FINDIK TARIMINDA ÇİFTÇİ BAKIŞ AÇISINDAN MALİYETLER VE ETKİNLİK: BAĞLAK SAYISI ÜZERİNE STOKASTİK SINIR ANALİZİ

Bu çalışma, fındık tarımında çiftçi perspektifinden maliyet hesaplaması yapmakta ve Stokastik Sınır Analizi (SSA) yöntemiyle bağlak sayısının maliyet etkinlikleri (etkinsizlikleri) üzerindeki etkilerini analiz etmektedir. Diğer tarım ürünlerinde olduğu gibi fındık da destekleme alımları, direkt gelir desteği ve alan sınırlaması gibi kamu müdahalelerine tabidir. Bu yüzden, her fındık sezonunda maliyet tartışmaları başlamakta ve bir birim maliyet hesaplamasına ihtiyaç duyulmaktadır. Çalışmada, Ordu ili Ünye İlçesi havzasında toplanan verilerle 2017-2018 fındık sezonu için çiftçi başına toplam maliyet 30.683,38TL, dekar başına maliyet 1.254,38TL, 2018 ürün miktarı (kilogram) başına maliyet ise 25,66TL hesaplanmıştır. Çalışma bölgesinde 2017-2018 sezonu veriminin düşüklüğü nedeniyle, 25,66TL/kg. hesaplanan maliyet, halihazırdaki piyasa fiyatıyla (yaklaşık 11.50-12.50TL, Eylül-Ekim 2018) karşılaştırıldığında oldukça yüksektir. Ürün miktarı bazlı birim maliyetler, yıllık arz şoklarına duyarlıdır ve verimin yüksek (düşük) olduğu yıllarda düşük (yüksek) çıkabilmektedir. Bu yüzden, politika yapımı ve karlılık analizleri bakımından kolaylık arz etseler de ürün miktarı bazlı birim maliyetlere dikkatle yaklaşılmalıdır. Ürün miktarı bazlı birim maliyet hesaplamaları, arz şoklarının etkisini azaltmak amacıyla bir baz yılı ürün miktarı ya da birkaç yılın ortalaması ürün miktarı üzerinden yapılabilir. Bu bağlamda, 25,66TL’lik birim maliyet, 2017 ürün miktarına göre hesaplandığında 9,23TL/kg., 2017-2018 ürün miktarı ortalamasına göre hesaplandığında ise 13.578TL/kg.’dır. SSA çerçevesinde yapılan ampirik analiz sonuçlarına göre, üretim miktarı ve ücretler maliyetleri istatistiki olarak anlamlı bir şekilde etkilemektedir, ceteris paribus. Bağlak sayısı ile maliyet etkinliği (etkinsizliği) arasında da istatistiki olarak anlamlı bir ilişkinin varlığı tespit edilmiş, bağlak sayısı arttıkça maliyet etkinsizliklerinin de arttığı bulgusuna ulaşılmıştır. Bunun sebebi, bağlak sayısı arttıkça çiftçilerin ellerinde tuttukları toplam arazi üzerindeki yönetim, sevk ve koordinasyon kabiliyetlerinin azalması; ulaşım, nakliye ve işlem maliyetlerinin ise artmasıdır. Miras politika ve uygulamaları ile satın alma kararlarında bu noktanın dikkate alınarak arazilerin az sayıda bağlakta toplanmasının teşvik edilmesi, uzun vadede maliyet etkinliklerini arttırıcı rol oynayabilir. Ancak, bağlak sayısının azalmasıyla ortaya çıkacak maliyet etkinliği kazanımları, çiftçilerin verim risklerini coğrafi olarak dağıtamamalarından doğacak ürün kayıpları tarafından kısmen de olsa ofset edilecektir.

COSTS AND EFFICIENCY IN HAZELNUT FARMING: A STOCHASTIC FRONTIER ANALYSIS ON THE EFFECTS OF NUMBER OF LOTS

This study conducts costing in hazelnut farming and, using a Stochastic Frontier Analysis (SFA), it analyzes the effects of the number of lots that hazelnut farmers keep in their land holdings at different locations on cost efficiencies (inefficiencies). Hazelnut farming is subject to agricultural support policies like other agricultural produces. Thus, unit cost discussions take place every season and a need for unit cost calculation emerges. Utilizing data from the Ünye district basin of Ordu province in Turkey, the study estimated that the total cost per family- farmer was 30,683.38TL, total cost per decare was 1,254.38TL, and total cost per kilogram of 2017-2018 crop was 25.66TL. Due to the lower-than- expected crop in the 2017-2018 season, the 25.66TL of unit cost is found to be way higher than the outgoing price (appr. 11.50-12.50TL/kg., September-October 2018). Unit costs that are based on crop quantity are sensitive to supply shocks and they result in lower (higher) unit costs in high-(low)-crop years. Therefore, despite their convenience for policy- making and farming business decisions, crop quantity-based unit costs must be approached cautiously. In order to alleviate the effects of supply shocks, crop quantity-based unit costs can use an average of crop quantities of past years. To this, if the 2017-2018 unit cost is computed using the 2017 and average of 2017 and 2018 crop quantity, it drops to 9,23TL/kg. and 13.578TL/kg., respectively. Empirical analysis through SFA shows that there is a significant positive relationship between 2018 crop quantity, wage rate, and total costs, ceteris paribus. Also, the number of lots in a farmer’s land holding and cost efficiencies (inefficiencies) have been found to be associated. As the number of lots increases, variation in land quality, slope, distance, and the like lot characteristics increases but farmers’ managerial capabilities diminish. Thus, farmers have to deploy more managerial resources and effort per lot for a given output. This finding can guide inheritance policies and land purchase decisions to incentivize holding a smaller number of lots. However, it should be noted that efficiency gains from holding smaller number of lots will come at the expense of forgone portfolio benefits from land dispersion.

PDF

___

Aigner, D. J., Lovell, C. A. K., Schmidt, P., (1977). Formulation and Estimation of Stochastic Frontier Production Function Models, Journal of Econometrics 6: 21–37.
Aktaş, A. R., Öztürk, E., Hatırlı, S. A., (2011). Türkiye Fındık Tarımında Kar Etkinsizliğinin Analizi, Tarım Bilimleri Dergisi (Journal of Agricultural Sciences), 17, 230-240.
Belotti, F., Daıdone, S. Ilardi, G., Atella, V., (2013). Stochastic Frontier Analysis Using Stata, The Stata Journal, 13, Number 4, pp. 719–758.
Dağdemir, V., Yıldız, Ö., (2017). Sakarya İlinde Fındık Üretimi Yapan İşletmelerin Karlılık Analizi ve Pazarlama Yapısı, Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg. (Atatürk Univ., J. of the Agricultural Faculty), 48 (1): 33-40.
Demir, I., (2016). The Firm Size, Farm Size, and Transaction Costs: The Case of Hazelnut Farms in Turkey, Agricultural Economics, Volume 47 Issue 1 January 2016, p. 81-90.
Global Strategy To Improve Agrıcultural And Rural Statıstıcs (GSARS), (2016). Handbook on Agricultural Cost of Production Statistics: Guidelines for Data Collection, Compilation and Dissemination.
Karadeniz İhracatçı Birlikleri, (2018). Fındık İstatistikleri http://www.kib.org.tr/tr/ihracat- istatistikler-findik-istatistikleri.html
Kılıç, O. Demir, T., (2006). Türkiye’de Fındık Yetiştiriciliğinin Yapısal Özellikleri, Girdi Kullanımı ve Maliyet Unsurları. Yayımlanmış bildiri. İçinde: 3. Milli Fındık Şûrası 10-14 Ekim 2004, Giresun.
Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü (KGM), (2018). 2017 Fındık Raporu. Ankara.
Kumbhakar, S., Ghosh, S., Mcguckin, J. T., (1991). A Generalized Production Frontier Approach for Estimating Determinants of Inefficiency in U.S. Dairy Farms, Journal of Business and Economic Statistics, 9(3), February: 279-86.
Kumbhakar, S. C., Lovell, C. A. K., (2000). Stochastic Frontier Analysis, Cambridge: Cambridge University Press.
Meeusen, W., Broeck, J. van den, (1977). Efficiency Estimation from Cobb–Douglas Production Functions with Composed Error, International Economic Review, 18: 435–444.
Öztürk, D., Akça, Y., (2011). Fındık Yetiştiriciliği Yapan İşletmelerin Ekonomik Analizi (Samsun İli Çarşamba ve Terme Ovası Örneği), GOÜ Ziraat Fakültesi Dergisi 28(2). p. 73-83.
Reifschneider, D., Stevenson, R., (1991). Systematic Departures from the Frontier: A Framework for the Analysis of Firm Inefficiency, International Economic Review, vol. 32, Issue 3, 715- 23.
Resmi Gazete, Tarihi: 07.12.2010, Sayısı: 27778.
Royston, P., Altman, D. G., (1994). Regression using fractional polynomials of continuous covariates: Parsimonious parametric modelling, Applied Statistics, 43: 429–467.
Sıray, E., Özdemir, F., Duyar, Ö., Erol, H., Sayılı, M., Akçay, Y., (2015). Fındık Yetiştiren İşletmelerin Ekonomik Analizi: Giresun İli Örneği, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi (Journal of Agricultural Faculty of Gaziosmanpasa University). 32 (2), p. 64-78. doi:10.13002/jafag824
Statacorp. 2017. Stata Statistical Software: Release 15. College Station, TX: StataCorp LLC.
TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu), Bitkisel Üretim İstatistikleri. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1001 (erişim tarihi 28.08.2018).
TDK (Türk Dil Kurumu), Büyük Türkçe Sözlük. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=645 (erişim tarihi 20.09.2018).
Ünye Ticaret Borsası, 2013. Ünye İstihdam ve Sosyo-ekonomik Yapı Raporu. http://www.unyetb.org.tr/upload/images/images/files/ÜNYE TİCARET BORASI- Ünye Ekonomik Durum raporu.docx (erişim tarihi: 18.09.2018).
Yılmaz, G. Ş., Şahin, M., (2015). 2015 Yılı Fındık Ürünü Maliyetlerine Etki Eden Unsurlar ve Fındık Maliyeti, Keşap Fındık Üreticileri Birliği Başkanlığı, http://www.kfub.com.tr/egitim/findikta-maliyet-ergumanlari/ (erişim tarihi 04.09.2018).
Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO), (2015). Fındık Raporu 2015. http://www.zmo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=24516&tipi=17&sube=0 (son güncelleme tarihi 14.10.2016 17:21:22; erişim tarihi 04.09.2018).