OSMANLI TELGRAF MÜHENDİSLERİ

Osmanlı Devleti’nde dönemin özellikle sanayi devriminden itibaren hızlı ve çarpıcı bir şekilde gelişmişlik düzeyine erişen Avrupa ülkelerinde daimi elçilikler kurulmuştur. Böylece ülke içerisindeki her türlü değişme ve gelişmeden haberdar olunması amaçlanmıştır. Bu şekilde devinimlerin olumlu sonuçlanması yahut olumlu sonuçlanabileceğinin öngörülmesi halinde Osmanlı içerisinde de o yönde devinimler yapılması planlanmıştır. Telgraf da Avrupa ve Amerika’da kullanılan ve Osmanlı’nın yakından takip ettiği bir yeniliktir. O zamana kadar ulaklar vasıtasıyla sağlanan ve aylar süren iletişimi saniye gibi zamanın oldukça küçük bir anına indirmeyi başaran telgraf iletişimdeki kırılma noktasıdır. Uzun mesafeler arasında kısa sürede iletişimin gerçekleşmesini sağlayan telekominikasyonda çığır açan bir yenilik olarak telgraf Osmanlı’nın yenilikçi politikasında hemen kabul görmüş ve kısa sürede uygulamaya konmuştur. Öyle ki bu alanda eğitimin sağlanması için yurt dışından uzmanlar getirtilmiştir. Ardından telgraf eğitiminde altyapısı oluşturulan öğrencilerin Paris’e telgraf mühendisi olarak eğitim almaları sağlanmıştır. Bu öğrencilerin uzmanlaşarak ülkelerine geri dönüp eğitim vermelerini öngören bir politika izlenmiştir. Bu makalede süreç, Osmanlı’nın telgraf aletinden nasıl haberdar olduğundan başlayarak değerlendirilecektir. Osmanlı’da telgraf eğitiminin nasıl verildiği kurumlar bazında alt başlıklar ile incelenecektir. Paris’e ilk gönderilen öğrencilerden olan bir bilim tarihçisi Salih Zeki Bey’in örnek olarak ele alınması ile Paris’e öğrenci gönderilmesi konusu telgraf eğitim politikası olarak analiz edilecektir. Tüm bu gelişmelerle birlikte bazı olumsuzlukların da yaşandığının bir temsili olarak telgrafhane grevlerinden bahsedilerek konu olumlu ve olumsuz yönleriyle değerlendirilecektir.

OTTOMAN TELEGRAPH ENGINEERS

Permanent embassies have been established in European countries by Ottoman Empire, especially since the industrial revolution, which has led European countries reaching a striking level of development. It is aimed to be informed of any changes and developments in the country via embassies. The main aim was to observe and transfer innovations. The telegram, a breakthrough technology of its time, was monitored by Ottoman Empire closely. Changing the period of communication from months to seconds, telegram is the breaking point in communication. As a direct result of invention of telegraph, the distance factor did no longer played a role in transfer time for correspondence. In other words, telegraph gave people opportunity to communicate for longest distance in shortest time. The telegraph was quickly accepted in the innovative policy of the Ottoman Empire and put into practice in a short time. Accordingly, experts from abroad have been brought in Ottoman Empire to provide training on this field. Students who were educated by foreign experts in the field of telegraph were sent to Paris to study for telegraph engineering. After completing their study those students returned to Ottoman Empire and trained other students. In this article, the process will be assessed starting from how the Ottoman Empire became aware of the telegraph technology. Secondly, the education on this field will be analyzed on institutional basis. Thirdly, the Ottoman education policy about telegraph will be disscussed. Under this discussion, the education and work process of Salih Zeki Bey who is a specialist on history of science, will be taken into account. Lastly positive and negative effects of telegraph on the society will be illustrated.

PDF

___

Aslan, C. (2014, Ocak). Erken Cumhuriyet Dönemi’nde Eğitim Bilimleri Alanında Yurt Dışına Öğrenci Gönderilmesi Olgusu (1923-1940). Eğitimin Kültürel Temelleri Anabilim Dalı. Ankara: Doktora Tezi.
Aslan, T. (2011, Mart Bahar 2009). II. Meşrutiyet Dönemi İşçi Hareketleri ve Bu Hareketlerin Meydana Getirdiği Sorunlar Üzerine Bir Deneme. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Ara ş tı rma ve Uygulama Merkezi Dergisi(25), s. 33 - 66.
Çakılcı, D. (2014). Osmanlı Devleti'nde Uluslararası Telgraf İşbirliği: Sicilyateyn / İtalya Örneği. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 13(25 - 26), s. 51 - 82.
Çakılcı, D. (2015/2). Kıbrıs'ta Osmanlı Telgraf İşletmesi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi(62), s. 65 - 90.
Çeşme, M. (2008). XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Osmanlı Yükseköğrenim Kurumlarının Yapılandırılması. Trakya Üniversitesi. Yüksek Lisans Tezi.
Çetin, M., & Kök, R. (Summer 2015). Kırım Savaşı'nda Osmanlı Ordusu'nda Yaşanan Lojistik Problemler. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume, 10/10, 313 - 340.
Cin, A. (Spring 2009). Avram Galanti'nin "Türkçe'de Arabî ve Latin Harfleri ve İmla Meseleleri" Adlı Çalışması. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume, 4/3, 445 - 491.
Davison, R. H. (2003). Osmanlı İmparatorluğu'na Elektrikli Telgrafın Girişi - The Advent of the Electric Telegraph in the Ottoman Empire. (D. M. Burak, Dü.) OTAM(Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi)(14), s. 347 - 386.
Demir, T. (2005). Salih Zeki ve 'Ecnebi Postahaneleri'nin Kaldırılması Konusundaki Görüşleri. Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 7(1), s. 169 - 185.
Demir, T. (2005). Türkiye'de Posta, Telgraf ve Telefon Teşkilatının Tarihsel Gelişimi (1840 - 1920). Ankara: PTT Genel Müdürlüğü.
Durgun, H. (2014). Teke Sancağı'nın Batısında Telgraf Hattı Tesisinin Gelişimi: Elmalı Örneği. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (HÜTAD)(21), s. 67 - 85.
Erdoğan, A. (2010). Tanzimat Döneminde Yurtdışına Öğrenci Gönderme Olgusu ve Osmanlı Modernleşmesine Etkisi. Sosyoloji Dergisi, 3(20), s. 121 - 151.
Gençoğlu, M. (2014, Temmuz). Sultan II. Abdülhamid’in Yurt Dışı Eğitim Politikası. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), s. 33 - 73.
İhsanoğlu, E. (1995). Osmanlı İmparatorluğu'nun Teknoloji Çağını Yakalama Gayretleri. E. İhsanoğlu (Dü.) içinde, Çağını Yakalayan Osmanlı (s. VII - XVI). İstanbul: Yıldız Matbaacılık ve Yayıncılık.
Kaçar, M. (1995). Osmanlı Telgraf İşletmesi. E. İhsanoğlu (Dü.) içinde, Çağını Yakalayan Osmanlı (s. 45 - 120). İstanbul: Yıldız Matbaacılık ve Yayıncılık.
Kadıoğlu, S. (2005). Salih Zeki ve Çevresi. Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 7(1), s. 155 - 167.
Keskin, Ö., & Sönmez, A. (2009). Telgrafın Osmanlı İmparatorluğu’nda Yayılması: Çanakkale Telgraf Hattı Örneği. OTAM: Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi(25), s. 67 - 81.
Koç, B. (2010, Haziran). Osmanlı Devleti'de Islahhane ve Sanayi Mekteplerinin Kuruluş Sürecine Dair Bazı Gözlemler. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 7(2), s. 199 - 217.
Koyuncu Kaya, M. (Winter 2015). Osmanlı İdaresinde Bir Balkan Şehri: Varna (1774 - 1878). Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume, 10/1, 383 - 418.
Küçük, S. (2013, Bahar). Osmanlıların Modern Teknoloji ile Karşılaşması: Elektrik Örneği. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi(18), s. 161 - 185.
Semiz, Y., & Kuş, R. (2004). Osmanlı'da Mesleki Tenkin Eğitim İstanbul Sanayi Mektebi (1869 - 1930). Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi(15), s. 275 - 295.
T.C. Ulaştırma Bakanlığı PTT Genel Müdürlüğü. (2007). Geçmişten Günümüze Posta. Ankara: PTT Genel Müdürlüğü.
Ulu, C. (2014, Mart). 1416 Sayılı “Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanun” ve Cumhuriyetin İlk Yıllarındaki Uygulamaları. Tarih Okulu Dergisi, 7(17), s. 495 - 525.