ORGANİK ÜRÜN TERCİHİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER VE TÜKETİCİ DAVRANIŞLARI

Günümüzde gelişmiş ülkeler başta olmak üzere dünyadaki birçok ülkede organik ürünlere olan talebin her geçen gün arttığı görülmektedir. Organik Olmayan tarımda üretimi artırmak için kullanılan aşırı kimyasal gübre, sentetik ilaç, hormon vb. durumlar insan yaşamını ve çevreyi olumsuz yönde etkilemektedir. Bu olumsuz etkiler göz önüne alındığında tüketiciler daha az kirlilik yaratan, atıkları azaltan, daha fazla geri dönüşüm sağlayan yenilenebilir kaynakların üretimde daha fazla kullanımını talep etmektedirler. Çalışmada, organik ürünleri kullanan tüketicilerin organik ürün tercihinde etkili olan faktörler ve tüketici davranışları, tutundurma yöntemleri ve müşteri algısı incelenmiştir. Bu bağlamda 3 büyük ilde 1200 anket yapılmıştır. Tüketicilerin demografik özellikleri belirlenerek frekans tabloları oluşturulmuş ve elde edilen sonuçlar yorumlanmıştır. Araştırma kapsamında 18 soruluk tüketicilerin organik ürünlere karşı düşünceleri ölçeği ile veriler toplanmıştır. Bu kapsamda SPSS 16 paket programı kullanılarak faktör analizi uygulanmıştır. 18 değişken, faktör analiziyle 3 faktöre (organik ürün güvenirliği, ulaşamama ve çeşitliliğin az olması, faydalı olması) indirgenmiştir. Ayrıca, araştırma kapsamında tutundurma yöntemleri ve müşteri algısını incelemek amacıyla sorulan 11 değişken, faktör analiziyle reklam ve satış geliştirme olarak 2 faktöre indirgenmiştir. Faktör Analizi Ölçekleri için Güvenirlik analizi yapılmıştır. Tüketicilerin organik ürünlere karşı düşünceleri ölçeği, tutundurma yöntemleri ve müşteri algısı ölçeğinin alt boyutlarına hangi testin yapılıp yapılmayacağını belirlemek için Kolmogorov Smirnov testi yapılmıştır. Dağılımın normal olmadığına karar verilerek non parametrik testler uygulanmıştır. Bu kapsamda cinsiyete göre alt boyuta ilişkin düşünceler arasında farklılık olup olmadığını ortaya koymak için Mann Whitney U testi yapılmıştır. Araştırmaya katılanların, cinsiyete göre, organik ürünlere karşı düşünceleri ölçeğinin alt boyutlarından 'faydalı olması' alt boyutuna ilişkin yargılarında farklılık olduğu bulunmuştur. Ayrıca, tüketicilerin cinsiyete göre, tutundurma yöntemi ve müşteri algısı 'Satış geliştirme' alt boyutuna ilişkin yargılarında da farklılık olduğu tespit edilmiştir.

FACTORS THAT AFFECT ORGANIC PRODUCT PREFERENCE AND CONSUMER ATTITUDES

Today, it has been observed that the demand for organic products has been increasing day by day throughout the entire world especially in developed countries. In non-organic agriculture, the factors such as high amounts of chemicals in fertilizers, synthetic pesticides, and hormones affect the human life and environment negatively. When these negative factors are considered, the consumers demand for the renewable resources which are less polluting, which decrease the amount of waste and provide more recycling. In the study, the factors that are effective on organic product preference of the consumers who use organic products and their attitudes, promotional methods and customer perception have been examined. Within this context, 1200 questionnaires have been conducted in 3 metropolitan cities. Frequency tables have been formed by determining the demographics of the consumers and the results have been interpreted accordingly. In the scope of the study, the data have been collected with an 18-question scale of the thoughts of consumers towards organic products. Within this framework, factor analysis has been applied by using SPSS 16 package software. 18 variables have been degraded into 3 factors (organic product reliability, failure in reaching the product and short supply of product diversity, being beneficial) by factor analysis. Moreover, 11 variables that have been asked in order to examine promotional methods and customer perception have also been degraded into 2 factors as advertising and sales development by factor analysis. Reliability analysis has been conducted for the scales of factor analysis. Kolmogorov Smirnov test has also been conducted in order to determine which tests are to be done to the sub-dimensions of the consumers' attitudes towards organic products scale and promotional methods and customer perception scale. Non-parametric tests have been carried out due to the fact that the distribution is not normal. Therefore, Mann Whitney U test has been conducted to find out whether there is a difference in the sub-dimension of thoughts according to gender or not. It has been found out that out of the sub-dimensions of participants' thoughts towards organic products scale, there is a difference in the attitudes of "being beneficial" sub-dimension according to gender. It has also been determined that there is a difference in "sales development" sub-dimension of promotional method and customer perception scale in relation to gender.

PDF

___

Aertsens, J., Verbeke, W., Mondelaers, K., & Huylenbroeck, G.V. (2009). Personal determinants of organic food consumption: a review. British Food Journal, 111(10): 1140-1167
Araslı, Z.S. & Esen, A. (2008). Organik tarım sektörü. Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş, Teknoloji İzleme ve Araştırma Müdürlüğü Yayını, Ankara, 1-100.
Armağan G. & Özdoğan M. (2005). Ekolojik Yumurta ve Tavuk Etinin Tüketim Eğilimleri ve Tüketici Özelliklerinin Belirlenmesi. Hayvansal Üretim 46(2): 14-21.
ARIKAN, R., 2007. Araştırma Teknikleri ve Rapor Hazırlama. 6.baskı, ISBN:975-8784-35-8, Ankara.
Bayram, B, Yolcu, H., & Aksakal, V. (2007). Türkiye'de organik tarım ve sorunları. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 38(2): 203-206.
Chen, M. F. (2009). Attitude toward organic foods among Taiwanese as related to health consciousness, environmental attitudes, and the mediating effects of a healthy life style. British Food Journal, 111(2),165-178.
Çelik, S. (2013). Kimler, neden organik gıda satın alıyor? Bir alan araştırması. Selçuk Üniversitesi SBE Dergisi, 30, 93-108.
Davıes, A., Tıtterıngton, A.J., & Cohrane, C. (1995), "Who Buys Organic Food? A Porfile Of The Purchasers Of Organic Food In Northern Ireland", British Food Journal, 97(10), ss.17-23.
Essoussi, L.H. & Zahaf, M. (2008). Decision making process of community organic food consumers: an exploratory study. Journal of Consumer Marketing, 25(2): 95-104.
Gracia, A., & Magistris, T.D. (2007). Organic food product purchase behaviour: a pilot study for urban consumers in the south of Italy. Spanish Journal of Agricultural Research, 5 (4): 439- 451.
Gündüz, A.Y., Kaya, M. (2007). "Avrupa Birliği Tarım Politikası ve Türkiye'de Organik Tarımın Geliştirilmesi Üzerine Olası Etkisi", Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi www.e-sosder.com ISSN: 1304-0278, Cilt:6, Sayı: 21.
Hıll, H., VE Lynchehaun, F. (2002), "Organic Milk: Attitudes and Consumption Patterns", British Food Journal, 104(7), ss. 526-542.-
Lampkın, Nicolas; C. Foster, S. Padel And P. Midmore (1999). "The policy and regulatory environment for organic farming in Europe". Organic Farming in Europe: Economics and Policy. Vol. 1-2.
Lea, E., & Worsley, T. (2005), "Australians Organic Food Beliefs, Demographics and Values", British Food Journal, 107(11), ss. 855-869.
Lockie, S., Lyons K., Lawrence G. VE Mummery K. (2002). Eating green: Motivations behind organic food consumption in Australia. Sociologia Ruralis, 42, 23-40.
Marangoz, M. (2008), Organik Ürünlerin Pazarlanması, Ekin Kitabevi.
Mann, S., Ferjani A. VE Reissig, L. (2012). What matters to consumers of organic wine? British Food Journal, 114(2), 272-284.
Özcan, E. (2011). Organik ürün tüketimini etkileyen faktörler ve tutumlar üzerine bir saha çalışması. http://www.nuveforum.net/715-isletme-bolumu/95071-organik-uruntuketimini- etkileyenfaktorler-tutumlar-uzerine saha-calismasi/ (Erişim Tarihi: 22 Ekim 2011)
Özevin, G. (2008). Türkiye'de organik tarımın desteklenmesi marka yaratım süreci ve kooperatifler için bir başarı modelinin önerilmesi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Öztürk, D., İslam, A. (2014). Türkiye'de Organik Ürünlerin Pazarlanması, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. Cilt: 9, Sayı 1, s 75-94
Republic Of Turkey Ministry Of Industry And Trade, (2008). "Food Sector Report", Ankara Rimal, A.P., Moon, W., & Balasubramanian, S. (2005). Agro-biotechnology and organic food purchase in the United Kingdom. British Food Journal, 107(2): 84-97.
Saba, A., & Messına, F. (2003). Attitudes towards organic foods and risk/benefit perception associated with pesticides. Food Quality and Preference, 14: 637-645.
Sarıkaya, N. (2007). Organik ürün tüketimini etkileyen faktörler ve tutumlar üzerine bir saha çalışması. Kocaeli Üniversitesi SBE Dergisi, 14(2), 110-125.
Sayın, C., Brumfıeld, R.G., Mencet, N. Ozkan, B., 2005. The Organic Farming Movement in Turkey, HortTechnology 15/4:864-871.
Setbir (2011). "Geleneksel Gıda Ürünlerinde Gıda Güvenliği Açısından Tüketici Algısının Belirlenmesi ve Geleneksel Gıda Ürünü Üreten KOBİ'lere Pazar Payı Artırım Yollarının Belirlenmesi (GEGÜP) Projesi", http://www.setbir.org.tr/ana/proje.asp?uid=18, 11.05.2014
Stastny, M., Vites, M., Pisker B. (2008). "Organic Agriculture In The Modern Way Of The Business Activity", in, Transitional Challenge Integration and Globalization, International Conference of The School of Economics and Business in Sarajevo, 4th International Conference, Sarajevo.
Taştan, K., Albayrak, M., Gürer, B. , Özer O.O. ,Albayrak K. ,Güldal, H.T. (2014). Geleneksel Gıdalarda Tüketicilerin Gıda Güvenliği Algısı: Ankara İli Örneği ,II. Uluslararası Davraz Kongresi ,Sözlü Sunum ,31.05.2014 .
Tetik, S. 2012. 'Türk Tüketicisinin Organik Ürün Tercih Etmesine Neden Olan Faktörlerin Uygulamalı Olarak İncelenmesi', Uluslararası Hakemli Beşeri ve Akademik Bilimler Dergisi, 1: 37-64.
TÜİK (2014). "TÜİK Veri Tabanları", http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=kategorist, 10.03.2014
Türk-İŞ (2014). "Dört Kişilik Ailenin Aylık Gıda Harcaması", http://www.turkis.org.tr/source.cms.docs/turkis.org.tr.ce/docs/file/gidaharcama.pdf, 10.05.2014
Ustaoğlu, E., & Toklu, İ.T. (2015). Organik Gıda Satın Alma Niyetinde Tutum, Sağlık Bilinci ve Gıda Güvenliğinin Etkisi Üzerine Bir Araştırma, The International Journal of Economic and Social Research, Vol. 11, Year 11, No. 1
Wıllıams, P. R.D. & Hammıtt J.K. (2000), "A Comparison of Organic and Conventional Fresh Produce Buyers In The Boston Area", Risk Analysis, 20(5), ss. 735-746.
Williams, P. R. D. & Hammit, J. K. (2001). Perceived risks of conventional and organic produce: pesticides, pathogens, and natural toxins. Risk Analysis, 21(2), 319-330.
Yanmaz, R. (2011). Organik ürünlerin pazarlanması ve ticareti. http://www.agri.ankara.edu.tr/ bahce/1097_1183723867.doc (Erişim Tarihi: 15 Eylül 2011), 1- 12.
Yeşiloğlu, H. (2013). Yaşam Tarzının Müşteri Sadakati ve Tüketicilerin Satın Alma Davranışları Üzerine Etkileri: Organik Gıda Ürünlerini Kullanan Tüketiciler Üzerinde Bir Uygulama, Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Yönetimi Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Yılmaz, V., Çelik, H.E., Yağızer, C. (2009). Çevresel Duyarlılık ve Çevresel Davranışın Ekolojik Ürün Satın Alma Davranışına Etkilerinin Yapısal Eşitlik Modeliyle Araştırılması, Anadolu Unıversıty Journal Of Socıal Scıences Cilt/Vol.: 9- Sayı/No: 2 : 1-14.
Zanolı, R, VE Naspettı, S. (2002), "Consumer Motivations In The Purchase of Organik Food", British Food Journal, 104(8), ss. 643-653.