KUR'AN HARFLERİNİN MAHREC VE SIFATLARINDA MÜBALAĞA: İFRAT VE TEFRİT

Kur'an, ibadet dili olması hasebiyle manası kadar telaffuzu da Müslümanlar tarafından ilgi görmüştür. Yeni Müslüman olan milletler Kur'an dili Arapçanın telaffuzunun en doğrusunu yapma gayreti içerisinde olmuşlardır. Ancak bu çaba, milletlerin, bölgelerin ve kişilerin etkileşiminden dolayı her zaman isabetli olmamıştır. .Kur'an'ın fonetiğini ele alan "Tecvid" ve "Kıraat" ilminin ilk ve temel konusu olan harflerin mahrec ve sıfatları geçmişte farklı yorumlara ve uygulamalara medar olmuştur. Söz konusu yorum ve uygulama farkı günümüzde de kârîleri etkilemekte, gerek Araplar ve gerekse Arapça konuşmayan diğer milletler arasında harflerin fonetiğinde bir takım farklılıklar ortaya çıkmaktadır. Buna etki eden pek çok neden arasında kaynakların yeterince kullanılamaması, modern Arapçanın, dilimizde kullanılan Arapça kökenli kelimelerin fonetiğinin ve zaman içerisinde çeşitli nedenlerle fem-i muhsinlerin edasında oluşan farklılığın etkisini sayabiliriz. Fem-i muhsinlerin tarih içerisinde ve günümüzde Arap âlemiyle Türkler arasında hatta Türklerin kendi içerisinde değişiklik arz etmesi Kur'an eğitiminde yalnızca şifahi metoda itimadın pek isabetli olmadığı olgusunu vurgulamaktadır. Özellikle son yüzyıllarda Türk karilerin ekseriyetinin söz konusu bu şifahi gelenekle yetinip temel kaynaklara pek rağbet etmemeleri bu farklılığın daha da artmasına sebep olmuştur. Bu yüzdendir ki günümüzde şifahi bilginin kitabi bilgiye uyumlu hale getirilmesi eskiye nispetle daha bir önem arz etmektedir. Bu çalışmada tecvid disiplininin başlangıç kısmını oluşturan, harflerin mahrec ve sıfatları konusunda ifrat ve tefrite düşülen bazı hususlar ele alınmaktadır. Bu ifrat ve tefrit neticesinde Araplarla Arapça konuşmayan Müslümanlar arasında yorum farkı oluşmaktadır. Çalışmanın hedefi söz konusu yorum farkı olgusunu ve sebeplerini ortaya koymak ve Kur'an dili Arapçanın İslam medeniyetinin dili olması hasebiyle Araplarla ülkemizdeki Müslümanların Kur'an eğitiminin fonetik konusunda birleşmelerine/yakınlaşmalarına katkı sağlayacak önerilerde bulunmaktır.

Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/14 Fall 2015, p. 699-718

Due to the fact that the Quran is the language for worship, its articulation as well as its meaning has attracted the Muslims' attention. Nations that have converted to Islam have been in a struggle for the most accurate articulation of Arabic, which is the language of the Quran. Nevertheless, this struggle has not always produced the intended result owing to the interaction of nations, regions and people. Characteristics and articulation points of the Quranic letters, which is the first and the fundamental component of Tajwid and Recitation sciences, which deal with the phonetics of the Quran, have been interpreted and implemented in various ways throughout history. This difference in terms of interpretation and implementation also has an influence on the qaris, thus causing differences in the articulation of letters both in Arab countries and non-Arabic speaking countries. This results from many reasons some of which are not being able to utilize the resources sufficiently, modern Arabic language, the phonetics of the words in our language that have Arabic origins and the effect of the diversity among the performances of the recitation experts (also called fem-i muhsin) that have occurred for several reasons. The variety of recitation experts in the Arabic world and the Turks and even in Turks themselves throughout history and today emphasizes the fact that using only oral method in Quran education is not so reliable. Especially in the last few centuries, most qaris confined themselves to this oral tradition and did not take an interest in the fundamental resources, thanks to which the variety increased. That is why it is more necessary compared to the past to bring oral knowledge into harmony with readings. In this study, certain elements that constitute the beginning of the Tajwid discipline and that involve exaggeration and understatement regarding characteristics and articulation points of the letters are examined. As a result of exaggeration and understatement, there occurs a difference in interpretation between the Arabic people and non-Arabic speaking Muslims. The aim of the study is to reveal the diversity in interpretation and its reasons and to make suggestions that will contribute to the union/alliance of Arabic people and the Muslims in our country on the phonetics of Quran education, since Arabic is the language of the Quran and Islamic civilization.

PDF

___

Abdülaziz Ahmed, İlmü't-tecvidi'l-Kur'âniyyi fi davi'd-dirâseti's-savtiyyeti'l-hadise, t.y.
Acemî, Abdülfettah, Hidayetü'l-kârî ilâ tecvîdi kelami'l-Bârî, es-Suudiyye, 1981.
Ahmed Muhtar Ömer, Dirâsâtü's-savti'l-lüğaviyyi, Âlemü'l-Kütüb, 1997.
Ahmed Rağib Ahmed, Fonolocya'l-Kur'an, t.y.
Aldin Asım Mustafiç, el-Hurufü'l-Arabiyye beyne'l-kudemâi ve'l-muhdesîn, Kahire, 2011.
Aliyyülkârî, Ebü'l Hasen Nureddin Ali b. Sultan Muhammed, el-Minehu'l-Fikriyye, Thk. Üsâme Atâyâ, Şam: Daru'l-Ğavsânî, 2012.
Arslan, Ahmet Turan, "Dad", DİA, İstanbul, 1993,VIII.
Âsım, Muhammed, el-Vâdıh fî Akkâmi't-Tecvid, Ürdün: Daru'n-Nefais, 1988.
el-Birgivî, Muhammed Ali, Dürr-iYetîm, (Tecvîd Risaleleri),İstanbul: Âsitâne, t.y.
Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail, Sahîhu'l-Buhârî, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1982.
el-Cevherî, Ebu Nasr İsmail, es-Sıhâh: Tacü'l-lüğa ve Sıhahü'l-Arabiyye,Thk. Ahmed Abdulğafur Attar, Beyrut: Daru'l-İlm, 1987.
el-Cüreyşî, Muhammed Mekkî Nasr, Nihâyetü'l-kavli'l-müfîd fî ilmi't-tecvîd, Thk. Tahâ Abdurraûf Sa'd, I. Baskı, Mektebeü's-Safâ, 1999.
ed-Dânî, EbûAmr, Osman b.Said, et-Tahdîd fi'l-itkân ve't-tecvîd, Thk. Ğânim Kaddûrî Hamed, Bağdat: Mektebetü Dari'l-Enbar, 1988.
ed-Dabba', Ali Muhammed, el-İdâetü fi beyan-i usuli'l-kırâeti, el-Mektebetü'l-Ezheriyye, 1999.
Debreli, Hoca Abdülkerîm, Mizânü'l-hurûf ve şifâül-ebdân (Tecvîd Risaleleri),İstanbul: Âsitâne, t.y.
Ebu Bekr er-Râzî, Zeynüddin Abdullah, Muhtaru's-sıhâh, Thk. Yusuf eş-Şeyh Muhammed, Beyrut: el-Mektebetü'l-Asriyye, t.y.
Ebu Şâme, Abdurrahman b. İsmail, İbrâzu'l-meânî min Hirzi'l-emânî, Kahire: Daru'l-Kütübi'lİlmiyye, 1891.
Eskici Zâde, Seyyid Ali b. Hüseyn, Terceme-i Dürr-i Yetîm (Tecvîd Risaleleri), İstanbul: Âsitâne, t.y.
Ezherî, Muhammed b. Ahmed, Ebu Mansur, Meâni'l- kırâât, Suud: Merkezü'l-Buhûs, 1991.
el-Ferâhîdî, Halil b. Ahmed, , Kitabu'l-Ayn, Thk. Mehdi el-Mahzumîİbrahim es-Semerrâî, Mektebetü'l-Hilal, t.y.
Fîrûzâbâdî, Mecdüddin Ebu Tahir Muhammed b. Yakub, Besâiru zevit-temyîz fî letâifi Kitabi'lAzîz, Thk. Muhammed Ali en-Neccar, Kahire: Lecnetü İhyai't-Türasi'l-İslamiyyi, 1992.
Ğânim Kaddûrî Hamed, el-Müyesser fî ilmi't-tecvîd, Cidde: Merkezü'd-Dirasâti ve'l-Ma'lûmati'lKur'aniyye, 2009.
-ed-Dirâsâtü's-savtiyye inde ulemâi't-tecvîd, Amman: Dâru Ammâr, 2003.
Halid el-Ezherî, el-Havâşi'l-ezheriyye fî halli elfâzi'l-Mukaddimeti'l-Cezeriyye (Tecvîd Risaleleri), Âsitâne, İstanbul.
el-Husarî, Mahmûd Halîl, Ahkâm-u kırâeti'l-Kur'âni'l-Kerîm, el-Mektebetü'l-Mekkîyye,1999.
İbn Aşûr, F, et-Tahrîr ve't-tenvîr, Tunus: ed-Daru't-Tunisiyye, t.y.
İbn Bâziş, Ebu Cafer Ahmed b.Ali, el-İknâ' fi'l-kıraâti's-seb', Thk. Abdulmecid Kaddâd, Dimeşk: Daru'l-Fikr, t.y.
İbnu'l-Cezerî, Şemsüddin Ebu'l-Hayr, en-Neşr fi'l-kırââti'l-aşr, Thk. Ali Muhammed ed-Dabbâ', el-Matbaatü't-Ticariyyeti'l-Kübrâ, t.y.
-et-Temhîd fî ilmi't-tecvîd, Thk. Ali Hüseyin el-Bevvâb, Riyad: Mektebetü'l-Mearif, I. Baskı, 1985.
-Müncidü'l-mukri'in ve mürşidü't-tâlibîn, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1999.
İbn Cinnî, Ebu'l-Feth Osman, Sırru sınâati'l-i'râb, Beyrut:Dâru'l-Kütübü'l-İlmiyye, 2000.
İbn Manzur, Ebû'l-Fadl Cemalüddîn Muhammed b Mukerrem, Lisanü'l-Arab, Beyrut, 1992.
Enis, İbrahim, el-Esvâtü'l-lügaviyye, Mısr: Mektebetü'n-Nehda, t.y.
İşler, Emrullah, "Türklerin Arapçanın Ünsüzlerinde Karşılaştıkları Sorunlar ve Çözüm Önerileri", Ekev Akademi Dergisi, Erzurum, c.III, sy. 2, Güz, 2001,s.243-255.
el-Hanbelî, İzzuddin Abdurrâzık, Dürretü'l-kârî li'l-fark beyne'd-dâdi ve'z-zâ fi'l-Kur'ani'l-Kerim, Thk. Muhammed b. Salih el-Berrâk, Riyad: Dâru İbni'l-Cevzi, t.y.
Karabaşî, Abdurrahman, Karabaş Tecvîdi (Tecvîd Risaleleri),İstanbul: Âsitâne, t.y.
Karaçam, İsmail, Kur'an-ı Kerim'in Faziletleri ve Okunma Kaideleri, İstanbul: İfav Yayınları, 2008.
Kılıç, Celalettin, Tecvîd İlmi, Ankara: Kalkan Matbaacılık, 2012.
el-Mağnisi, Ahmed b. Muhammed, Tercüme-i İbnu'l-Cezerî (Tecvîd Risaleleri),İstanbul: Âsitâne, t.y.
el-Mer'âşî, Muhammed b. Ebî Bekr Saçaklızade, Cühdü'l-mukıl, Thk. Salim Kadduri el-Hamed, Amman, 2008
-Keyfiyyetü edâi'd-dâd, Thk. Hatem Salih ed-Dâmin, Dimaşk: Daru'l-Beşair, 2003
Mekkî b. Ebi Talib, - er-Ri'âye li-tecvîdi'l-kırâ'e, s.314, Dımaşk: Daru'l-Kütübi'l-Arabiyye, 1393/ 1973.
-ef-Keşf an vücîhi'l-kırâeti's-seb' , I, 57, Thk. Muhyiddin Ramazan, Beyrut: Müessesetü'r-Risale, 1981.
Muhammed Es'ad el-Huseynî, el-Virdül-müfid fî şerhi't-tecvîd (Tecvîd Risaleleri),İstanbul: Âsitâne, t.y.
el-Müberred, Muhammed b. Yezid, el-Muktedab,Thk.,Muhammed Abdulhâlık Azîme, Beyrut:Âlemü'l-Kütüb, t.y.
er-Razi, Fahruddin, Mefâtîhu'l-ğayb, Beyrut: Dâru İhyâi't-Turâsi'l-Arabî, t.y.
Reşid Rıza, Muhammed, Tefsiru'l-menâr, el-Heyetü'l-Mısriyye, t.y.
es-Semnûdî, Said Yusuf, Riyazâtü'l-lisan: Şerhu Telhisi leâlii'l-beyan fi tecvidi'l-Kur'an, Kahire: Mektebetü's-Sünne, 2003.
Sîbeveyh, Amr b. Osman, el-Kitab, thk., Abdüsselam Muhammed Harun, Kahire:Mektebetü'lHancî, , 1988.
Suad Abdulhamid, Teysîru'r-Rahman, Dâru't-Takvâ, 2009.
es-Suyûtî, Celalüddin Abdurrahman b. Ebi Bekr, ed-Dürru'l-mensûr fi't-te'vîl bi'l-me'sûr.Yy, ts.
Şaban Efendi, Tecvîdü Şaban Efendi (Tecvîd Risaleleri),İstanbul: Âsitâne, t.y.
eş-Şâtıbî, el-Kasım Ebû Muhammed, Hırzü'l-emânî ve vechü't-tehânî, Thk. Muhammed Temim Ze'bî, Mektebetü Dâru'l-Hedyi, 2005.
Şükrî, Ahmed Halid ve diğerleri, el-Münîr fî ahkami't-tecvîd, Amman: Cem'iyyetü'l-Muhafezati ale'l-Kur'ani'l-Kerim, 2003.
Taşköprüzade, Ahmed b. Mustafa, Şerh-i Cezerî, (Tecvîd Risaleleri),İstanbul: Âsitâne, Turgut, Ali, Tefsir Usulü ve Kaynakları, İstanbul: İfav Yayınları, 1991.
Temel, Nihat, Kur'an Tilavetinde İstanbul Tavrı, Üsküdar Ağzı ve Ali Üsküdarlı, İstanbul: Üsküdar Belediyesi, 2012.
Veliyüddin Muhammed b. Abdillah et-Tebrizî, Tecvid-i Edâiyye (Tecvîd Risaleleri), İstanbul: Âsitâne, t.y.
Yahya b. Ali, Zâhiratü'l-meddi fi'l-edâi'l-Kur'aniyyi, Medine: Camiatü'l-İslamiyye, 2003.
Yüksel, Ahmet, İlk Dönem Arap Dilcilerinde Fonetik Çalışmalar: el-Halîl b. Ahmed el-Ferâhidî Örneği, OMÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı, 24, 2007, s.133-149.
ez-Zemahşeri, Mahmud b. Ömer, el-Mufassal, Beyrut: Mektebetü'l-Hilal, 1993.
- el-Keşşaf an hakaiki ğavamizi't-tenzil ve uyuni'l-ekavil fi vücuhi't-tenzil, Beyrut: Daru'l-Kitabi'lArabî, 1986, IV, 713.
- Esâsü'l-belâğa, Thk. Muhammed Basil, Daru'l-Kütübü'l-İlmiyye, Beyrut, 1998.