SİİRT HALK KÜLTÜRÜNÜN ŞİFA DAĞITICILARI: KUTSAL SULAR

Maddi ve manevi kirlerden temizleyen, arındıran su, mitik devirlerde olduğu gibi günümüz Siirt toplumunda da halkın muhtelif ihtiyaçlarının tedarik edilmesinde, şifa, bereket, çocuk sahibi olma gibi birçok amaçla kullanılmaktadır. Yörede kutsal bilinen suların büyük bir kısmı yatır veya türbe yakınlarında yer almakta; bir şeyhe yahut din büyüğüne yönelik anlatılarla kutsiyet kazanmaktadır. “Yeşil su” adı verilen şifalı suyla ilgili anlatı, bir din âlimi olan İsmail Fakirullah’ın dinî kişiliği etrafında şekillenirken, Şeyh Arap Ziyareti’nde yararlanılan su ise “şeyh”lik mertebesindeki bir zatla anılmaktadır. “Tuzlu su” anlatısında ise suya kutsallık kazandıran bir kadın evliyadan bahsedilmektedir. Şeyhü’l Hazin, Şeyh Halef, Şeyhü’s Sibre, Şeyhü’l Horani, Şeyh Cerrah, Şeyh Termo ve Şeyh Münkedir türbelerindeki kuyuların suları, gerek içilerek gerekse banyo yapılarak, çeşitli hastalıkların tedavi edilmesinde kullanılmaktadır. Türbe veya camide bulunan kuyu suyu ile yıkanma ritüeli, ilk kozmik eylemin tekrarından başka bir şey değildir. Bu sularla banyo yapmak veya o sulara temas etmek, onları içmek insanoğlunun suyla buluşmasını sağlayacak ve insanoğlu adeta yeniden doğacak veya doğuracaktır. Siirt halk kültüründe tespit ettiğimiz “su”ya dayalı ritüeller, İslamî bir kisveye bürünmüş ve eren kültüyle birleşerek işlevselliğini sürdürmüştür. Birçok mitolojik sistemde evrenin yaratılışında başrolü üstlenen, doğuşun ve yaşamın simgesi olan su, Siirt yöresi halk kültüründe başta çocuk sahibi olmak ve hastalıklardan kurtulmak olmak üzere hemen her derdin devası olarak görülmekte, yukarıda adı geçen türbeler, şifa arayıcıların uğrak yeri olmaya devam etmektedir.

HEALING DISTRIBUTORS OF SİİRT FOLK CULTURE: HOLY WATERS

The holy water which purifies from material and moral filths is used for many purposes such as supplying various necessities of public, cure, fruitfulness and having a child in Siirt’s present society as like ages of myth. In district, the huge part of water known as “holly” is near the tombs and graves and this water have holiness because of various stories about Sheiks and religious men. For instance; a narrative related to herbal water, known as “Green water” is shaping around the religious character of İsmail Fakirullah; the other hand, the water benefit from Sheik Arab Tomb, is about a person having the degree of Sheik. As another example; “The salty water”s story is about a woman saint made acquire the holiness to water. The well holes being the tombs of Şeyhü’l Hazin, Şeyh Halef, Şeyhü’s Sibre, Şeyhü’l Horani, Şeyh Cerrah, Şeyh Termo and Şeyh Münkedir are benefited for curing different illnesses both drinking and bathing. Bathing ritual with the water of holes in tombs or graves is not more than the first cosmic repeat. Bathing this water or touching, drinking will arrange the meetings of human being and water so people will rebirth. The rituals about “water” we state in Siirt culture, came into existence with the Islamic perception and continued their function with “the Eren culture”. In many mythological system, “the water” being the symbol of birth and life and having the leader part of universe are seen as the cure for almost every problem especially to have a child and to get rid of diseases. So, this tombs and graves continue to being “haunted places” for cure searchers.

PDF

___

ASLAN, E. (2008). Türk Halk Edebiyatı, Maya Akademi Yayınları, Ankara.

BAYAT, F. (2007). Türk Mitolojik Sistemi 2, Ötüken Yayınları, İstanbul.

BEYDİLİ, C. (2005). Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Yurt Kitap Yayınları, Ankara.

BONNEFOY, Y. 1981). Antik Dünya ve Geleneksel Toplumlarda Dinler ve Mitolojiler Sözlüğü, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara.

ÇETİN, Ç., Z. (2007). “Tatar Türklerinde Mitolojik Varlıklarla İlgili Mitler ve İnanışlar (İyeler ve Yaratıklar)”, Bilig, Güz, S.: 43, s.: 1-32.

ÇORUHLU, Y. (2006). Türk Mitolojisinin Anahatları, Kabalcı Yayınları, İstanbul.

ELİADE, M. (2009). Dinler Tarihine Giriş, Kabalcı Yayınları, İstanbul.

HANÇERLİOĞLU, O. (2010). Dünya İnançları Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul.

KALAFAT, Y. (1999). Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara.

KALAFAT, Y. (1996). İslamiyet ve Türk Halk İnançları, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.

KUR’AN-I KERİM VE AÇIKLAMALI MEALİ (1993). Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.

ÖGEL, B. (2002). Türk Mitolojisi, II. Cilt, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu TTK Yayınları, TTK Basımevi, Ankara.

ÖGEL, B. (2003). Türk Mitolojisi, I. Cilt, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu TTK Yayınları, TTK Basımevi, Ankara.

ÖRNEK, S., V. (1971). İlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane, Gerçek Yayınevi, İstanbul.

ÖRNEK, S., V. (1979). Geleneksel Kültürümüzde Çocuk, Türkiye İĢ Bankası Yayınları, Ankara.

SEYİDOĞLU, B. (2002). Mitoloji Üzerine Araştırmalar, Metinler ve Tahliller, Dergâh Yayınları, Ankara.

TAİPINAR, İ. (2006). Siirt İli ve Çevresi Yaygın Halk İnanışları, Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.

TÜRK, H. (2009). Kültürlerin Bin Yıllık Hoşgörüsü, Evliyalar Diyarı Hatay, Karahan Kitabevi, Adana.

http://turkoloji.cu.edu.tr/makale_sistem/tum_list.php?t=tum&psearch=Fatih%20Kiri%FE%E7io% F0lu).