KÜRESELLEŞME-YERELLEŞME BAĞLAMINDA 6360 SAYILI YASANIN İL ÖZEL İDARELERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Küreselleşme, iktisadi ve sosyal etkilerle dünya çapında yaygınlaşan ilişkiler ve küçülen dünya olgusu gerçekliğinde, oyunu kendi kurallarına göre oynayan modern döneme ait ulus devleti yetersiz kabul ederken çözümü, küresel ölçekte hareket edebilecek ve küresel piyasa koşullarına uyum gösterecek şekilde yeniden yapılandırılmasında bulmuştur. Bu süreçte devletin, sermayenin ulusal niteliği ret edilirken, devlete ve sermayeye ulus-ötesi/küresel bir nitelik kazandırılması amaçlanmıştır. Sermayenin ulus devletle olan bağının çözülmeye başladığı bu dönemde, küresel çapta sermaye birikimi ve üretim çabası, küresel piyasaya uyum ve rekabet koşulları, değişen talepler, demokrasi ve yönetim anlayışı ile bölgesel ve yerel olanın sınırları değişirken, küresele karşı yerel yeniden konumlanmıştır. Küreselleşme, merkezi idarenin yetki ve sorumluluklarının bir kısmının yerel aktörlere devredilmesini, hizmetlerin yerinden görülmesini öngörürken merkeziyetçi yönetim anlayışından kaynaklı ekonomik etkinlik sorunlarının aşılacağını ve katılımcı demokrasinin artacağını öngörmüştür. Bu öngörü ile süreç yerel yönetimleri güçlendirme yönünde olmuştur. 1980’li yıllar da başlayan bu süreç bütün dünya da olduğu gibi Türkiye üzerinde de etkili olmuştur. Bu çerçevede “Yerel Yönetimler Reformu” çerçevesinde çıkarılan birçok yasadan biri de 04.03.2005’te yürürlüğe giren 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu olmuştur. Bu yeni yasa ile il özel idareleri, küresel dönüşüme paralel ve küresel amaçlarla uyumlu birçok değişime tabi tutulmuştur. Literatürde bu değişimlerin yerelleşme yönünde olduğu gerçeği birçok kesim tarafından da kabul edilmiştir. Ancak 2012 yılında yerel yönetimler üzerine çıkarılan 6360 sayılı “On Üç İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Altı İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” un, il özel idarelerine yönelik yasal düzenlemeleri yerelleşme tartışmalarını yeniden gündeme taşınmış gözükmektedir. Bu tartışmalar yeni yasanın merkezileşmeye geri dönüş niteliğinde olduğu üzerinde yoğunlaşmaktadır. Bu bağlamda çalışma, 6360 sayılı yasanın il özel idareleri üzerinde yarattığı son değişimi ve bu değişimin etkilerini, küreselleşme yerelleşme bağlamında incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışma, 6360 sayılı yasa ile il özel idarelerinin yaşadığı değişimin yerelleşmeyi olumsuz yönde etkilediği görüşündedir.

THE IMPACT OF LAW NO. 6360 ON SPECIAL PROVINCIAL ADMINISTRATIONS IN THE CONTEXT OF GLOBALIZATION- LOCALIZATION

In the reality of relationships becoming prevalent worldwide via economic and social effects and the phenomenon of the world becoming smaller; while globalization embraces nation states of the modern era, which play the game by their own rules, as inefficient; it finds the solution in restructuring in a way the nation states can be mobile in global scales and adapt to global market conditions. In this process, the national quality of the state and capital is rejected. Instead, a transnational/global quality has been aimed to be added to the state and capital. In this period, in which the association of capital with the nation state started to dissolve, while the effort of global capital accumulation and production, adaptation to global and competition conditions, changing demand, democracy and management approach, and borders of regional and local change; local repositioned against global. Globalization proposes a part of the authority and responsibilities of central administration to be transferred to local actors, and services to performed on-site. Additionally, it predicts the economic efficiency problems caused by central administration approach will be resolved and participative democracy will increase. With this prediction, the process has been directed to strengthen local administrations. Starting in 1980s, this process has been effective in Turkey, as it has been all over the World. Accordingly, one of the laws enacted within the framework of “Local Administrations Reform” was the Special Provincial Administrations Law numbered 5302, which became effective in 4 March 2005. With this new law, special provincial administrations have been exposed to many changes parallel to global transformation and compatible with global goals. The fact that these changes are in form of localization has been accepted by many parties in the literature. However, “Law on the Establishment of the Metropolitan Municipality and the 26 Districts in 13 Cities, and Law on the Amendment of Certain Laws and Decree Laws” numbered 6360 and enacted in 2012 regarding local administrations seem to bring legal regulations about special provincial administrations and localization discussions to the agenda again. These discussions focus on the fact that the new law is a return to centralization. In this context, this study aims to analyze the final change imposed on special provincial administrations by the Law No. 6360, and its effects as part of globalization localization. The study proposes that the change experienced by special provincial administrations caused by Law No. 6360 affects localization negatively.

PDF

___

Canatan, Bilal, Yerellik İlkesi, Galeri Kültür Yayınevi, Ankara, 2001.
Çadırcı, Musa, Tanzimat Sürecinde Türkiye: Ülke Yönetimi, (Der. Tülay Ercoşkun), İmge Kitabevi, Ankara, 2007.
Çakan, Işıl , “Erken Cumhuriyet Döneminde Türk Kamu Yönetiminin Modernleşmesi”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 39, Sayı 4, Aralık (2006), s.45–73.
Çakmak, Erol, Yerel Ekonomi ve Bölgesel Kalkınma Ajansları, İmaj Yayınevi, Ankara, 2006.
Coşkun, Bayram, Uzun, Turgay, “İl Özel İdaresi’nde Yeniden Yapılanma”, Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar–1, (Editörler: Hüseyin Özgür-Muhammet Kösecik), Nobel Yayın, Ankara, 2005.
Gözüaçık, Halil, 6360 Sayılı Kanunun Avrupa Yerel Yönetimler Özerlik Şartı ve Anayasa Kapsamında Değerlendirilmesi, 2014, http://www.mahalliidarelerdergisi.org/, ( Erişim:19.03.2018).
Gözübüyük, Şeref, Türkiye’nin Yönetim Yapısı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2006.
Güler, Birgül, A., Yeni Sağ ve Devletin Değişimi: Yapısal Uyarlama Politikaları 1980-1995, İmge Kitabevi, Ankara, 2005.
Günal, Alpay, “6360 Sayılı Yasanın Yerelleşme Bağlamında Değerlendirilmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt.19, Sayı.3, 2014, s.55–70.
İzci, Ferit ve Turan, Menaf, “Türkiye’de Büyükşehir Belediyesi Sistemi ve 6360 Sayılı Yasa ile Büyükşehir Belediyesi Sisteminde Meydana Gelen Değişimler: Van Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt.18, Sayı.1, 2013, s.117–152.
Keleş, Ruşen, Yerinden Yönetim ve Siyaset, Genişletilmiş 5. Basım, Cem Yayınevi, İstanbul, 2006.
Pirler, Orhan, İl Düzeyinde Merkezi İdare-Mahalli İdare Görev Bölüşümü, Türk Belediyecilik Derneği, Konrad Adenauer Vakfı, Ankara, 1997.
Sobacı, Zahid , “Yeniden Yapılanma Sürecinde İl Özel İdarelerinin Dünü, Bugünü ve Geleceği Üzerine Değerlendirmeler”, Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt 14, Sayı 4, Ekim (2005), s. 31– 50.
Steger, B. Manfred, Küreselleşme, Dost Kitabevi, Ankara, 2006.
Tamer, Mustafa, İl Özel İdaresi, Tamer Basımevi, Ankara, 1994. Oktay, Tarkan, “6360 Sayılı Kanuna Dayalı Büyükşehir Belediye Reformunu Anlama ve Anlamlandırma”, Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, I/1, 2016, s.711–131.
Öner, Şerif, Yeni Mevzuat Çerçevesinde Türkiye’de Belediye Yönetimi, Nobel Yayın, Ankara, 2006.
Önez Çetin, Zuhal, “Türkiye’de İl Özel İdaresi Sisteminin Dönüşümü ve 6360 Sayılı Kanunun Dönüşüme Etkileri”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt.20, Sayı:2, 2015, s.247–266.
Özalp, Soyocak, Sevinç, “Devletin İktisadi Kalkınmaya Yönelik Örgütlenmesi: Çorum Örneği”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2015.
“Avrupa Yerel Yönetimler Özerlik Şartı, http://www.tbb.gov.tr/mevzuat/kanunlar/Avrupa_Yerel_Yonetimler_ozerklik_Sarti.pdf, (Erişim, 13.02.2018).
5302 Sayılı İl Özel İdaresi http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/03/20050304-1.htm, 15.02.2018) Kanunu, (Erişim:
6360 sayılı ‘On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6360.pdf, (Erişim:15.02.2018)
Yatırım İzleme ve Başkanlığı Görev, Yetki ve Sorumlulukları ile Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/04/20140404-31.htm, (Erişim: 16.02.2018).
Kalkınma Planları, http://www.kalkinma.gov.tr/Pages/KalkinmaPlanlari.aspx, (Erişim:17.02.2018).