200111

MEHMED ENİSÎ YALKI'NIN ALMAN RUHU ADLI SEYAHATNAMESİNE İMGEBİLİMSEL BİR YAKLAŞIM

II. Meşrutiyet dönemi, Tanzimat ile Cumhuriyet arasındaki geçişi sağlaması yönüyle son derece önemli bir evre olduğu gibi, yeni bir ulusun kimliğinin oluşumunda rol oynayan etkenleri barındırması yönüyle de öncü bir dönemdir. Bir ulusun kimliğinin oluşmasında edebiyat eserlerinin çok önemli bir görev üstlendiği açık bir gerçektir. Bu bağlamda II. Meşrutiyet dönemi gibi kritik bir zaman zarfında ortaya konan kimi edebi eserlerin, Cumhuriyetle birlikte sistematik hale getirilen batı tipi Türk kimliğinin inşasında önemli bir görev üstlendiğini söylemek yanlış olmayacaktır. Bu çalışmada, II. Meşrutiyet'in ilanı ile birlikte büyük bir artış gösteren yurt dışı seyahatnamelerinden birisi imgebilimsel yöntemle incelenmektedir. Meşrutiyet dönemi isimlerinden gazeteci-yazar Mehmed Enisî Yalkı'nın, henüz Latin alfabesine aktarılmayan Alman Ruhu adlı seyahatnamesinde yeni bir ulusun, batı tipi Türk'ün inşası için teklif çözümlenmektedir. Bütün bir seyahatname boyunca "Alman gibi çalış", "Alman gibi metin ol", "Alman gibi ruhunu kuvvetlendir", "Alman gibi adalete hizmet et" nidalarının bir arka fon olarak çınlaması, Almanya'nın model alınmasının teklif edilmesinin açık işaretleridir. Çalışmanın sonunda, Tanzimat'tan Cumhuriyet'e kadar uzanan yeni bir ulusun inşası bunalımını yaşayan Osmanlı aydınının, seyahatnameyi bir edebi tür gibi kullanmaktan çok, toplumu eğitmek, ona yön vermek, ona alternatif yaşam ve kültür sunmak kaygısıyla kaleme aldığı tespit edilmektedir.

AN IMAGOLOGIST APPROACH TO MEHMET ENİSİ YALKI'S TRAVELBOOK "ALMAN RUHU"

The period of second constitutional is very important in terms of providing transition between Reorganization and Republic period. Besides this, it is a pioneer period in that it encloses determinants which play an important role in bulding a new national identity. It is a clear fact that literary works take a crucial assignment in creation of a new national identity. In this respect, to asses that some literary works published during second contitutional had very important functions to build up western-type turkish identity which was systematized later by Republic period would not be wrong. In this research, one of abroad travelbook after second constitutional is scrutinized, using imagology as a method. Mehmed Enisi Yalkı, jounalist and writer from the time of constitutional, proposes German/Germany model in order to build up a new nation, a western type Turk, in his travelbook Alman Ruhu which is still not transcripted from Arabic Alphabet to Latin. This model is analysed in terms of imagery. Being resound as a background, the exclamations such as work like a German, immovable like a German, fortify your spirit like a German, run after justice like a German are the signs of proposing Germany as a model. At the end of research it is determined that ottoman intellectuals who experienced the crisis of building a new nation wrote travelbook to educate and direct society, to present an alternative life or culture for it rather than literary concern during the time from Reorganization to Republic.

PDF

___

AKTULUM, Kubilay (2006), ? Theophile Gautıer'nin İstanbul'unda Betimlemenin Kimi Görünümleri? , Kıbatek Gezi Edebiyatı Sempozyum Kitabı, Ankara

ALKAN, Ahmet Turan (1992), II. Meşrutiyet Devrinde Ordu ve Siyaset, Cedit Neşriyat. Ankara.

ASİLTÜRK, Baki (2000), Osmanlı Seyyahlarının Gözüyle Avrupa, Kaknüs Yay. İstanbul

ATALAY, Hamit (1999), TDK İngilizce -Türkçe Sözlük, 1.cilt, TDK Yay. Ankara

GÜNAY, V. Doğan (2002), Göstergebilim Yazıları, Multilingual, İstanbul

GÜNDÜZ, Mustafa (2006), ? Son Dönem Osmanlı Seyyahlarının Gözlemlerinde Sosyolojik Temalar? , Kıbatek Gezi Edebiyatı Sempozyum Kitabı, Ankara

HOCAOĞLU, Baran (2010), II. Meşrutiyette İktidar-Muhalefet İlişkileri, Kitap Yay. İstanbul.

(http://tdkterim.gov.tr/bts/)

(http://www.temrindergisi.com/edebiyatci_bir_jon_turk.php)

KAĞITÇIBAŞI, Çiğdem (1999), Yeni İnsan ve İnsanlar, Evrim Yay. İstanbul

Mehmed Enisî (YALKI) (1330), Alman Ruhu, Nefaset Matbaası, İstanbul

Mehmed Enisî (YALKI) (2008), Bir Denizcinin Avrupa Günlüğü, Avrupa Hatıratım, Haz. N. Ahmet Özalp, Kitabevi Yay. İstanbul

Meydan Larousse Büyük Lügat ve Ansiklopedi, C. VI, Meydan Yay. İstanbul, 1990

MİLLAS, Herkül (2000), Türk Romanı ve ?Öteki?-Ulusal Kimlikte Yunan İmajı, Sabancı Üniv. Yay. İstanbul.

TOKGÖZ, Ahmet İhsan (1993), Matbuat Hatıralarım, Haz. Alpay Kabacalı, İletişim Yay. İstanbul

TUNAYA, Tarık Zafer (1989), Medeniyetin Bekleme Odasında, Bağlam Yay. İstanbul.

TUNÇAY, Mete; KOÇAK, Cemil vd (1997), Türkiye Tarihi 4, Çağdaş Türkiye 1908-1980, Cem Yayınevi, İstanbul

TURHAN, Mümtaz (1969), Kültür Değişmeleri, MEB Yay. Ankara.

ULAĞLI, Serhat (2006), İmgebilim ?Öteki?nin Bilimine Giriş, Sinemis Yay. Ankara

ÜLKEN, Hilmi Ziya (2005), Türkiye'de Çağdaş Düşünce Tarihi, Ülken Yay. İstanbul.

VATANDAŞ, Celalettin (2008), ? Türkiye'nin Batılılaşma Süreci ve II. Meşrutiyeti Hazırlayan Şartlar? , Yüzüncü Yılında II. Meşrutiyet, Ed. Asım Öz, Pınar Yay. İstanbul.