Ramazan-zâde Abdünnafi İffet Efendi ve Kitab-ı Nâfi’u’l-Âsâr Nevbâve-i Simâru’l-Esmâr adlı eseri

Kelile ve Dimne hikâyeleri Doğu edebiyatının şöhreti en yaygın yapıtlarındandır. Kaynağını, Hint menşeli Pançatantra masallarından alan Kelile ve Dimne hikâyeleri ortaya çıktığı günden bu yana pek çok dile tercüme edilmiş bir eserdir. Türk edebiyatına ilk defa 14. yüzyılda Kul Mesut tarafından tercüme edilen Kelile ve Dimne hikâyelerinin, uzun yıllar boyunca ilgi uyandıran ikinci tercümesi 16. yüzyılda Filibeli Alaaddin Ali Çelebi tarafından Hüseyin Vaiz-i Kâşifî’nin Farsça Envâr-ı Süheylî adlı eserinden yapılmıştır. Bu eser uzun yıllar Türk edebiyatında gündemde kalmayı başarmış, eserin tercümesinden sonra Türk edebiyatında bir daha Kelile ve Dimne hikâyelerinin tercümesine ihtiyaç duyulmamıştır. Hümâyûn-nâme’nin, dönemin ihtiyaçlarına cevap veremediği durumlarda da eserin sadeleştirilmesi yoluna gidilmiştir. Osman-zâde Taib ve Ahmed Midhat Efendi tarafından sadeleştirmesi yapılan eser, pek çok kez Batı dillerine de tercüme edilmiştir. Adanalı Ramazan-zâde Abdünnâfi İffet Efendi de 19. yüzyılda Hümâyûn-nâme’nin manzum hâli olduğunu söylediği Kitab-ı Nâfi’u’lâsâr Nevbâve-i Simâru’l-esmâr adlı eserini kaleme almıştır. Bu yazıda, Ramazan-zâde Abdünnâfi Efendi’nin, H. 1268 (M.1852) tarihinde basılan Kitab-ı Nâfi’u’l-âsâr Nevbâve-i Simâru’l-esmâr adlı bu eserinin Hümâyûn-nâme’nin manzum hali olduğunu ifade ettiği birinci kısmının çeviri yazılı metni ve bu bölümlerin Hümâyûn-nâme ve Osman-zâde’nin eseri ile belli çerçevede karşılaştırmayla örülmüş incelemesi konu edilmiştir.

Sir Ramazan-zâde Abdünnafi İffet and his work entitled Kitab-ı Nâfi’u’l-Âsâr Nevbâve-i Simâru’l-Esmâr

Kelile and Dimne stories are among the most famous woks of Oriental Literature. Originating from Pancatantra fables which are Indian origin, Kelile and Dimne stories have been translated into many different languages. They were translated into Turkish in 14th century by Kul Mesut for the first time and their second translation arousing interest through long ages was done by Filibeli Alaaddin Ali Çelebi from the work of Hüseyin Vaiz-i Kâşifî named Persian Envâr-ı Süheylî in 16th century. This work achieved remaining on the agenda for many years and there was no need for translation of Kelile and Dimne stories once more. In the circumstances that Hümâyûn-nâme couldn’t meet the requirements of the period, the work was simplified. The work that was simplified by Sir Osman-zâde Taib and Ahmed Midhat was translated into western languages many times. Sir Adanalı Ramazan-zâde Abdünnâfi İffet wrote his work named Nâfi’u’l-âsâr Nevbâve-i Simâru’lesmâr that he said it was the poetic form of Hümâyûn-nâme in the 19th century. In this paper, the first part’s translation of Kitab-ı Nâfi’u’l-âsâr Nevbâve-i Simâru’l-esmâr which published in 1852 and the analysing of this part’s comparison with Hümâyûn-nâme and Osman-zâde’s work at a certain frame was mentioned.

PDF

___

ALPAY, Selahattin, (1972), Kelile ve Dimne, İstanbul.
ANTMEN, Ahmet, (2006), Kelile ve Dimne, Ankara.
AYKUT, Said, (2007), Beydebâ-İbnü‟l-Mukaffâ, Kelile ve Dimne, İstanbul.
BATUR, Suat, (2005), Kelile ve Dimne, İstanbul.
Bursalı Mehmed Tahir, (2009), Osmanlı Müellifleri, C.2, Haz: Mustafa Tatçı-Cemal Kurnaz, Ankara.
BÜLBÜL, Tuncay, (2009), Hümâyûn-nâme (İnceleme-Tenkitli Metin), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
BÜLBÜL, Tuncay, (2010), “Hümâyûn-nâme Hikâyelerindeki Aşk Kavramının Kültürel Arka Planı ve Aşk Algısının Hikâyelerde İşleniş Boyutları”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 5/3 Summer 2010.
ÇAĞDAŞ, Kemal, (1962), Pançatantra Masalları, Ankara.
ÇATIKKAŞ, M. Ata, (1999), Ahmet Midhat‟ın Kelile ve Dimne Tercemesi (Hulâsa-i Hümâyunnâme), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
DOĞRUL, Ömer Rıza, (1985), Beydeba, Kelile ve Dimne, Ankara.
DURMUŞ, İsmail, (1988), “Abdünnafi İffet Efendi”, İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
İbnü‟l-emin Mahmud Kemal İnal, (2000), Son Asır Türk Şairleri (Kemâlü‟ş-şuarâ), C. 3, Haz: Hidayet Özcan, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
KALYON, Abuzer, (2006), Kelile ve Dimne, Ankara.
Kâtip Çelebi, (2007), Keşfü‟z-Zunûn, C.3, Çev: Rüştü Balcı, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. s.1202.
KAVRUK, Hasan (1998), Eski Türk Edebiyatında Mensur Hikâyeler, İstanbul.
KÖMBE, İlker, (2006), “Osmanlı Türk Düşüncesinde Münâzara İlmi ve Abdünnâfî İffet‟in Tercüme-i Adâb-ı Gelenbevî Adlı Eseri”, Dîvân İlmî Araştırmalar Dergisi, S. 20, 2006/1, s. 119-167.
LEVEND, Agâh Sırrı, (1967), “Divan Edebiyatında Hikâye”, TTK Belleten.
MAZIOĞLU, Hasibe, (1985), “Divan Edebiyatında Hikâye”, Doğumunun Yüzüncü Yılında Ömer Seyfettin, Ankara, 1985.
Mehmed Süreyya, (1996), Sicill-i Osmanî, Haz: Nuri Akbayar, İstanbul.
PARLADIR, Şebnem, (2011), Resimli Nasihatnameler: Ali Çelebi‟nin Hümâyûnnâmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı.
TOSKA, Zehra, (1989), Türk Edebiyatında Kelile ve Dimne Çevirileri ve Kul Mesûd Çevirisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
TUMAN, Nail, (2001), Tuhfe-i Nailî, Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri, Haz: Cemal Kurnaz-Mustafa Tatçı, Ankara.
TÜMER, Günay, (1973), “Yeni Bir Humâyun-nâme Nüshası”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C.XIX, s.253-256, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.