MAHALLİ FIKRA TİPİNE BİR ÖRNEK: ERZURUMLU NAİM HOCA

Halk edebiyatımızın önemli türlerinden biri olan fıkralar, çok geniş bir coğrafi alan içinde oluşan binlerce yıldan beri sözlü gelenekte yaşayan halk edebiyatı ürünleridir. Bu ürünler, sözlü edebiyatımız içerisinde yerini çok öncelerden almış olsa da bir tür olarak edebiyatımızda bilhassa Tanzimat döneminden sonra canlılık kazanmıştır. Bu canlılık, bazı dönemlerde sekmeye uğramış olsa da hiç şüphesiz ki fıkralar, hemen her milletin sosyal ve kültürel hayatında mühim bir yer edinir. Bir milletin duyuş ve düşünüşünü, zekâsını, esprilerini, muhakeme gücünü ve en önemlisi de ortak görüşlerini yansıtması bakımından fıkraların önemi büyüktür. Bu fıkraların oluşumunda yer alan önemli öğelerden biri de fıkra tipleridir. Bu tipler, hem anlatılan fıkranın kahramanı olup, hem de yaşadığı toplumun ortak özelliklerini dile getirmeleri bakımından önemlidir. Anadolu coğrafyasının hemen her yöresinde bu tiplerle karşılaşılmakta ve onların bu anlatılarından yararlanmaktayız. Yaşadıkları yörenin özelliklerini yansıtması bakımından oldukça önem arz eden bu tiplemeler, özellikle mahalli ifadelere yer vererek bir temsil özelliği sergilerler. Erzurum folkloru, Türk folkloru için oldukça zengin bir kaynaktır. Bu zengin kaynak üzerine pek çok araştırmalar yapılmış olsa da folklorumuzun bir parçası olan fıkralar üzerine yapılmış çalışmalar yok denecek kadar azdır. Biz de bu yaklaşımlardan yola çıkarak hem Erzurum folkloruna bir katkı sağlamaya hem de Erzurum'daki fıkra tipleri içerisinde, söylemiş olduğu fıkralarıyla halkımızın hafızasında önemli bir yer edinen Naim Hoca'yı sizlere tanıtıp, bu değerli insanın fıkralarını sizlerle paylaşmaya çalışacağız

ONE TYPE OF ANECDOTE OF LOCAL EXAMPLE: HOCA ERZURUMLU NAİM

One of the important types of folk literature satire, in a large geographical area consisting of many thousands of years, products of oral tradition of folk literaturen. These products, although oral edebiyatımız as a kind of took its place in the literature long ago particularly after the Tanzimat era has gained vitality. This vitality, though no doubt in some quarters that the jokes have suffered tab, in almost every nation acquires an important social and cultural life. Feeling and thinking, of a nation, intelligence, humor, and most importantly the power of judgment to reflect the common opinion is of great importance in terms of paragraphs. One of the important elements in the formation of these clauses in the clause types. These types, as described in the paragraph is the hero, as well as to express the common characteristics of living is important for society. These types with almost every region of Anatolia, and they faced a yararlanmaktayız this narrative. Who live in this very important region in terms of reflecting the properties of typecasting, giving expressions to represent a particular feature of the local stage. Erzurum folklore, is a rich resource for Turkish folklore. Although this has been a rich source folklorumuzun on the part of many research studies conducted on jokes is almost negligible. Based on these approaches, we also provide a contribution to the folklore of Erzurum in both types of clause in Erzurum, an important place in the memory of our people who had said Naim Hodja jokes we introduce this valuable anecdotes of people will try to share with you.

___

ATALAY, Besim, Divanü Lügâti’t-Türk Tercümesi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1982.

BAYDAR, M. Çetin, Erzurum Yazıları, Erzurum Kitaplığı Dergah Yayınları, Ġstanbul 2000.

ELÇĠN, ġükrü, Halk Edebiyatına Giriş, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1981.

GÖNEN, Sinan, “Prof. Dr. Saim Sakaoğlu‟nun Fıkra ile ilgili ÇalıĢmalarının Bibliyografyası”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S: 12 (2004), s. 1-14.

KILIÇ, M. Zeki ve ATNUR, YaĢar, Erzurum Fıkraları, Erzurum Kitaplığı Dergah Yayınları, Ġstanbul 2006.

KURNUÇ, M. Zeki, Erzurum ve Türk Musikisi, GüneĢ Vakfı Yayınları, Erzurum 2005.

SABUNCUOĞLU, Kadir, “YaĢadı, derin iz bırakıp gitti.”, Güncel Times Dergisi, S:12, Eylül 2011.

ÖZER, Tuğba, “NevĢehir‟de Anlatılan BektaĢi Fıkraları”, (Ed. Adem Öger), Nevşehir Halk Kültürü Araştırmaları (1), NevĢehir Üniversitesi Yayınları, NevĢehir 2011, s. 154-167.

ÖZKAN, Ġsa, “Nasreddin Hoca‟nın Tarihi ġahsiyeti ve Fıkraları Üzerine Bir Ġnceleme”, Türk Folkloru Araştırmaları, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1983, s. 133-141.

SAKAOĞLU, Saim, “Ağınlı Fıkra Tipi Ġbik Dayı”, Fırat Havzası II. Folklor ve Etnografya Sempozyumu Bildirileri, 5-7 Kasım 1987, Elazığ Valiliği, Elazığ 1989, s. 267-277.

YILDIRIM, Dursun, Türk Edebiyatında Bektaşi Fıkraları, Akçağ Yayınları, Ankara 1999.

YILMAZ, Mehmet Nuri, “Naim Hoca”, (Ed. Rıdvan Canım), Tarihin Nabzını Tutan Şehir Erzurum, TYB Vakfı Yayınları, Ankara 2010, s. 303-316.