Nuri Bilge Ceylan’ın Uzak Filmine Neoformalist Bir Bakış

Bu çalışmayla sinemada anlatı-biçim ilişkisine yeni bir perspektiften bakan neoformalist yaklaşımdan yararlanılarak son yıllarda Türk sinemasında önemli bir yer edinen yönetmen Nuri Bilge Ceylan’ın Uzak filmi analiz edilmiştir. Neoformalizm (yeni biçimcilik), ilk olarak Amerikalı sinema araştırmacısı David Bordwell’in Historical Poetics adlı çalışması ile gündeme gelmiştir. Bu yaklaşım; edebiyat, sinema ve benzeri diğer sanat dallarında anlatısal olarak tamamlanmış bir sanat eserini inceler; eserin oluşturulma sürecini ve ilkelerini araştırır. Neoformalizm, iki önemli soruya yanıt aramaktadır: İlki filmlerin oluşturulduğu sürede ilkeleri nelerdir? Bir diğeri ise; filmler hangi koşullarda, nasıl ve neden ortaya çıkmıştır? Çalışmada öncelikli olarak sinemada biçim ve anlatı kavramı literatür taraması yapılarak açıklanmıştır. Daha sonra sinemada biçim ve anlatı ilişkisine odaklanan neoformalist yaklaşım hakkında bilgiler sunulmuştur. Son olarak ise neoformalist ilkelere göre Uzak filmi analiz edilmiştir. Analiz sonucunda filmin anlatı olarak klasik tarza özgü; seyirciye cazip gelebilecek olay örgüsü merkezli bir anlatı bütünlüğünün olmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca filmde, anlatı kronolojik olarak doğrusal gelişen bir akışa sahiptir. Biçim olarak filmde minimalist bir eğilim dikkat çeker. Gündelik yaşam deneyimini ön plana çıkarmak için gerçekliğin eş zamanlı bir sunumu filmin biçimsel yapısını oluşturmuştur. Gerçeğin sunumunda, gündelik yaşam deneyimini ön plana çıkarmak; görsel ifadeyi bu deneyimi ortaya çıkaracak atmosferin kurulmasına odaklamak ve bu deneyimin dolaysız, doğal bir imgesini yakalamak, ortaya çıkarmak, Uzak filminin en belirgin ifade biçimidir.

A Neoformalistic View of Nuri Bilge Ceylan’s Movie Called Uzak

In this study, the film Uzak, the director of Nuri Bilge Ceylan, which has gained an important place in Turkish cinema in recent years, has been analyzed by utilizing the neoformalist approach which looks at the narrative-form relationship in cinema from a new perspective. Neoformalism was first introduced by American film researcher David Bordwell in his book Historical Poetics. This approach; examines narrative work of art in literature, cinema, and other arts; investigates the process and principles of creation of the work. Neoformalism seeks answers to two important questions: First, what are the Principles of film making process? The other is; under what conditions, how and why did films emerge? In this study, the concept of form and narrative in cinema have been explained by literature review. Then, information about neoformalist approach which focuses on the relationship between form and narrative in cinema is presented. Finally, the film Uzak was analyzed according to neoformalist principles. As a result of the analysis; it is determined that the narrative of the film is specific to the classical genre and there is not a plot-based narrative integrity that might appeal to the audience. The causality relationship in the narrative is weak. Also in the film, the narrative has a chronologically linear flow. As a form, a minimalist tendency in the film is remarkable. A simultaneous presentation of reality has formed the formal structure of the film in order to highlight the experience of everyday life. To emphasize the experience of daily life in the presentation of reality; focusing visual expression on the establishment of the atmosphere to expose this experience and capturing and revealing a direct, natural image of this experience is the most distinctive form of the film Uzak

PDF

___

Adanır, O. (2006). Kültür-Politika ve Sinema. İstanbul: Artı Bir Kitap.
Akbulut, H. (2005). Nuri Bilge Ceylan Sinemasını Okumak Anlatı, Zaman, Mekân. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
Balazs, B. (1968). “Film Kuramı”. Türk Dili-Sinema Özel Sayısı, 17(196): 303-308.
Barthes, R. (1988). Anlatıların Yapısal Çözümlemesine Giriş. (Çev: M. Rifat ve S. Rifat). İstanbul: Gerçek Yayınevi.
Bordwell, D. (1985). Narration in the Fiction Film. Wisconsin: University of Wisconsin Press.
Bordwell, D. (1989).“Historical poetics of cinema”. The cinematic text: methods and approaches. (Der.) R. Barton Palmer. New York: AMS. 369-398.
Bordwell, D. (1996). “The Classical Hollywood Style 1917-1960”. The Classical Hollywood Cinema: Film Style and Mode of Production To 1960. (Der.) J. Staiger ve K. Thompson. London: Routledge. 1-84.
Bordwell, D. ve Thompson, K. (2008). Film Sanatı. (Çev: E. Yılmaz ve E.S. Onat). Ankara: De Ki Yayınları.
Branigan, E. (1992). Narrative Comprehension and Film. London&New York: Routledge.
Caroll, N. (2012). Sanat Felsefesi- Çağdaş Bir Giriş. (Çev: G.K. Tirkeş). İstanbul: Ütopya Yayınevi.
Chatman, S. (1990). The Retoric of Narrative in Fiction and Film. Ithaca &London: Cornell University Press.
Daldal, A. (2015). “Ulusal Sinema Kavramı ve Yeni Türk Sineması Üzerine”. Türk Sinemasında Yeni Yönelimler 11. (Der.) D. Bayraktar. İstanbul: Bağlam yayıncılık. 13-29.
Ecevit, Y. (2014). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
Güçhan, G. (1999). Tür Sineması, Görüntü ve İdeoloji. Eskisehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Kıraç, R. (2000). “90’lı Yıllarda Sinemamıza Genel Bir Bakış”. 25. Kare Sinema Dergisi, 30: 12-17.
Kovacs, A. B. (2010). Modernizmi Seyretmek Avrupa Sanat Sineması 1950-1980. (Çev: E. Yılmaz). Ankara: De Ki Yayınları.
Larsen, P. (2002). “Mediated fiction”. A Handbook of Media and Communication Research qualitative and quantitative methodologies. (Der.) K. B. Jensen. New York: Routledge.117- 138.
Mutlu, E. (1994). İletişim Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınevi.
Punday, D. (2003). Narrative Bodies: Toward a Corporeal Narratology. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Purrezaian, M., Khoshnevis, A., Hashemi, S., Mohsen. E., Shahab. A. H. (2016). “Application of Neoformalism for Analysis of two Iranian Distinguished films”. European Online Journal of Natural and Social Sciences, 5 (3): 704-715.
Sarup, M. (1993). An Introductory Guide to Post-Structuralism and Postmodernism. New York& Londra& Toronto: Harvester Wheatshheaf.
Shklovsky, V. (1965). Art as Technique. Russian Formalist Criticism: Four essays. Lincoln: University of Nebraska Press.
Sontag, S. (1998). Sanatçı: Örnek Bir Çilekeş. (Çev: Y. Salman ve M. G. Sökmen). İstanbul: Metis Yayınları.
Thompson, K. (1988). Breaking the Glass Armor. Neoformalist Film Analysis. Princeton: Princeton University Press.
Thompson, K. (2003). Storytelling in Film and Television. Cambridge &Massachusetts& London: Harvard University Press.
Topçu, Y. G. (2005). Sinemada Yeni Yönelimler: Dogma 95 Örneği ve Anlatı Yapısının İncelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Topçu, Y. G. (2009). “Anlatı ve Biçim İlişkisine Neoformalist Bir Yaklaşım: Yazı-Tura Örneği”. Erciyes İletişim Dergisi, 1(2): 104-120.
Tuğan, N. H. (2018). “Günümüz Sinemasında Geleneksel Anlatı: Marslı (2015-Ridley Scott) Filminin Dramatik Yapısı”. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (1): 125-147.