Ortaokul 6.Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metin-Resim İlişkisinin Metni Anlamlandırmaya Etkisinin Öğretmen Görüşleri Açısından İncelenmesi

Eğitim-öğretim sürecinde öğretmen ve öğrencilerin en çok kullandıkları araçların başında gelen ders kitapları, öğretimin amaçlarına ulaşmasında da büyük öneme sahiptir. Kolay erişilen bir kılavuz özelliği taşıyan ders kitapları, hazırlanırken biçim ve içerik açısından öğrenci seviyesine uygun ve öğrenci gelişimini destekler şekilde ele alınır. Çağdaş eğitim anlayışına göre salt bilgi kaynağı olarak görülmeyen ders kitapları, hem öğrenciye bilgi verecek hem de estetik zevk kazandıracak bir biçimde tasarlanmaktadır. Söz konusu kitapların, eğitimde kullanılan araç-gereçlerin sahip olması gereken nitelikler göz önünde bulundurularak hazırlanması eğitsel amaçların gerçekleşmesine yardımcı olmaktadır. Bu araştırmada 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yayımlanan 6. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan resimlerin, metinlerle olan ilişkisinin ortaya konulması ve öğretmen görüşleri açısından incelenmesi amaçlanmıştır Bu araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Baş ve Yıldız (2014) tarafından geliştirilen ve iç tutarlık kat sayısı (Cronbach alpha) .92 olarak bulunan, 5’li Likert tipi ölçek, demografik bilgileri toplamak için ise araştırmacı tarafından geliştirilen Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Ağrı’da görev yapan Türkçe öğretmenleri; araştırmanın örneklemini ise Ağrı ili Patnos ilçesinde görev yapan, 6.sınıf düzeyinde Türkçe dersine giren Türkçe öğretmenleri oluşturmuştur. Araştırmaya 28’i erkek, 15’i ise kadın olmak üzere toplam 43 öğretmen katılmıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda resimlerin günlük hayatla ilişkilendirilmesi konusunda, Türkçe öğretmenleri arasında ciddi bir görüş farkı olduğu; ayrıca Türkçe öğretmenlerinin metin-resim ilişkisine yönelik görüşleri cinsiyet, yaş, öğrenim durumu ve hizmet süresi değişkenlerine bağlı olarak anlamlı bir farklılık göstermediği tespit edilmiştir.

An Investigation of the Effect of Text-Picture Relationship in the Secondary School 6th Grade Turkish Language Tectbooks on the Comprehension of the Text in Terms of Teacher’s Views

Textbooks, which are at the top of the tools most used by teachers and students in the education and training process, are also of great importance in achieving the objectives of the teaching. The textbooks, which are easy to access, should be prepared in a way that fits student level in terms of form and content and supports student development while being prepared. Textbooks, which are not regarded as mere sources of information according to the contemporary understanding of education, are designed in a way that both informs students and gives them aesthetic pleasure. The preparation of these books in consideration of the qualifications required of the tools used in education helps to achieve the educational objectives. In this study, it is aimed to reveal the relationship between the pictures and the texts in the 6th grade Turkish textbook published by the Ministry of National Education in 2018-2019 academic year and to examine them in terms of teachers' opinions. In this research, correlational survey model was used. In the research, a 5-point Likert-type scale, which developed by Baş and Yıldız (2014) and whose internal consistency coefficient (Cronbach alpha) was .92 and a Personal Information Protocol developed by the researcher to collect demographic information were used. The population of the study is the Turkish teachers working in Ağrı, the sample of the study consisted of Turkish teachers who had professional experience, who worked in Patnos district of Ağrı province and who attended 6th grade Turkish course. A total of 43 teachers, 28 males and 15 females, participated in the study. According to the findings, there is a significant difference of opinion among Turkish teachers about the association of pictures with daily life, and it is found that Turkish teachers' opinions about text-picture relationship do not show a significant difference depending on gender, age, education status and service period variables.

PDF

___

Arı, S. (2008). MEB, ilköğretim yedinci sınıf Türkçe ders kitabında resimlerin içerikle uyumu. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu. https://doi.org/10.11616/basbed.vi.455270
Artut, K. (2004). Okul öncesi resim eğitiminde çocukların çizgisel gelişim düzeylerine ilişkin bir inceleme. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 223. 13 (1). https://doi.org/10.18506/anemon.523567
Atmaca, A. (2006). İlköğretim ders kitaplarında görsel tasarım ve resimleme. Milli Eğitim Dergisi, (171), 318-328.
Baş, B. Yıldız F.İ. (2014). İlkokul Türkçe ders kitaplarının resim-metin ilişkisi açısından öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28, 139-151. https://doi.org/10.17218/hititsosbil.289419
Becer, E. (1996). Bir kitabın grafik tasarımı: armonik kurallar, değerlendirme yöntemleri ve değişen koşullar. Türkiye ve Almanya’da İlköğretim Ders Kitapları. Ankara: Türk-Alman Kültür İşleri Kurulu Yayın Dizisi No:11.
Carney, R. Levin, J.R. (2002). Pictoral ıllustrations still ımprove students learning from text. Educational Psychology Review. Vol. 14, No. 1. https://doi.org/10.1023/A:1013176309260
Ceyhan, E. ve Yiğit, B. (2005). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Christensen, B. L., Johnson Burke, R. & Turner, A. L. (2015). Research methods design and analysis (araştırma yöntemleri desen ve analiz). (çev. ed. Ahmet AYPAY). 2. Baskı. Ankara: Anı Yayıncılık.
Creswell, J. W. (2013). Araştırma deseni. (çev. ed. Selçuk Beşir Demir). İstanbul: Eğiten Kitap.
Çalık, T. (2001). Türkçe ders kitaplarının biçim ve tasarımı. L. Küçükahmet (Editör). Konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu Türkçe (1-16). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. https://doi.org/10.14527/9786053640738.09
Demirel, Ö. Kıroğlu, K. (2005). Konu alanı ders kitabı inceleme. PegemA Yayıncılık, Ankara.
Ercantürk, O. K. (2015). Türkçe ders kitaplarındaki yazılı metinler ile metin görsellerinin uyumu. Turkish Studies, 10(3), 427-454. https://doi.org/10.7827/turkishstudies.7826
Gönen, M. Katrancı, M. Uygun, M. ve Uçuş, Ş. (2011). İlköğretim birinci kademe öğrencilerine yönelik çocuk kitaplarının, içerik, resimleme ve fiziksel özellikleri açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 36 (160), 250-265. https://doi.org/10.16986/huje.2015014224
Ingersoll, R.M. and Merrill, E. (2011). The status of teaching as a profession. In J. Ballantine and J. Spade (Eds.), Schools and Society: A Sociological Approach to Education. (pp.185-189). 4th Ed. CA: Pine Forge Press.
İşcan, A. Cımbız A. T. (2018). Ortaokul 5. sınıf Türkçe ders kitabındaki resimlerin metinlerle uyum düzeyinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (1), 252. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2018..-380009
Kara, C. (2012). Çocuk kitabı seçiminde resimlemelerle ilgili olarak ebeveynin dikkat etmesi gereken başlıca unsurlar. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1 (1), 225-232.
Karadağ, K. (2019). İlkokul 4. Sınıf Türkçe Ders Kitabındaki Resimlerin Metinlerle Uyumunun İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsi, Tokat.
Karasar, N. (1999). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar, ilkeler, teknikler. Nobel Yayınları, Ankara.
Karatay, H. ve Pektaş, S. (2012). Türkçe ders kitaplarının incelenmesine yönelik ölçek geliştirme çalışması. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10, 183-204. https://doi.org/10.14520/adyusbd.315
Kayabekir, T. Tepecik, A. (2017). Resim-metin ilişkisinde yapısal ve bilişsel kavramların tasarım sürecine etkisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 21(4):1641-1653.
Kılıç, A. (2006). İlköğretim ders kitaplarındaki resimlemelerin çocuğun görsel sanat eğitimine katkıları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 24-29.
Kılıç, A. ve Seven, S. (2007). Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Kırbaş, A. Orhan, S. ve Topal, Y. (2012). İlköğretim türkçe ders kitaplarındaki görsel öğelere öğretmen görüşlerinden hareketle eleştirel bir bakış. Turkish Studies, 7(4), 2225-2235.
Küçükahmet, L. (2001). Konu alanı ders kitabı inceleme. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
Mardi, H. Ö. (2006). Çocuk Kitapları Resimlemede Karakter Yaratma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Matthews, J. (2003). Drawing and painting: children and visual representation (Second Edition). London: Paul Chapman Publishing.
Mercan, Z. (2015). Okul öncesi dönem çocuk kitaplarında resimlemenin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2017.17.28551-304638
Millî Eğitim Bakanlığı ders kitapları ve eğitim araçları yönetmeliği (2012). Resmi Gazete (12.09.2012). Sayı: 28409.
Nespeca, S. M. & Reeve, J. B. (2003). Picture Books Plus. USA: American Library.
Oğuzkan, A. F. (2001). Çocuk edebiyatı. Ankara: Anı Yayıncılık.
Sazak, E , Per, M , Türker, O . (2018). Kaynaştırma sınıfı öğretmenlerinin ilkokul ders kitaplarında ve derslerde illüstrasyon kullanımına ilişkin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (4), 2227-2242 https://doi.org/10.17240/aibuefd.2018.18.36740-473472
Sürmeli, K. ve Kaptan, A. Y. (2011). Çocuk dergilerinin grafik tasarımı. 3. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu (5-7 Ekim 2011) Bildirileri, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, s. 577-584.
Skybo, T. Ryan-Wengwe, N. & Su, Y. (2007). Human figure drawings as a measure of children's emotional status: critical review for practice. Journal of Pediatric Nursing, Vol 22, No 1 (February). https://doi.org/10.1016/j.pedn.2006.05.006
Soydan, K. (2014). Türk kültürüne göre çocuk hikâye kitaplarında illüstrasyon. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul.
Şahin, T. Y.Yıldırım, S. (1999). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Anı Yayıncılık, Ankara.
Yavuzer, H. (2007). Resimleriyle çocuk. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Yolcu, E. (2004). Sanat eğitimi kuramları ve yöntemleri. Ankara: Nobel Yayıncılık. https://doi.org/10.14527/9786052414835
Uzuner, S. Aktaş, E. ve Albayrak, L. (2010). Türkçe 6, 7 ve 8. Sınıf Ders Kitaplarının Görseller (İllüstrasyonlar) Açısından Değerlendirilmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27, 721-733.