TARTIŞMALI BİR ESER: AHMET MİTHAT EFENDİ’NİN BAHTİYARLIK ROMANI ÜZERİNE BİR TAHLİL ÇALIŞMASI

Türk edebiyatı tarihinde özellikle köy romanının başlangıcı konusunda yapılan bilimsel çalışmalarda ismi çok sık geçen Ahmet Mithat Efendi'nin Bahtiyarlık eseri hakkındaki iki önemli tartışma konusu bulunmaktadır. Bunlardan birincisi eserin hangi kategoriye dâhil edilmesi gerektiği; ikincisi ise eserin ilk köy romanı olarak kabul edilip edilmeyeceğidir. Çalışmamızın ilk bölümünde detaya girmeden doğrudan veya dolaylı olarak Bahtiyarlık adının anıldığı bazı önemli bilimsel yayımlar üzerinde durduk. İkinci bölümünde ise romanı, "hikâye ve anlatım, bakış açısı, vak'a örgüsü-olay örgüsü, kişiler, zaman, mekân, dil ve üslup" üst başlıklarına göre incelemeye çalıştık. Romanla ilgili tespitlerimizi çalışmamızın sonuç bölümünde değerlendirdik. İlk köy konulu romanlar arasında yer almakla birlikte Bahtiyarlık eserinin dikkat edilmesi gereken önemli bir başka özelliği de vardır. Köy hayatına özenerek, ondaki zenginlikleri ortaya çıkarma hevesini yaşayan bir aydın tipini yaşadığı maceraları ilk kez bu eserde görüyoruz. Romanı içerdiği mesajlar itibariyle yazarın daha önce kaleme aldığı eserlerinden ayıran en önemli özelliği bu yönü olmuştur. Eser sadece çalışkanlık ve tembellik; alafranga ve alaturka özentisi kavramları etrafında kurgulanmış olsa Felâtun ile Rakım Efendi (1876) romanının bir tekrarı olmuş olurdu. Bahtiyarlık eserinde de aynı sosyal içerikli mesajlar bulunmakla birlikte onu Felâtun ile Rakım Efendi eserinden ayıran en önemli özellik Rakım Efendi tipinin karşılığı olan Şinasi'nin bir entelektüel olarak köylü olmayı arzulamasıdır. Burada köylülük, itibarın ve mutluluğun kaynağı olarak gösterilmektedir. Bu açıdan bakıldığında Bahtiyarlık romanının bilimsel metot ve tekniklerle incelenmeye değer olduğunu düşünüyoruz. Bu çalışmamızda temel amacımız, söz konusu eseri bilimsel tahlil yöntemleriyle analiz ederek araştırmacıların roman hakkında yaptıkları çalışmalara katkıda bulunmak ve eserin aynı içerikte kaleme alınmış romanlardan farklı yönlerine dikkat çekmektir

A CONTROVERSIAL WORK: AN ANALYSIS STUDY ON NOVEL “THE HAPPINESS” BY AHMET MITHAT EFENDI

There have been two debate topics on “Happiness” by Ahmet Mithat Efendi which frequently mentioned in scientific studies in the history of Turkish literature especially relate with the beginning of the village novel. First of these is to which category this work should be included. The second one is “if it could be considered the firs of the village novel” We have focused on firstly without going into details some significance scientific publications which the work ‘Happiness’ had mentioned directly or indirectly. In the second part of the novel we have tried to analyzed the novel in terms of “the story and narrative, point of view, plots, characters, time, place, language and style of the novel”. We have evaluated the fixations about novel in the final section. Although it’s in the village novels which firstly has written the novel ‘Happiness’ has other significance feature which has to be considered. That was actually the first time we have ever seen in this work the adventures of an intellectual type who has enthusiasm and tried to discover abundance of village by emulating life of it. The most distinctive feature of the novel which distinguished it from those has written previously is thanks to that. It would be a recurrence of Felâtun ile Rakım Efendi if would fictionalized on diligence and laziness; fond of European and Turkishstyle concepts. Although there have been same social themed messages in the work ‘Happiness’, the most important feature which distinguish it from the work Felâtun ile Rakım Efendi is the type intellectual Şinasi who has the counterpart of Lord Rakım and desires to stay as a peasant. Here, the rusticity has been shown as source of dignity and happiness. We think it is worth studying with scientific methods and techniques when take into account from this point the novel ‘Happiness’Our aim in this study is by analyzing mentioned work to contribute to studies which studied by many researcher and draw attention to the different feature of novel from those of have been written in the same content

PDF

___

AKTAŞ Şerif (1984) Roman Sanatı ve Roman İncelemelerine Giriş, Birlik Yayınları, Ankara.
AYTAÇ Gürsel (1990) Çağdaş Türk Romanları Üzerine İncelemeler, Gündoğan, Ankara
BORATAV Pertev Naili (1982) Folklor ve Edebiyat, Adam Yayınları,C.1, İstanbul.
BUĞRA Tarık (1987) Yağmur Beklerken,Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 2, Dergâh Yay, İstanbul.
CEYHUN Demirtaş (1996) Türk Edebiyatındaki Anadolu, Sis Çanı Yay., İstanbul.
ÇETİN Nurullah 2012) Roman Çözümleme Yöntemi, Öncü Kitap, Ankara.
FOSTER E.M. (1982) Roman Sanatı, (Çev. Ünal Aytür), Adam Yayınları, İstanbul.
GÜMÜŞ Semih (2010) Modernizm ve Postmodernizm, Can Yayınlar, İstanbul.
HAEDENS (1961) Roman Sanatı, (Çev. Yaşar Nabi), Varlık Yayınları, İstanbul.
STEVİCK Philip (2010) Roman Teorisi (Çev. Sevim Kantarcıoğlu)Akçağ yayınları, Ankara.
KAVCAR Cahit (1976) Türk Romanı ve Hikâyesinde Köye ilk Açılma, Ankara Üniversitesi Eğilim Fakültesi Dergisi, Nu. 1-4, Ankara.
KAPLAN Ramazan (1988) Cumhuriyet Türk Romanı'ndaKöy, KB Yayınları, Ankara.
TEKİN Mehmet (2001) Roman Sanatı, Ötüken Yayınları, 2001 Ankara.
OKAY Orhan (1989) Batı Medeniyeti Karşısında Ahmet Mithat Efendi, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
OKAY Orhan (1990) Türk Romanına Köy Mevzuunun Girişinde Unutulan Bir İsim: Ahmet Mithat Efendi, Sanat ve Edebiyat Yazıları, Dergâh Yayınları, 110-115, İstanbul.
OKAY Orhan (1990) Edebiyat ve Edebî Eser Üzerine, Dergâh Yayınları, s.233-240, İstanbul.
ÖZGÜL Kayahan (1998) İlk Köy Romanınız Türkmen Kızı mı?Folkloristik: Prof. Dr. Dursun Yıldırım Armağanı, s. 280-291, Ankara.
KARABULUT Mustafa (2008) Batılılaşma Açısından Tanzimat Dönemi Türk Romanı, Fırat Üniv. Sos. Bil. Enst., Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi, Elazığ.
KARAOSMANOĞLU Y.K. (2001) Yaban, İletişim Yay., İstanbul.
KERMAN Zeynep vd. (2011) Tanzimat Edebiyatı, Akçağ Yayınları, s.605, Ankara.
KOLCU Ali İhsan (2011) Tanzimat Edebiyat II Hikâye ve Roman, Konya.
KORKMAZ Ramazan (2009) Yeni Türk Edebiyatı 1839-2000 El Kitabı, Grafiker Yayınları, Ankara.
KORKMAZ Ramazan (1992) Türk Edebiyatında Köy 1, Nilüfer, Sayı.6, s. 7-11
KUDRET Cevdet (1971) Türk Edebiyatında Hikâye ve Roman 1859-1959, Bilgi Yayınevi, Ankara
MORAN Berna (2005) Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1, İletişim Yay. İstanbul.
NARLI Mehmet (2012) Roman Ne Anlatır- Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı Üzerine Tematik Bir Tasnif ve Değerlendirme, Akçağ Yayınları, Ankara.
NARLI Mehmet (2013) Romanlar ve Taşralar:Türk Romanında Taşra Algıları Üzerine Bir Değerlendirme, Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi,Sayı 64, s. 285-316
NUTKU Özdemir (1997) Meddahlık ve Meddah Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara.
NUTKU Özdemir (2006) Âşık ve Meddah Hikâyeleri,Çukurova Üniversitesi,Türkoloji Araştırmaları Merkezi
YÜKSEL Süheyla (2009) Türk Edebiyatında Taşraya Çıkış:Ali Kemal'in Romanları, TurkishStudies International PeriodicalFortheLanguages, LiteratureandHistory of TurkishorTurkic Volume 4 /1-II s.1479-1506