Popüler Bir Suç Dramasında Adalet: Çukur Dizisi İzleyicilerinin Adalet Anlayışları Üzerine Nicel Bir Araştırma

Bu makalenin, suç ve cezayı işleyen TV dramalarının anlatılarının bir adalet sorunsalı etrafında ele alınabileceğinden hareketle cevabını aradığı temel soru şudur: "Dizi seyircileri dizilerdeki olaylara nasıl bir adalet anlayışı ile yaklaşmaktadır?". Bu esas soru bağlamında, dizilerde sürekli işlenen suç ve ceza olgusunu izleyicilerin nasıl bir adalet anlayışıyla anlamlandırdıkları ve yorumladıkları incelenmiştir. Bu çerçevede çalışma, bu temel problematik etrafında dizi içerikleri ile ilgili hazırlanan soruların, son birkaç yılın en popüler TV suç ve aksiyon dizisi Çukur’un izleyicilerine yöneltilmesi ile yapılmıştır. Bu anlamda bu TV izleyici araştırması, "yaygın gözlem yöntemi" diye anılan türden, bir tür tarama araştırmasıdır. Bu sormaca (anket/tarama) dizi seyircilerinin adalet anlayışlarının göreliliği ve bu anlayışların ne şekilde farklılaştığını dizi okumaları üzerinden inceleyebilmek için üç ana eksende tasarlanmıştır. Bu eksenler şunlardır: 1) adaletin hukuk içi mi, yoksa hukuk dışı mı sağlanması gerektiği, 2) suçun sorumluluğu bakımından kişisel mi yoksa toplumsal mı olduğu 3) cezaların öç almacı bir motivasyon ile mi, yoksa suçlu için en az zarar ve toplum için en yüksek fayda anlayışı ile mi verilmesi gerektiği. Tarama çalışmasına 200’ün üzerinde farklı sosyoekonomik statüye sahip izleyici katılmıştır. Elde edilen veriler, sıklık analizi ve çapraz tablolar ile istatistiki olarak betimlenmiş ve Stuart Hall’ün kodlama ve kodaçımlama teorisi ve suç ve ceza konusundaki felsefi yaklaşımlar etrafında yorumlanmıştır. Ardından tartışma bölümünde bu yorumlar hem araştırmanın temel problemine yanıt üretecek hem de iletişim ve medya araştırmalarındaki etken-edilgen izleyici meselesiyle bağlantılandırılacak tarzda irdelenmiştir. Nihai olarak, dizi izleyicilerinin, suç ve ceza olgusu bağlamında adalet konusunu, endüstriyel ya da kültürel kodlamalar ne olursa olsun, etkin bir konumdan değerlendirebildikleri görülmüştür. Farklı sınıf, toplumsal cinsiyet ve dünya görüşüne sahip izleyicilerin, farklı adalet kavrayışları olduğu anlaşılmaktadır. Ancak belli durumlarda medya kültürü, izleyici konumunu, medya metnini anlamlandırma çerçevelerini ve adalete dair bazı düşünceleri yönlendirmek bakımından, sınıf, dünya görüşü ve cinsiyet etkenlerinin önüne geçmiştir. Araştırma sonunda maddi ve sembolik boyutlarıyla özne konumlarının, medya metnini anlamlandırmayı ve adalet anlayışını biçimlendirdiği, ayrıca daha genel bir medya (TV) kültürünün özgün bir izleme ve yorumlama tarzını yapılandırdığı iddia edilebilir.

Justice in a Popular Crime Drama: A Quantitative Research on The Justice Understanding of Çukur Audiences

This study examines the narratives of TV dramas that commit crime and punishment around a problem of justice and evaluate the understanding of justice that viewers interpret these series. The main question of the article is: "What kind of a sense of justice do the TV audience approach the events and characters in the TV series?" In the context of this essential question, it was questioned how the audience understood and interpreted the phenomenon of crime and punishment, which is constantly committed in TV series. In the article, it is accepted that justice is relative in the context of philosophy of law. Accordingly, questions have been developed to determine the socio-economic characteristics of the audience and their understanding of justice within the framework of the relativity of justice and the social class, place, time and worldview elements. In this framework, the study was conducted by directing the questions about the series contents around this basic problematic to the audience of the most popular TV crime and action series Çukur in the last few years. In this sense, this TV viewer research is a kind of survey research called the "common observation method". This questionnaire was designed in three main axes in order to examine the relativity of the viewers' understanding of justice and how these understandings differ. According to the findings of the quantitative audience research it has been seen that the audience of the series can evaluate the issue of justice around crime and punishment from an active position, regardless of industrial or cultural coding. It is understood that audiences with different social class, gender and world views have different conceptions of justice. However, in certain situations, media culture has prevented social class, world view and gender factors in terms of directing viewer position, frameworks for meaning of media text and some thoughts about justice. At the end of the research, it can be argued that the material and symbolic dimensions and subject positions shape the understanding of the media text and the understanding of justice, as well as the structure of a more general media (TV) structure a unique style of viewing and interpretation.

PDF

___

Akal, C. B. (2014). Hukuk Öğrencisi Raskolnikov Suç ve Ceza'yı Okumaya Mahkûm Edildi. Birikim (298), 91-96.
Akçay Gültekin, Z. (2011). Türkiye’de Bir Dramedi Türü. S. C. Yağcı Aksel (Ed.), Beyaz Camın Yerlileri (s. 53–84). Umuttepe.
Atay, T. (2017). Referandum dizileri. Cumhuriyet Gazetesi. https://www.cumhuriyet.com.tr/yazarlar/tayfun-atay/referandum-dizileri-713808
Aziz, A. (2017). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri ve Teknikleri. Nobel.
Beccaria, C. (2018). Suçlar ve Cezalar Hakkında. (S. Selçuk, Çev.). İmge.
Bourdieu, P. (2017). Ayrım. (D. F. Berkkurt, Çev.). Heretik.
Çeçen, A. (1993). Adalet Kavramı. Gündoğan.
Çelenk, S. (2005). Televizyon, Temsil, Kültür: 90’lı Yıllarda Sosyokültürel İklim ve Televizyon İçerikleri. Ütopya.
Çelenk, S. (2010). Aşk-ı Memnu’dan Aşkı Memnu’ya Yerli Dizi Serüvenimiz. Birikim (256/257), 18–27.
Durkheim, E. (2006). Toplumsal İşbölümü. Cem.
Hall, E. T. (1959). The Silent Language. Fawcett Publications.
Hall, S. (2005). Kodlama, Kodaçımlama. (Ş. Yavuz, Çev.). Ş. Yavuz (Ed.), Medya ve İzleyici Bitmeyen Tartışma (s. 85-99). Vadi.
Jaspers, K. (2015). Suçluluk Sorunu. (A. E. Zeybekoğlu, Çev.). İthaki.
Jensen, K. B. (2002). A Handbook of Media and Communication Research. Routledge.
Karabağ Sarı, Ç. (2013). 12 Eylül Filmleri ve Üniversite Gençliği: Politik Söylemler Bağlamında 12 Eylül Filmlerinin Alımlanması.sinecine. Sinema Araştırmaları Dergisi/Journal of Film Studies, 4 (2), 9-39.
İlhan, V. (2010). Medya ve Gençlik: 15-24 Yaş Arası Gençlerin Televizyon Dizilerini İzleme Pratiklerindeki Dönüşüm. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Erciyes Üniversitesi.
Lefebvre, H. (2007). Modern Dünyada Gündelik Hayat. (I. Gürbüz, Çev.). Metis.
Lewis, J. (2010). İzlerkitle. (E. Mutlu, Çev.). E. Mutlu (Ed.), Kitle İletişim Kuramları (s. 344-358). Ütopya.
Liebes, T., & Livingstone, S. (1998). European soap operas: The diversification of a genre. European Journal of Communication. https://doi.org/10.1177/0267323198013002001
Mattelart, A., & Mattelart, M. (1998). İletişim Kuramları Tarihi. (M. Zıllıoğlu, Çev.). İletişim.
Morley, D. (2005). Etkin İzleyici Kuramı: Sarkaçlar ve Tuzaklar. (Y. Yavuz, Çev.). Ş. Yavuz (Ed.), Medya ve İzleyici Bitmeyen Tartışma (s. 99-104). Vadi.
Morson, G. S. (2016). The Disease of Theory: Crime and Punishment at 150. New Criterion, 34(9), 4-10.
Mutlu, E. (1991). Televizyonu Anlamak. Gündoğan.
Özsoy, A. (2011). Televizyon ve İzleyici: Türkiye'de Dönüşen Televizyon Kültürü ve İzleyici. Ütopya.
Öztürk, M., & Atik, A. (2016). Ulusal Pazardan Küresel Pazarlara Uzanan Süreçte Türk Dizilerinin Gelişimi. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 3(2), 66–82. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/304424
Punch, K. F. (2003). Survey Research: The Basics. SAGE.
Rahimov, İ. (2014). Suç ve Ceza. (T. Veli, Çev.). Türkiye Barolar Birliği.
Roscoe, J., Harriette, M., & Gleeson, K. (2005). Kabuledilmiş "Etkin", "Sosyal", ve "Eleştirel" Terimlerinin Yeniden Ele Alınması. (Y. Yavuz, Çev.). Ş. Yavuz (Ed.), Medya ve İzleyici Bitmeyen Tartışma (s. 45-75). Vadi.
RTÜK. (2018). Televizyon İzleme Eğilimleri Araştırması 2018. RTÜK Yayınları.
Sönmez, M. (2010). Medya, Kültür, Para ve İstanbul İktidarı. Yordam Kitap.
Tanrıöver, H. U. (2012). Türkiye'de Televizyon Yayıncılığı 2011. İstanbul Ticaret Odası.
Tekelioğlu, O. (2017). Televizyon Halleri: Dizi Dizi Televizyon. Habitus.
Ülken, H. Z. (2016). Ahlak . Doğu Batı.
Yağcı Aksel, S. C. (2011). Yerli Dizi Serüveninde 37. Sezon. S. C. Yağcı Aksel (Ed.), Beyaz Camın Yerlileri (s. 13–52). Umuttepe.