-p tur-(/dur-) art fiilinin durağanlaştırma işlevi

tur- fiili anlamsızlaşmış bir yardımcı fiil olarak Türk lehçelerinde süreklilik kılınışı bildirir ve onun bu işlevi çeşitli Türk lehçeleri bağlamında geniş bir şekilde incelenmiştir. Durağan durum; görünüş ve kılınış çalışmalarında iki farklı anlamda kullanılır. Bunlardan ilki, fiilin bildirdiği eylemin durağanlığı; ikincisi ise „bitmişlik (perfect)‟ (veya postterminallik) görünüşünün özel bir türüdür. Bu makalede tur- fiilinin kılınışsal durağanlığı başlangıç-dönüşümlü (+başd) fiillerde, görünüşsel durağanlığı ise bazı bitiş-dönüşümlü (+bitd) fiillerde nasıl bildirdiği üzerinde durulmaktadır.

Stativization function of the -p tur-(/dur-) postverb

tur- as an auxilary in Turkish dialects indicates durative Aktionsart and its this function in Turkish dialects has been broadly examined. The term “stative” is used in aspectual literature in two ways. First, it is understood as the stative actionality (Aktionsart) of the verb; and secondly it is used as a special kind of resultative perfect (or the highest focal postterminality). In this paper, we examine how the auxilary tur- indicates actional stativity with initiotransformative verbs and aspectual stativity with certain finitransformative verbs.

PDF

___

ATA, Aysu (1997) Kısasü’l-Enbiya (Peygamber Kıssaları) Giriş- Metin-Tıpkıbasım. Ankara: TDK Yayınları.
BACANLI, Eyüp (2008) “Türkçede Durağan ve Sonuçsal Durum Bildiren ġekiller”. 6. Uluslararası Türk Dili Kurultayı. (Ankara, Bilkent Kongre Merkezi, 20-25 Ekim 2008).
BACANLI, Eyüp (2009) Kılınış Kategorisi ve Kılınışsal Belirleyici Olarak Yardımcı Fiiller. Ankara: Asal Yayınları.
BANGUOĞLU, Tahsin (20078 ) Türkçenin Grameri. Ankara: TDK Yayınları.
CETRANOWSKA, Bożena (2000) “Resultative adjectives in Polish”. Acta Linguistica Hungarica 47 (1-4), 47-79.
DEMİR, Nurettin (1996) “Birleşik fiiller ve vurgu: -iver- Şeklinin görevlerini tespitte vurgunun rolü”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten 1994, 83-94.
DENİZ, YILMAZ Özlem (2009) Türkiye Türkçesinde Eylemsi. Ankara: TDK Yayınları.
ERDAL, Marcel (2000) “Açık and kapalı: The Turkish resultative deverbal adjective”. Turkic Languages 4, 22-30.
ERDAL, Marcel (2004) A Grammar of Old Turkic. Leiden-Boston: Brill.
GRUNİNA, Elvira A. (1976) “K istorii semantiçeskogo razvitiya perfekta -miš”. Sovetskaya Tyurkologiya 7/1, 12-26.
GRUNİNA, Elvira A. (1991) İstoriçeskaya grammatika turetskogo yazıka. Moskva: İzd-vo MU.
JOHANSON Lars (1971) Aspekt im Türkischen: Vorstudien zu einer Beschreibung des türkeitürkischen Aspektsystems, Studia Turcica Upsaliensia 1. Uppsala: Almkwist-Wiksell.
JOHANSON, Lars (1995) “Mehrdeutigkeit in der türkischen Verbalkomposition”. Erdal, Marcel & Tezcan, Semih (eds.) Beläk Bitig. Sprachstudien für Gerhard Doerfer zum 75. Geburtstag. (Turcologica 23.) Wiesbaden: Harrassowitz. 81-101.
JOHANSON, Lars (1999) “Typlogical notes on aspect and actionality in Kipchak Turkic”. Abraham, Werner & Kulikov, Leonid (eds.) Tense – Aspect, Transitivity and Causativity. Amsterdam-Philadelphia: John Benjamins. 185–206.
JOHANSON, Lars (2000) “Viewpoint operators in European languages”. Dahl, Östen (ed.) Tense and aspect in the languages of Europe. Berlin-New York: Mouton de Gruyter. 27-187.
KARAAĞAÇ, Günay (2009) Türkçenin Söz Dizimi. Ġstanbul: Kesit Yayınları.
KARADOĞAN, Ahmet (2008) “Türkiye Türkçesinde Yeni Bir Sıfat- fiil Eki: -I”. Bilig 46, 57-66.
KARADOĞAN, Ahmet (2009) Türkiye Türkçesinde Kılınış. Ankara: Divan Kitap.
KARAKOÇ, Birsel (2005) Das finite Verbalsystem im Nogaischen. Wiesbaden: Harrassowitz.
KASAPOĞLU-ÇENGEL Hülya (2008) “Urum Diyalektlerinde Tipik Kıpçak Özellikleri”, Arıkoğlu, Ekrem (ed.) Ahmet B. Ercilasun Armağanı, Ankara: Akçağ Yay. 252-261.
KAYA, Ceval (1994) Uygurca Altun Yaruk – Giriş, Metin ve Dizin. Ankara: TDK Yayınları.
KERSLAKE, Celia (2001) “Does Turkish prefer events to state?”. Turkic Languages 5, 198-215.
KOÇ, Kenan & BAYNİYAZOV Ayabek & BAŞKAPAN Vehbi (2003) Kazak Türkçesi – Türkiye Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
KONONOV, A.N. (1965) “Opıt rekontstruktsii tyurkskogo deepriçastiya na -(°)p, -(°)b, -(j)°p, -(°)pan, -(°)ban, -(°)banı, -(°)banın(ŋ) – Materialı k sravnitel‟no-istoriçeskoy grammatike tyurkskix yazıkov”. Voprosı Yazıkoznaniya 5.
KORKMAZ, Zeynep (2003) Türkiye Türkçesi grameri - Şekil bilgisi. Ankara: TDK Yayınları.
KORMUŞİN, Igor V. (1984) Sistemı vremen glagola v altayskix yazıkax. Moskva: Nauka.
KORNFILT, Jaklin (1997) Turkish. London: Routledge.
NASİLOV, D. M. (1983) “Stativ i perfekt passiva v uzbekskom yazıke”. (ed.) Nedyalkov, Vladimir P. Tipologiya rezul’tativnıx konstruktsiy. Rezul’tativ, stativ, passiv, perfekt. Leningrad: Nauka. 118-123.
NEDYALKOV, Vladimir P. (ed.) (1983) Tipologiya rezul’tativnıx konstruktsiy (Rezul’tativ, stativ, passiv, perfekt). Leningrad: Nauka.
NEDYALKOV, V. P. & YAXONTOV S. E. (1983) “Teoretiçeskiye voprosı izuçeniya rezul‟tativnıx konstruktsiy”. Nedyalkov, Vladimir P. (ed.) Tipologiya rezul’tativnıx konstruktsiy (Rezul’tativ, stativ, passiv, perfekt). Leningrad: Nauka. 5-40.
TEKİN, Talat & ÖLMEZ M. & CEYLAN E. & ÖLMEZ Z. & EKER S. (1995) Türkmence – Türkçe Sözlük. Ġstanbul: Simurg Yayınları.
YUDAXİN, Konstantin K. (1965) Kirgizsko-Russkiy Slovar’ I-II. Moskva: İzd-vo Sovyetskaya Entsiklopediya.