BELİRTİLİ AD TAMLAMASINDA İYELİK VE İLGİ EKİ YANILGISI

İki veya daha fazla adın bir araya gelerek oluşturdukları anlamlı yapılara ad tamlaması denir. Türkçede tamlamayı oluşturan adlar aldıkları eklerin varlığı ve yokluğuna göre belirtili, belirtisiz ve takısız ad tamlaması şeklinde adlandırılırlar. Belirtili ad tamlamalarında ilk kelimeye eklenen ekin ilgi, ikinci kelimeye eklenen ekin ise iyelik eki olduğu varsayılır. Araştırmada bu varsayımın tersi bir tez savunulmuş ve araştırma sonucunda ,,iyelik eki" olarak bilinen ekin Türkçede aslında iyelik işlevinde olmadığı bu ekin kendisinden önceki kelimeyle ilgi kurduğu ve sahip olan kişi ya da nesne bilgisi verdiği kanısına varılmıştır. İyelik (sahiplik) anlamını ise belirtili ad tamlamalarında ilk kelimeye eklenen ve ,,ilgi eki" olarak bilinen ekin verdiği tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda eklerin varlığı ve yokluğu ile tamlamada kurdukları ilişki şöyle tespit edilmiştir: 1. Belirtili ad tamlaması: İyelik ilişkisi söz konusudur: Giray'ın arabası gibi. Ayrıca bu tamlama öbeğinde iyelik ilişkisi sınırlı örnekte eksiltili bir anlatımla gerçekleşir: Bizim ev gibi. 2. Belirtisiz ad tamlaması: Bir şeyin bir türünün adlandırmasıdır: Mevlana şekeri gibi. 3. Takısız ad tamlaması: Bir şeyin adlandırması olup bazen de bir şeyin neden yapıldığı bilgisini verir: baba anne gibi. İyelik eklerinin birçok işlevi (parça-bütün ilişkisi gibi) söz konusu olmakla birlikte öncelikli işlevi iyelik ilişkisi kurmaktır. Yukarıdaki sıralamadan da görüldüğü gibi bu ilişki yalnıza belirtili ad tamlamalarında söz konusudur. Bu doğrultuda belirtisiz ad tamlamasında yer alan tek ek iyelik değil, ilgi ekidir. Böylece iyelik ekinin yer almadığı belirtisiz ad tamlamalarında iyelik ilişkisi aramak yersizdir. Böylece belirtisiz ad tamlamasındaki eki iyelik eki olarak adlandırıp sonrasında "Bu tamlamada iyelik ilişkisi yoktur " çelişkisine düşülmeyecektir

DELUSION OF POSSESSIVE AND GENITIF SUFFIX IN DETERMINATIVE NOUN PHRASE

With each other meaning of the name of two or more linked to the structures they create together is called a phrase. Their names according to the presence and absence of determinative noun phrase, indeterminative noun phrase, so that in the form of noun phrases are called free. Symptoms such as noun phrases in Turkish relations, although many textbooks ownership interest in the relationship between attachment attached to the first word, second word is added to the crops is assumed to be too possessive. Study this assumption is a negation of a thesis defended and research results 'possessive suffix, known as "attachment in Turkish, in fact, possessive meaning does not give these crops before him with word of interest was established, and have the person or object information given, possession of the possessive phrase first words are added to the' interest supplement 'was determined to be known as the annex. As a result of research in the phrases the presence or absence of attachments or their relationship have been identified: 1. Determinative noun phrase: There is a possessive relationship: Such as Giray’ın arabası (Girays car). In addition, limited example in possessive relationship this phrase is a block elliptical words: Like bizim ev (our home). 2. Indeterminative noun phrase: Noemenclature of one thing: Such as Mevlana şekeri (sugar of Mevlana). 3. Noun complements wıth no suffıxes: Is done the naming of something, sometimes give information about why happened: Like babaanne (grandfather). As is comes to many functions in the possessive suffixes (such as part-whole relationship), the primary function is to establish relationship between possessive. As can be seen above, this relationship comes to only in determinative noun phrase. In this direction the possesive suffix in completation of asymptomatic name is care suffix. So that in indeterminative noun phrase the possessive suffix is not available. So, in indeterminative noun phrase ever take place contradiction with possesive suffix

PDF

___

Abdullah Ramiz PaĢa (1866). Emsile-i Türkiye (Hazırlayan: Emir Ġçhem Ġdben). Ankara 1999: Türk Dil Kurumu Yayınları.

ASLAN, Erhan ve ALTAN, Aslı (1988). The Role of –(s)I in Turkish Indefinite Nominal Compounds. Dil, 131. sayı, 57-75.

BANGUOĞLU, Tahsin (1998). Türkçenin Grameri. Ġstanbul: Türk Dil Kurumu Yayınları, 8. Baskı.

BARKER, Chris (2008). Possessives and Relational Nouns. Semantics: An International Handbook of Natural Language Meaning. Berlin, New York: Mouton de Gruyter Yayınları, 1-27.

BOZ, Erdoğan (2012). Türkiye Türkçesi Biçimsel ve Anlamsal İşlevli Biçimbilgisi (Tasnif Denemesi). Ankara: Gazi Kitabevi.

DEMĠR, Celal (2007). Türkiye Türkçesinde Ġsim Tamlamasını OluĢturan Ögelerin Söz Dizimsel ve Anlamsal Özellikleri. Turkish Studies. 2 (4), 1135-1142.

DEMĠRAY, Kemal (1967). Temel Dilbilgisi Lise 1-2-3. Ġstanbul: Ġnkılâp ve Aka Kitabevi.

DENY, Jean (1941). Türk Dili Grameri (Osmanlı Lehçesi), (Çev. Ali Ulvi Elöve). Ġstanbul: Maarif Matbaası.

EDĠSKUN, Haydar (1988). Yeni Türk Dilbilgisi. Ġstanbul: Remzi Kitabevi.

EDĠSKUN, Haydar ve Dürder (1973). Örnek Dilbilgisi Lise I, II, III. Sınıf. Ġstanbul: Remzi Kitabevi.

[EMRE], Ahmet Cevat (1931). Yeni Bir Gramer Metodu Hakkında Layiha. Ġstanbul: Devlet Matbaası.

EMRE, Ahmet Cevat (1926). Türkçe Sarf ve Nahiv Eski Lisan-ı Osmani Sarf ve Kelime (Hazırlayanlar: Gülden Sağol, Erdal ġahin, Nurgül Yıldız). Ankara 2004: Türk Dil Kurumu Yayınları.

ERGĠN, Muharrem (1972). Türk Dil Bilgisi. Ġstanbul: Bayrak Yayınevi.

ERKMAN, Fatma (Tarihsiz). Almancada Ġyelik. BasılmamıĢ makale.

ERTEN, Münir (2007). Ġlgi Zamiri ve Ġyelik Zamiri Terimleri Üzerine. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, www.e-sosder.com. 6 (20), 221-228.

FRAURUD, Kari (2001). Possessives with Extensive Use: A Source of Definite Articles?. Dimensions of Possession. Amsterdan/ Philadelphia: John Benjamin Yayınları, 243-268.

GENCAN, Tahir Nejat (1979). Dilbilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

GÜLSEVĠN, Gürer (1990). Eski Anadolu (Türkiye) Türkçesinde 3. KiĢi Ġyelik Ekinin Özel KullanılıĢı. Türk Dili, 466 (II), 187-190.

GÜNEġ, Sezai (1996). Türk Dili Bilgisi. Ġzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, 2. Baskı.

GÜRSOY-NASKALĠ Emine (1995). “Türkçe Kelimesi – Türkçede Hece Tipleri- Cümle Unsurlarını Tayin Kıstası- Ek Hâlinde Zamir Olabilir Mi? ”, Türk Gramerinin Sorunları Toplantısı (22-23 Ekim 1993), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1995.

HATĠPOĞLU, Vecihe (1972). Türkçenin Sözdizimi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

HEINE, Bernd (1997). Possession. Cognitive Sources, Forces And Grammaticalization. Cambridge: Cambridge Üniversitesi Yayınları.

HERSLUND, Michael ve Baron, Irene (2001). Dimensions of Possession. Dimensions of Possession. Amsterdan/ Philadelphia: John Benjamin Yayınları, 85-98.

KARAHAN, Leylâ (1996). Yükleme (Accusative) ve Ġlgi (Genitive) Hâli Ekleri Üzerine Bazı DüĢünceler. Türk Dili Üzerine İncelemeler 2011. Ankara: Akçağ Yayınevi.

KARAHAN, Leyla (1998). Türkçede Söz Dizimi – Cümle Tahlilleri-. Ankara: Akçağ Yayınları, 5. Baskı.

KERĠMOĞLU, Caner (2011). Takısız Ad Tamlaması TartıĢması ve Tür – Öbek ĠliĢkisi. Turkish Studies, 6 (1), 1442-1456.

KOÇ, Nurettin (1996). Yeni Dilbilgisi. Ġstanbul: Ġnkılâp Kitabevi, 3. baskı.

KOÇ, Nurettin (2002). Ġyelik Ekleri, Fiilimsiler ve -sa / -se Eki Üzerine. Türk Dili, 605 (I), 430- 437.

KORKMAZ, Zeynep (2003). Türkiye Türkçesi Grameri: Şekil Bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

KORKMAZ, Zeynep (2007). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

LEWIS, Geoffrey (2000). Turkish Grammar. New York: Oxford Universitesi Yayınları, 2. baskı.

LUBIMOV, Konstantin (1960). ÇekimTeriminin Anlamı Nedir? - II (Gramer Terimleri Meselesinin Halline Doğru). Türk Dili, 104 (IX), 408-412.

LYONS, Christopher (1999). Definiteness. Cambridge: Cambridge Üniversitesi Yayınları.

MLADENOVA, M. Olga (2007). Definiteness in Bulgarian: Modelling the Processes of Language Change. Berlin, New York: Mouton de Gruyter Yayınları.

NICHOLS, Johanna ve BĠCKEL, Balthasar (2005). “Possessive Classification.”, http://wals.info/feature/description/59*15.12.2009.

ÖZKAN, Mustafa ve SEVĠNÇLĠ, Veysi (2008). Türkiye Türkçesi Sözdizimi. Ġstanbul: 3F Yayınları.

PARTEE, H. Barbara (1997). Genitives A Case Study. Handbook of Logic and Linguistics. Amsterdam: Elsevier Yayıncılık, 464-470.

PARTEE, H. Barbara (2000). Some Puzzles of Predicate Possessives. In Perspectives on Semantics, Pragmatics and Discourse. Amsterdam: John Benjamin Yayınları, 91-117.

STORTO, Gianluca (2003). Possessives in Context: Issues in the Semantics of Possessive Constructions. Los Angeles: California Üniversitesi, Doktora Tezi.

STORTO, Gianluca (2000). On the Structure of Indefinite Possessives. Proceedings of Semantics and Linguistics Theory X. Ithaca, 1-18.

SWIFT, B. Lloyd (1963). A Reference Grammar of Modern Turkish, Bloomington: Indiana Üniversitesi Yayınları.

TEKĠN, Talat (1950). Üçüncü KiĢi Ġyelik Eki Üzerine. Genel Dilbilim, 2. Cilt, 7-8. Sayı, 10-16.

TĠMURTAġ, Faruk (1981). Eski Türkiye Türkçesi. Ġstanbul: Enderun Kitabevi.

UNDERHĠLL, Robert (1976). Türk Dili Grameri, Dil, Türk Dili, Türkçe Grameri, Turkish Grammar. Cambridge: MIT Yayınları.

UZUN, N. Engin (1998). Dilbilgisinin Temel Kavramları: Türkçe Üzerine TartıĢmalar. Ankara.

ÜSTÜNOVA, Kerime (2005). Ad Tamlaması - Ġyelik Öbeği Ayrımı. Türk Dili, 641 (LXXXIX), 418-425.

VIKNER, Carl ve Jensen, Per Anker (2002). A Semantic Analysis of the English Genitive. Interaction of Lexical and Formal Semantics. Studia Linguistica, 56 (2), 191-226.