NEF'Î DİVANI VE SİHÂM-I KAZÂ'NIN ZİHNİYET, EDEBÎLİK VE İÇERİK BAKIMINDAN KARŞILAŞTIRILMASI

Divan edebiyatının yalnızca dil ve üslup değil, zihin yapısı bakımından da oturmuş bir geleneği vardır. Bu zihin yapısının temelinde Osmanlı toplum düzeninde yürürlükte olan ahlaki tutumlar ve gelenekler bulunur. 17. yüzyılın kendine özgü üslubu ile öncü divan şairi Nef'i'nin Türkçe ve Farsça divanlarında bu geleneğin özü samimi bir dil, sade ve ahenkli bir üslup ile yansıtılır. Divanlarındaki nazmından şairin güçlü bir karakterinin ve ahlaken temiz bir kişiliğinin olduğu anlaşılır. Sihâm-ı Kazâ ise bu geleneğin uzağında ahlaki yönden temiz olmayan içeriği, kusurlu dili ve şiiriyetten uzak üslubu ile kabul görmemiş bir eserdir. Nef'i üzerine Ebuzziya Tevfik tarafından 1877 tarihinde yayımlanan kitapçıkta, eserin Nef'i Divanı kadar nitelikli ve edebi olduğu ispat edilmeye çalışılmışsa da, Tanzimat'tan başlayarak bugüne değin yayınlanmış edebiyat tarihleri, şiir şerhleri ve antolojilerinde Sihâm-ı Kazâ'dan bahsedilmediği ve şiirlerine yer verilmediği görülmüştür. Cumhuriyet döneminde aynı yaklaşım devam etmiş, eser Nef'i'nin hayat hikâyesine malzeme temin eden bir biyografi kaynağı gibi değerlendirilmiştir. İlginçtir ki Sihâm-ı Kazâ'nın şiir severlerin hafızasına kazandırdığı beyit sayısı yok denecek kadar azdır. Eser şöhretini içerdiği şiirlere borçlu değildir. Bu çalışmada bunun sebeplerine ışık tutulacaktır. Sihâm-ı Kazâ'daki şiirlerin hem içerik hem de üslûp bakımından muhafazakâr Türk toplumuna hitap etmesinin mümkün olmadığı örneklerle ortaya konulmaya çalışılacaktır. Karşılaştırmada kriter olarak sadece Türk halkının zevk-i selimi değil, aynı zamanda Nef'î Divanı'ndaki şiirler esas alınacaktır

“A CRITICAL COMPARISON OF NEF’İ’S DIVAN AND SİHÂM-I KAZÂ WITH REGARD TO ITS CONTENT AND MESSAGES”

Ottoman Divan Literature represents a well-established tradition not only in style and linguistic codes but in terms of its moral values. Beneath its mental framework there is a set of ethical and social norms and attitudes that were in practice in the Ottoman society for many ages. Nef’i is one of the pioneering poets of the divan poetry with his originality in harmony and style. In his Turkish and Persian Divans, he reflects the essential patterns of the mental tradition in a sensitive language. In his verses he displays a distinctive personality with high moral values. On the other hand, Sihâm-ı Kazâ, a collection of satirical poems, has never been well received due to its flawed language and mental incongruity with the public moral standards. In a book on Nef’i and his literary qualities published by Ebuzziya Tevfik in1887, it has been claimed that Sihâm-ı Kazâ has almost the same literary qualities as Nef’i’s Divan. Despite this, when poetical commentaries and anthologies published since the Tanzimat period are examined, it may well be observed that they do not present any poems from this work. It is also interesting that poetry lovers or readers hardly keep any distiches from this work in their minds. The book does not derive its fame from its content. In this study the fact that the poems in Sihâm-ı Kazâ, in terms of content and style do not correspond to the typical conservative Turkish people’s literary pleasure is to be discussed in examples quoted from both works

___

  • ATALAY, Mehmet, “Nef’i ve Sınır Ötesine Yazdığı İki Farsça Kaside”, Doğu Araştırmaları Dergisi, 2/2, İstanbul, 2008. s. 25-48.
  • AKKUŞ, Metin, Hicvin Ankâları, Nef’î ve Sihâm-ı Kazâ, Akçağ Yay., Ankara 998.
  • BAYPINAR, Yüksel, “Hiciv Kavramı Üzerine Bir İnceleme”, AÜ DTCF Dergisi, c. 29, Sayı 1-4, Ankara 1978.
  • BUSBECQ, Ogier G., Türk Mektupları, Doğan Kitap, İstanbul 2005.
  • COŞKUN, Menderes (2011), "Latîfî’de Oryantalizmin Parmak İzleri: Latîfî’nin Türk ve İslam Büyüklerini Anekdodlar Vasıtasıyla Değersizleştirme Gayreti", SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi SBD, S. 23, Isparta 2011. s.1-25
  • EBUZZİYA Tevfik, Nef’i, Matbaa-i, Ebuzziya, İstanbul 1311.
  • ERKAL, Abdülkadir Divan Şiiri Poetikası (17. yy.), BDK Yay., Ankara 2009.
  • GIBB, E. Wilkinson, A Histroy of Ottoman Poetry, Luzac and Co, London 1904.
  • HORATA, Osman, “Nef’i’nin “Sözüm” Redifli Kasidesinin İstiare Zemini”, Bilig, s. 61, 2012. s. 143-156
  • İPEKTEN, Haluk, Nef'î: Hayatı, Sanatı, Eserleri, Akçağ Yay., Ankara 1996.
  • KARAHAN, Abdülkadir, Nef'î Divanı'ndan Seçmeler, KB Yay., Ankara 1992.
  • KÖPRÜLÜ, M. Fuad, Divan Edebiyatı Antolojisi, Akçağ Yay., Ankara 2006.
  • MERİÇ, Cemil, Bu Ülke, Ötüken Yay., İstanbul 1979.
  • NEF’Î, Nef’î Divanı, (Haz. Metin Akkuş), Akçağ Yay., Ankara 1993.
  • UBICINI, J. Henry, 1855’de Türkiye, Tercüman Gazetesi 1001 Temel Eser, c.2, İstanbul 1977.