SARI ABDULLÂH EFENDİ (Ö. 1661)’NİN MESLEKÜ'L-UŞŞÂK KASÎDESİ VE LA'LÎ-ZÂDE ABDÜLBÂKÎ (Ö. 1746)’NİN ZEYLİ

Klâsik Türk edebiyatının temel kaynakları içinde yer alan yazma eserlerin gün yüzüne çıkarılması, üzerinde akademik çalışmaların yapılması Türk edebiyatının daha iyi anlaşılması bakımından önem arz etmektedir. Bu sebeple son dönemlerde Klâsik Türk edebiyatıyla ilgili birçok kıymetli çalışma yapılmakta, Türk edebiyatının daha iyi anlaşılabilmesi için temel kaynaklar gün yüzüne çıkarılmaya çalışılmaktadır. Bu kapsamda klâsik edebiyata yön veren tasavvuf düşüncesinin Osmanlı şiirinde işleniş metodunu, kavramlarını, şeklini anlamak bu sahadaki araştırmacıların metinleri daha doğru kavramasına yardımcı olacaktır. Özellikle yaptığı mesnevî şerhiyle Türk edebiyatında "Şârih-i Mesnevî" ünvanını kazanmış Sarı Abdullâh Efendi'nin devrinde büyük bir dikkat ve zevkle okunduğu bilinen Meslekü'l-'Uşşâk kasîdesinin ilmî bir çalışmaya konu olması gereklidir. Tasavvuf düşüncesinin ve kavramlarının izahıyla ilgili, yaşadığı dönemde ilim çevresi tarafından kabul görmüş bir yetkinliğe sahip olan Sarı Abdullâh Efendi hakkında dikkat gerektiren çalışmalara ihtiyaç olduğu muhakkaktır. Ayrıca, torunun çocuğu olan La¤lî-zâde Abdulbâkî'nin bu kasîdeye yazdığı zeyl de hem tasavvuf adâbına dair verdiği bilgiler hem de Bayramî-Melamî büyüklerinin silsilesini içermesi bakımından makaleye dâhil edilmiştir. Bu çerçevede hazırlanan çalışmada, Sarı Abdullâh Efendi ve La¤lî- zâde Abdulbâkî'nin hayatları ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. Ardından metnin genişçe bir özeti okuyucunun istifadesine sunulmuştur. Böylece müelliflerin eserlerinin, tasavvuf anlayışlarının, tasavvufî terimleri îzah şekillerinin okuyucuya ulaştırılması amaçlanmıştır. Son olarak da Meslekü'l 'Uşşâk kasîdesi ve zeylinin edisyon kritikli metni verilmiştir.

THE KASÎDE MESLEKÜ'L-UŞŞÂK OF SARI ABDULLÂH (d. 1661) AND SUPPLEMENT OF LA'LÎ-ZÂDE ABDÜLBÂKÎ (d. 1746)

Manuscripts are the main source of classical Turkish literature. It is important that we bring to light manuscripts and carry out academic studies. Recently, valuable research on original sources of classic Turkish literature has been completed. Such research has enhanced our understanding of Turkish literature. In this context, Islamic mysticism (i.e., Sufism) provides direction for studies on classic Turkish literature and may help researchers to better understand the methods, notions, forms of truly “classic texts.” Sarı Abdullâh (d. 1660) annotated “The Mathnawi.” Therefore, the appellation “Şârih-i Mesnevî” has been used to describe him. We know from many books, manuscripts, and other sources that the Kasîde Meslekü¢l-ğUşşâk has been read by a substantial number of people. Hence, it is important that we carry out serious study of the Kasîde Meslekü¢l-ğUşşâk. In addition, Lağlî-zâde Abdulbâkî (d. 1746), who was a direct descendent of Sarı Abdullâh, had written a supplement for the Kasîde Meslekü¢lğUşşâk. Since the supplement provides information about Sufism and important persons of Bayramî-Melamî, it has been included in this article. In the present article, information on the lives and works of Sarı Abdullâh’s and Lağlî-zâde Abdulbâkî’s has been provided. In addition, an extensive summary of the text has been included for readers. Thus, the present work provides a critical overview of the Kasîde Meslekü¢lğUşşâk and the supplement

PDF

___

AHMED RESMÎ EFENDİ (1269), Halîfetü’r-Rüesâ, İstanbul: Takvimhâne-i Âmire.

AYÇİÇEĞİ, Bünyamin, Sarı Abdullâh Efendi’nin Hayatı, Eserleri ve Gülşen-i Râz Adlı Mesnevîsinin Transkripsiyonlu Metni, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul 2001.

AHISHALI, Recep (2001), Osmanlı Devlet Teşkilatında Reisülküttâblık, İstanbul: Tarih ve Tabiat Vakfı.

AZAMAT, Nihat (2003), “La¤lî-zâde Abdulbâkî”, DİA, C. 27, s. 90-92.

AZAMAT, Nihat (2009), “Sarı Abdullâh Efendi”, DİA, C. 36, s. 145-147.

BAĞDATLI İSMAİL PAŞA (1951-1955), Hediyyetü’l-Ârifîn Esmâü’l-Müellifîn ve Âsâru’lMusannifîn I-II, Haz.: Kilisli Rıfat Bilge-İbnülemin Mahmud Kemal İnal, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.

BURSALI MEHMED TÂHİR (1333-1342) , Osmanlı Müellifleri I-II-III, İstanbul: Matbaa-i Âmire.

ÇAPAN, Pervin (2005), Muŝšafa Ŝafāyì Efendi Teźkire-i Ŝafāyì (Nuĥbetü¢l-Āśār min Fevā¢idi¢l-Eş¤ār) İnceleme-Metin-İndeks, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.

ÇAVUŞOĞU, Mehmet (1986), “ Kasîde”, Türk Dili Türk Şiiri Özel Sayısı II (Divan Şiiri), C. LII, S. 415-416-417, s. 17-77.

HAFIZALİOĞLU, Tahir (2001), Aşka ve Âşıklara Dair, İstanbul: Kaknüs Yayınları.

HÜSEYİN VASSÂF (1999), Sefîne-i Evliyâ I-II, Haz.: Ali Yılmaz-Mehmet Akkuş, İstanbul: Sehâ Neşriyat.

İPEKTEN, Halûk (1985), Eski Türk edebiyatı Nazım Şekilleri, Ankara: Birlik Yayın Kooperatifi.

KURNAZ, Cemal-Halil Çeltik (2010), Divan Şiiri Şekil Bilgisi, Ankara: H Yayınları.

KILIÇ, Zülküf (2009), “Klâsik Türk Şiirinde Nazım Şekillerinden Sosyal Hayatın Yansımaları”, Turkish Studies, Volume 4/2 s. 835-863.

MEHMED SÜREYYA (1995), Sicill-i Osmânî I-IV, Haz.: Ali Aktan-Abdulkadir Yuvalı, İstanbul: Sebil Yayınevi.

MÜSTAKÎM-ZÂDE SÜLEYMAN EFENDİ (1928), Tuhfe-i Hattâtîn, Haz.: İbnülemîn Mahmud Kemal İnal, Ankara: Türk Tarih Encümeni.

MÜSTAKÎM-ZÂDE SÜLEYMAN EFENDİ, Menâkib-i Melâmiye-i Şettâriye-i Bayramiye, Süleymaniye Kütüphanesi Nafiz Paşa Koleksiyonu, No: 1164.

PAKALIN, Mehmet Zeki (1983), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü I-III, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.

SAFÂYÎ, Tezkire, Süleymaniye Kütüphanesi Esad Efendi Koleksiyonu, No: 2549.

SARI ABDULLÂH EFENDİ (1288), Mesnevi-i Şerif Şerhi Cevâhir-i Bevâhir-i Mesnevî I-V, İstanbul: Matbaa-i Âmire.

ŞEYHÎ MEHMED EFENDİ (1989), Şakâiku’n-Nûmâniye ve Zeyilleri I-III, Haz.: Abdulkadir Özcan, İstanbul: Çağrı Yayınları.

Tezkere-i Şukûfeciyân, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, No: 2760.