., MARVIN, C. A. & CHURCHILL, S. L. (2005). Teacher factors associated with preschool teacher-child relationships: Teaching efficacy and parent relationships. Journal of Early Childhood Teacher Education. 25(2), 131-142.
CORSANO, P., MAJORANO, M., VIGNOLA, V., CARDINALE, E., IZZI, G. & NUZZO, M. J. (2012). Hospitalized children’s representations of their relationship with nurses and doctors. Journal of Child Health Care. 17(3), 294-304.
DAĞLIOĞLU, E., DENİZ, Ü. VE KAN, A. (2010). A study on the emotional indicators in 5-6 year old girls’ and boys’ human figure drawings. Procedia Social and Behavioral Sciences. 2(2010), 1503-1510.
DARICA, N. VE ÇAKMAK, A. (2012). 7-11 yaş grubu kurumda ve ailesi yanında büyüyen kız ve erkek çocuklarının anne figürü çizimlerinin duygusal gelişim açısından incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 11(41), 147-160.
DI LEO, J. H. (1983). Interpreting children’s drawing. New York: Brunner/Mazel. DURUALP, E., ÇİÇENOĞLU, S., MÜMÜNOĞLU, S., KALKANLI, G. VE ALTUNBAŞ, Z. (2012). Hastanede yatmış olan okul öncesi dönem çocuklarının yaptıkları resimlerin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi. 1(3), 249-260.
EISENBERG, N., ZHOU, Q., SPINRAD, T. L., VALIENTE, C., FABES, R. A. & LIEW, J. (2005). Reltions among positive parenting children’s effortful control and externalizing problems: A three-wave longitudinal study. Child Development. 76, 1055-1077.
ERKAN, S. (2013). Aile ve aile ile ilgili temel kavramlar. Z. Fulya Temel (Edt.) Aile eğitimi ve erken çocukluk eğitiminde aile katılım çalışmaları içinde (s. 3-43). Ankara: Anı Yayıncılık.
GERNHARDT, A., RUBELING, H. & KELLER, H. (2011). This is my family: Differences in children’s family drawings across cultures. Journal of Cross-Cultural Psychology. 44(7), 1166-1183.
GADEYNE, E., GHESQUIERE, P. & ONGHENA, P. (2004). Longitudinal relations between parenting and child adjustment in young children. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology. 33, 347-358.
GOLOMB, C. (2012). The child’s creation of a pictural world. New York: Psychology Press.
GÜNİNDİ, Y. VE YAŞA GİREN, S. (2011). Aile Kavramının Değişim Süreci ve Okul Öncesi Dönemde Ailenin Önemi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi. 31, 349-361.
HALLAÇ, S. VE ÖZ, F. (2014). Aile kavramına kuramsal bir bakış. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 6(2), 142-153.
HOPPERSTAD, M. H. (2010). Studying meaning in children’s drawings. Journal of Early Childhood Literacy. 10(4), 430-452.
HUGHES, A. M. & READ, V. (2012). Building positive relationships with parents of young children. (First Edition). Qxon: Routledge.
KANICIOĞLU, A. (2009). Cinsiyet Farklılıklarının Çocuk Resimlerine Yansıması 10 Yaş Çocuk Resimleri Üzerine Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
KURT, H. (2013a). Biyoloji öğretmen adaylarının enzim konusundaki bilişsel yapılarının belirlenmesi. GEFAD. 33(3), 211-243.
KURT, H. (2013b). Biyoloji öğretmen adaylarının bağışıklık konusundaki bilişsel yapıları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi. 21, 242-264.
KURT, H. VE EKİCİ, G. (2013a). What is a virus? Prospective biology teachers’ cognitive structure on the concept of virüs. International Online Journal of Educational Sciences. 5(3), 736- 756.
KURT, H. VE EKİCİ, G. (2013b). Biyoloji öğretmen adaylarının bağımsız kelime ilişkilendirme testi ve yazma çizme tekniği ile osmos kavramı konusundaki bilişsel yapılarının belirlenmesi. Turkish Studies-Inrernational Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turcic. 8(12), 809-829.
KURT, H., EKİCİ, G., AKTAŞ, M. VE AKSU, Ö. (2013a). Determining biology student teachers’cognitive structure on the concept of diffusion through free Word association test and the driwing writing technique. International Education Studies. 6(9), 187-206
KURT, H., EKİCİ, G., AKTAŞ, M. VE AKSU, Ö. (2013b). On the concept of microscope: Biology student teacehers’ cognitive structure. Educational Research and Reviews. 8(19), 1859- 1874.
KURTULMUŞ, Z. VE TEMEL, Z. F. (2003). Anne eğitim programının dört-altı yaş çocuğu olan alt sosyoekonomik düzeydeki annelerin ve babaların aile ilişkilerini algılamalarına etkisinin incelenmesi. XII. Eğitim Bilimleri Kongresi, Antalya.
LECUYER, E. & HOUCK, G. M. (2006). Maternal limit-setting in toddlerhood: Socialization strategies for the development of self-regulation. Infant Mental Health Journal. 27, 344-370.
MALCHIODI, C. A. (2013). Çocukların resimlerini anlamak. (Tülin Yurtbay, Çev). İstanbul: Nobel Tıp.
MATSUMORI, N. (2005). Use of drawing technique in nursing assessment. Journal for Specialist Pediatric Nursing, 10(4), 191-195.
MCCARTY, C. A. ZIMMERMAN, F. J., DIGUISEPPE, D. L. & CHRISTAKIS, D. A. (2005). Parental emotional support and subsequent internalizing and externalizing problems among children. Journal of Dvelopmental and Behavioral Pediatrics. 26, 267-275.
MILES, M. B. & HUBERMAN, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook. California: Sage.
MERRIAM, S. B. (2013). Nitel Araştırma. (Selahattin Turan, Çev Edt.). Ankara: Nobel. METİN, Ş. VE ARAL, N. (2012). Dört yedi yaş çocuklarının resim gelişim özelliklerinin incelenmesi. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi. 1(2), 55-69.
MISAILIDI, P., BONOTI, F. & SAVVA, G. (2011). Representations of loneliness in children’s drawings. Childhood. 19(4), 523-538.
OKYAY, L. (2008). 6 Yaş Grubu Çocukların Aile Resimlerinin Sosyokültürel Değişkenler ve Davranış Problemleri Açsından Karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
ÖZBABA, F. (2010). İletişim ailede başlar. Ankara: Öncü Kitap.
PATTON, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. (Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir, Çev Edt.). Ankara: Pegem Akademi.
ROE, A., BRIDGES, L., DUNN, J. & O’CONNOR, T. G. (2006). Young children’s representations of their families: A longitudinal follw-up study of family drawings by children living in different family settings. International Journal of Behavioral Development. 30 (6), 529-536.
ROLLER WHITE, C., WALLACE, J. & HUFFMAN, L.C. (2004). Use of drawings to identify thought impirment among students with emotional and behavioral disorders: An exploratory study. Art Therapy: Journal of Amerikan Art Therapy Association. 21(4), 210-218.
ROUTLEDGE, L. (1976). Children’s drawings. Occupational Theraphy Journal, September. SAĞLAM, M. (2011). Boşanma Sürecinde Olan Ailelerdeki Çocukların Aile Algılarının ve Sorunlarının Resimler Aracılığı ile İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
SAYIL, M. (2004). Çocuk resimlerinin klinik amaçlı kullanımı üzerine bir değerlendirme. Türk Psikoloji Yazıları. 7(14), 1-13.
ŞEN BEYRUT, D., BOLIŞIK, B., SOLAK, U. VE SEYFİOĞLU, U. (2009). Çocuklarda hastaneye yatma etkilerinin projektif bir teknik olan resim çizme yoluyla incelenmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 2(3), 35-44.
T.C. AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI. (2011). Türkiye’de Aile Yapısı Araştırması. Ankara: Afşaroğlu Matbaası.
T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU. (2006). Aile Yapısı Araştırması. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası.
TIELSCH, A. H. & JACSON-ALLEN, P. (2005). Listen to them draw: Screening children in primary care through the use of human figüre drawings. Pediatric Nursing. 10(4), 191-195. TOLAN, B. (1985). Toplumbilimlerine giriş: Sosyoloji ve sosyal psikoloji. Ankara: Gazi Üniversitesi Yayınları.
TRAWICK SWITH, J. (2013). Erken çocukluk döneminde gelişim çok kültürlü bir bakış açısı. (B. Akman, Çev Edt.). Ankara: Nobel Yayıncılık (Orijinal Yayın Tarihi 2010).
U. S. BUREAU OF THE CENSUS. (2013). America’s families and living arrangements: 2012, Current population reports. Washington, DC: U.S. Printing Office.
YAVUZER, H. (2009). Resimleriyle Çocuk. İstanbul: Remzi Kitabevi.
YILDIRIM, A. VE ŞİMŞEK, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
YILDIRIM DOĞRU, S., TURCAN, A. İ., ARSLAN, E. VE DOĞRU, S. (2006). Çocukların resimlerindeki aileyi tanılama durumlarının değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 15, 223-236.
YILDIZ ÇİÇEKLER, C. VE ÖNER KORUKLU, N. (2013). 4-6 yaş arasındaki çocukların serbest resim çalışmalarındaki resim özellikleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 28(2), 251-263.
YURTAL, F. VE ARTUT, K. (2010). An investigation of school violence through Turkish children’s drawings. Journal of Interpersonal Violence. 25(1), 50-62.