PEYAMİ SAFA’NIN “YALNIZIZ” ROMANINDA SÖZ DİZİMİ

Bu çalışmada Türk edebiyatının en önemli yazarlarından Peyami Safa'nın olgunluk çağında kaleme aldığı eserlerden biri olan ve pek çok eleştirmen tarafından yazarın en iyi romanı olarak gösterilen "Yalnızız" romanından seçilen 40 sayfa söz dizimi yönünden ele alınmıştır. Eserin farklı yerlerinden seçilen 40 sayfada tespit edilen 952 cümle yapısına göre, toplamı 681 olan basit ve birleşik cümleler ise yükleminin yerine, yükleminin türüne ve anlamına göre incelenmiştir. 40 sayfada 3077 kelime grubu bulunmuş, bu kelime gruplarının sayısı tablo halinde gösterildikten sonra kelime gruplarının kullanımları hakkında çeşitli yargılara ulaşılmıştır. Eserdeki cümlelerin uzunluğu hakkında bir fikir edinebilmek amacıyla basit ve birleşik cümlelerin kaçar kelimeden oluştuğu ortaya konulmuştur. Bu çalışma ile söz dizimi çalışmalarına katkıda bulunmak ve eserden seçilen bölümlerden hareketle Peyami Safa'nın dili nasıl kullandığını tespit etmek, üslûbu ile ilgili birtakım bilgilere ulaşmak amaçlanmıştır. Elde edilen verilerin yorumlanmasıyla Peyami Safa'nın bu eserde genellikle basit ve kısa cümleleri tercih ettiği tespit edilmiştir. Roman tekniğine çok iyi hâkim olan Peyami Safa'nın eserinde dilin bütün ifade imkânlarından yararlanmaya çalıştığı, tekdüze bir anlatımdan kaçındığı görülmüştür. Yazarın cümle kurmak ve farklı yapıdaki cümleleri bir araya getirmekte büyük başarı gösterdiği, dili muhtevaya göre kullanmak konusunda çok usta olduğu ve iyi bir gözlemci olduğu için tasvire çok önem verdiği sonucuna ulaşılmıştır

THE SYNTAX IN THE NOVEL “YALNIZIZ” OF PEYAMİ SAFA

In this work, 40 pages that are chose from one of the most important author of Turkish literature, Peyami Safa’s novel named “Yalnızız” that shown by many critics as the best novels of the author, are examined in point of syntax. We determined 952 sentences from 40 pages that we chose from different parts of the work. We examined the sentences that we determined, according to their structures. İt is examined simple and complex sentences, 681 in total, according to predicate’s place, predicate’s type and predicate’s meaning. İt is determined 3077 word groups in 40 pages examined.After showing the number of word groups in the table several conclusions are reached about the use of the word groups. Our aim is to contribute to syntax works and to determine how Peyami Safa uses the language and to reach some informations about his style by using this work. As the gotten datums are interpreted, İt is seen that the author used simple and short sentences mostly. It is understood that peyami safa benefits from the whole expression facilities of language and knows very well the technique of the novel. İt is reached that Peyami Safa is very skilled at making sentences and using language according to contents and gives importance to description

___

BERK, Celile, Konya Evleri, İstanbul Matbaacılık, T.A.O., İstanbul 1951, s.13.

NASÛHÜ‟S-SİLÂHÎ, Beyân-I Menâzil-Ġ Sefer-Ġ Irâkeyn-Ġ Sultan Süleyman Han, (Çeviren: Hüseyin Yurdakul), Türk Tarih Kurumu Basımevi. 1976 Ankara, 17a

ÖNGE, Yılmaz, Konya Evinin Tezyinatı, Türk Halk Mimarisi Sempozyumu, 5-7 Mart 1990 Konya, s.138

HALAÇ, Hicran Hanım-PARLA, Canan., 1 No.lu ġeriyye Sicil Defterine Göre 17.yüzyıl sonu 18. Yüzyıl baĢında Kütahya’da Konut Tipolojisi (1695-1703), E-Jornal of New World Sciences Academy, 2012, Volume:7, Number:3, Article Number: 4C0143. s. 205-221

SAK, İzzet, ÇETİN, Cemal, 45 Numaralı Konya ġer’iye Sicili (1126-1127 / 1714- 1715)(transkripsiyon ve Dizin), Selçuklu Belediyesi Kültür Yayınları:28, Konya 2008.

HALAÇ, Hicran Hanım, Kütahya ġeriyye Sicil Defterlerine Göre Domestik Kültür, Barınma KoĢulları Ve Ev Ġç Mekanı BileĢenleri (1695- 1902), Yayınlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Estitüsü. Eskişehir, 2010