191110

OKUL ZORBALIĞINI ÖNLEMEDE “MERHAMET DEVRİMİ”

Okul hayatı öğrencilerin kendilerini akademik olarak geliştirdikleri, sosyal olarak farkındalık kazandıkları bir ortamdır. Bu süreçte öğrencilerin maruz kaldığı zorbalık, hayatlarında derin izler bırakabilmektedir. Okuldaki zorbalığı engelleme amacıyla yapılmış bu deneysel çalışmaya toplam 22 ortaokul 6. Sınıf öğrencisi kontrol ve deney grupları dâhilinde katılmıştır. Çalışmada “Ön Test- Son-Test Kontrol Gruplu Seçkisiz Desen” desen kullanılmış, deney ve kontrol gruplarındaki katılımcı öğrenciler ölçek formunu program öncesinde ve sonrasında doldurmuştur. Deney grubu dine ve kültüre duyarlı geliştirilen “Merhamet Devrimi” adlı eğitim programını 6 haftada tamamlarken kontrol grubuna bu süreçte herhangi bir program uygulanmamıştır. Merhamet Devrimi adlı çalışma ile okullarda oluşan zorbalık durumlarına karşı inanç temelli ve Anadolu gelenek ve görenekleri ile uyumlu bir eğitim programının test edilmesi ve bu programın okullarda zorbalık davranışlarını azaltmaya yönelik örnek bir uygulama olarak sunulması planlanmıştır. Merhamet Devrimi eğitim programı eğitsel, gelişimsel, bilişsel odaklı, beceri geliştirmeye yönelik, gönüllük esasına dayalı, görev yönelimli bir sosyal beceri eğitimidir. Bu özellikleri taşıdığından dolayı bir psiko-eğitim programıdır. Merhamet Devrimi ayrıca toplumun sosyal yapısı temelinde oluşturulmuştur. Nitekim Sosyal Bilişsel Teori temel alınarak geliştirilen zorbalığı önlemeye yönelik eğitim programları olumlu sonuçlar verebilmektedir. Çalışma sonucunda Merhamet Devrimi’ne katılan deney grubu öğrencilerinin süreçte yaşamış olduğu algı ve davranış değişiklikleri istatistiki teknikler ile analiz edilmiş ve programın öğrencilerin zorbalık davranışlarını azaltmada olumlu rol oynadığı görülmüştür.

“THE COMPASSION REVOLUTION” IN PREVENTION OF SCHOOL BULLYING

The school is an environment in which children are academically developed and become socially aware of themselves. In this process, bullying cases can inflict a deep harm in one's life. A total of 22 middle school 6th-grade students participated in this experimental study under control and experimental groups, which was designed to prevent school bullying. In the study, “pretest-posttest design with a nonequivalent control group” was employed and students in experimental and control group were measured before and after the program. The experimental group completed the religiously and culturally sensitive training program “Compassion Revolution” in 6 weeks and no program was applied to the control group during this process. The study named Compassion Revolution was planned to test a belief based educational program complying with Anatolian traditions and customs against bullying situations that are occurring in the schools. This program was foreseen to be presented as an exemplary application to reduce bullying behaviors in schools. The Compassion Revolution program is an educational, developmental, cognitive and task-oriented social skills training. It is a psycho-education program based on these features. The Compassion Revolution was also structured based on the social structure of society. Indeed, educational programs designed to prevent bullying, based on the Social Cognitive Theory, can produce positive results. At the end of the study, participating students’ perceptional and behavioral changes were analyzed with statistical methods and it was found that the program played a positive role in reducing students’ bullying behaviors.

PDF

___

Acar, H. (2014). Manevi İyi Oluş İle Dindarlık Arasındaki İlişki Üzerine Değerlendirme. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18(2), 391-412. Bir
Açıl, S., (2015). Ortaöğretim 7. ve 8. sınıf öğrencilerinde akran zorbalığı: Sosyo-ekonomik açıdan farklı iki bölgede bulunan ortaöğretim 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin karşılaştığı akran zorbalığının karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi, İstanbul.
Ahmed, S., ve Amer, M. M. (Edt.). (2013). Müslümanlar için psikolojik danışma: kültüre ve dine duyarlı ruh sağlığı müdahaleleri. V. Yorgun (Çev.). Ankara: Nobel Yayıncılık
Akbaba, S., ve Eroğlu, Y. (2013). İlköğretim öğrencilerinde siber zorbalık ve mağduriyetin yordayıcıları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1).
Allen, J. M., ve Coy, D. R. (2004). Linking spirituality and violence prevention in school counseling. Professional School Counseling, 351-355.
Aşıcı, E., & Karaca, R. (2018). Ergenler için affetme ölçeği (EAÖ): bir ölçek geliştirme çalışması. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 13(11), 205. doi:10.7827/TurkishStudies.13144
Boyacı, M. (2015). Hoşgörü eğilimi geliştirme programının etkililiği: Hoşgörü eğiliminin geliştirilmesi ve zorbalığın önlenmesi. Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Boz, H. (2017). Kur’an’da Saldırganlığa Karşı İnsanın Sorumlulukları. Akademik-Us, 1(2), 227-244.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak K. E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Yayınları.
Cevizci, A. (2011). Eğitim felsefesi. İstanbul: Say Yayınları.
Davutoğlu, A. (1996). İslâm düşünce geleneğinin temelleri, oluşum süreci ve yeniden yorumlanması. Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, (1), 1-44.
Dölek, N. (2002). Öğrencilerde zorbaca davranışların araştırılması ve bir önleyici problem modeli. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Ferguson, C. J., Miguel, C. S., Kilburn Jr, J. C., ve Sanchez, P. (2007). The effectiveness of school- based anti-bullying programs: A meta-analytic review. Criminal Justice Review, 32(4), 401- 414.
Gökkaya, F. (2015) İlköğretim öğrencilerinde zorbalık eğilimini azaltmaya yönelik bilişsel davranışçı bir müdahale programının geliştirilmesi ve etkililiğinin değerlendirilmesi. Doktora tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
Gökkaya, F., ve Sütcü, S. T. (2018). İlköğretim Öğrencilerinde Zorbalık Eğilimini Azaltmaya Yönelik Bilişsel Davranışçı Bir Müdahale Programının Geliştirilmesi ve Etkililiğinin Değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 43(193).
Gosling, J. (2004). Introductory statistics: a comprehensive, self-paced, step by step statistics course for tertiary students. Australia, Glebe: Pascal Press.
Güçray, S. S., Çekici, F., ve Çolakkadıoğlu, O. (2009). Psiko-eğitim gruplarının yapılandırılması ve genel ilkeleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1).
Hoşgörür, V., ve Orhan, A. (2017). Okulda Zorbalık ve Şiddetin Nedenleri ve Önlenmesinin Yönetimi (Muğla Merkez İlçe Örneği). Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(24), 859-880.
Kapçı, E. G. (2004). İlköğretim öğrencilerinin zorbalığa maruz kalma türünün ve sıklığının depresyon, kaygı ve benlik saygısıyla ilişkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), 1-13.
Karataş, H. (2011). İlköğretim okullarında zorbalığa yönelik geliştirilen programın etkisinin incelenmesi. (Doktora tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Kartal, H., ve Bilgin, A. (2007). İlköğretim öğrencilerine yönelik bir zorbalık karşıtı program uygulaması: okulu zorbalıktan arındırma programı. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(2), 207- 227.
Kepenekçi, Y. K., ve Çınkır, Ş. (2003). Öğrenciler arası zorbalık. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 34(34), 236-253.
Kuran-ı Kerim, Lokman suresi, 17.
Kutlu, F. (2005). Zorbalık davranışlarıyla başa çıkma eğitiminin ilköğretim öğrencilerinin zorba davranışları üzerindeki etkisi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Lee, S., Kim, C. J., ve Kim, D. H. (2015). A meta-analysis of the effect of school-based anti-bullying programs. Journal of child health care, 19(2), 136-153.
Merrell, K. W., Gueldner, B. A., Ross, S. W., ve Isava, D. M. (2008). How effective are school bullying intervention programs? A meta-analysis of intervention research. School Psychology Quarterly, 23(1), 26.
Organization for Economic Cooperation and Development. (2017). PISA 2015 results (volume III): Students’ well-being. ( 05.05.2018 tarihinde https://read.oecd-ilibrary.org/education/pisa- 2015-results-volume-iii_9789264273856-en#page1 adresinden alınmıştır.)
Özdamar, K., Odabaşı, D., Hoşcan, Y., Bir, A. A., İftar, G. K., Özmen, A., ve Uzuner, Y. (1999). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. TC Anadolu Üniversitesi Yayınları: Eskişehir
Önder, F. C., Yurtal, F., ve Özsever, S. B. (2016). Okullarda zorbalığı önleme ve müdahale etmeye yönelik yapılan uygulamalar: Psikolojik danışman görüşleri, The Journal of Academic Social Science Studies 52, 57-70. Doi: http://dx.doi.org/10.9761/JASSS3689
Peker, A., Eroğlu, Y., ve Ada, Ş. (2012). Ergenlerde siber zorbalığın ve mağduriyetin yordayıcılarının incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 12(2), 185-206
Peker, A., & Eroğlu, Y. (2015). Ergenlerde algılanan sosyal destek ve siber zorbalığa eğilim arasındaki ilişkiler: Arkadaştan ve öğretmenden algılanan sosyal desteğin aracı rolü. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(3), 759-778.
Peker, A., ve İskender, M. (2015). İnsani değerler yönelimli psiko-eğitim programının siber zorbalık üzerine etkisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 11-22.
Ploger, B. J. ve Yasukawa, K. (2003). Exploring animal behavior in laboratory and field: an hypothesis-testing approach to the development, causation, function, and evolution of animal behavior. USA, California: Elsevier Science.
Rigby, K. (2003). Consequences of bullying in schools. The Canadian journal of psychiatry, 48(9), 583-590.
Sayar, K. ve Manisalıgil, A. (2014). Merhamet Devrimi: Merhamet dünyamızı nasıl aydınlatabilir? İstanbul: Timaş Yayınları.
Satan, A , Kulaksızoğlu, A . (2008). Zorbalık Davranış Eğilimi Ölçeğinin Geçerlilik Ve Güvenilirlik Çalışması. Eğitim Bilimleri Dergisi, 28 (28), 115-126.
Smith, J. D., Schneider, B. H., Smith, P. K., ve Ananiadou, K. (2004). The effectiveness of whole- school antibullying programs: A synthesis of evaluation research. School psychology review, 33(4), 547.
Smith, P. K., Salmivalli, C., ve Cowie, H. (2012). Effectiveness of school-based programs to reduce bullying: A commentary. Journal of Experimental Criminology, 8(4), 433-441.
TEDMEM. (2017). PISA 2015: Öğrencilerin İyi Olma Hali. (05.05.2018 tarihinde https://tedmem.org/mem-notlari/degerlendirme/pisa-2015-ogrencilerin-iyi-olma-hali adresinden alınmıştır.)
T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Kadın Statüsü Genel Müdürlüğü. (2015). Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması. (05.05.2018 tarihinde http://kadininstatusu.aile.gov.tr/data/542950d5369dc32358ee2bba/Ana%20Rapor.pdf adresinden alınmıştır.)
Ttofi, M. M., ve Farrington, D. P. (2011). Effectiveness of school-based programs to reduce bullying: A systematic and meta-analytic review. Journal of Experimental Criminology, 7(1), 27-56.
Ünalmış, U. M., ve Şahin, R. (2012). Şiddete yönelik tutum ve okul zorbalığı. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 1(1), 63-71.
Yıldırım, R. (2012). Akran Zorbalığı. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2).
Yavuzer, Y. (2009). Saldırganlığı önlemeye yönelik psiko-eğitim programlarının lise öğrencilerindeki etkisinin incelenmesi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
Yurtal, F. ve Cenkseven, F. (2016). İlköğretim okullarında zorbalığın yaygınlığı ve doğası. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(28).
Zernucî İ. B. (1197). Ta’limül-Müteallim. T. Alp (Çev.). İstanbul: Yasin Yayınevi.
Türk Dil Kurumu. (2018). (05.05.2018 tarihinde http://www.tdk.gov.tr adresinden alınmıştır.)
Zorbalık Etimolojisi. (2018). (05.05.2018 tarihinde https://www.etimolojiturkce.com/kelime/zorba adresinden alınmıştır.)