KONYA BÖLGE YAZMA ESERLER KÜTÜPHANESİNDE BULUNAN BİR YAZMA ESERİN TEZHİP SANATI AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yazma eserler, medeniyetimizin bir yansıması olan kitap sanatlarımız içerisinde önemli bir yere sahip olmuştur. Bilim adamlarının ve araştırmacıların çalışmalarına ışık tutan El yazması kitaplar; nadir eserler olup çok değerli kültür varlıkları niteliği göstermektedir. Milli kültür mirasımızın kaynaklarından olan el yazmaları, X. yüzyıla kadar tarihlenmiş din, dil, felsefe, tarih, coğrafya, astroloji, fen bilimleri gibi çeşitli konularda yazılmıştır. Sanatsal ürünler arasında da gösterilebilecek en güzel örneklerden biri olan yazma eserler, başlı başına bir sanat alanı olan minyatür, ebru, hat ve tezhip örneğine sahip olmuşlardır. Tezhipli yazma eserler, yapıldığı dönemin sanat anlayışından bilgiler verdiği gibi minyatür sanatı ile bir anlatım dili oluşturmuştur. Tarihi M.Ö. IX. yüzyıla kadar uzanan Türk tezhip sanatı, yazma eserlerin belirli kurallar içerisinde altın ve çeşitli boyalar kullanılarak motiflerle süslenmesidir. Eskiden el yazması eserlerin yazılıp tezhiplendiği nakkaşhanelerde tezhip yapan müzehhipler, celtvelkeşler, nakkaşlar, ebruzenler birlikte çalışarak en özenli eserlerini üretmişlerdir. Özellikle Kuran-ı Kerimlerin dışında, yazma eser süslemelerinde de önem kazanan Tezhip sanatı örnekleri, birçok müze ve kütüphanede koruma altına alınmıştır. Bu çalışmanın konusunu, ‘’Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesinde bulunan 243 döküm numaralı Arapça bir dil kitabı olan yazma eserin tezhipli sayfalarının bezeme analizini oluşturmaktadır. Yazma eserin unvan sayfası, hatime sayfası, sayfa gülleri ve bölüm başları tezhip ile süslenmiştir. Genellikle bitkisel bezemeler şeklinde süslenen eser, klasik forma yakın özellikler göstermiştir. Kamus al-muhit val-kübüs al-vasit adlı yazma eser; motif, desen, renk ve üslup özellikleri bakımından incelenmiş ve değerlendirilmiştir.

THE INVESTIGATION OF A WRITING WORK IN KONYA REGIONAL LITERARY WORKS IN TERMS OF ILLUMİNATION ART

Manuscripts, have an important position in book arts which are reflection our civilization. Manuscripts adorned with decorative arts are written in various topics, such as religion, language, philosophy, history, geography, astrology, science leading up to the X century. Manuscripts which are one of the best examples shown between artistic products have miniature, ebru, line and illumination example which is an art field in itself. Art of Turkish illumination up to the B.C. IX century is decorated with motifs by using gold and various dyes in certain rules of the manuscripts. Especially, art of illumination gained importance in the decoration of manuscripts apart from the Holy Qur'an is existed in the manuscripts protected in many libraries. Examination of these works in the libraries has great significance in the name of the progress of art of illumination. In this study, gilded pages of manuscripts which is the Arabic language book inventory number 243 located in Konya Regional Manuscripts Library is performed the look-up analysis. Writing work is examined in point of motif, pattern, colour and stylistic features and is evaluated with detailed drawings.

___

  • Aşıcı, S. (2007). Fatih Devri tezhip üslubu. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Yayımlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi.
  • Birol, A. İ., Derman, Ç. (1991). Türk Tezyini Sanatlarında Motifler, Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı Yayıncılık, İstanbul.
  • Derman, U. (2008). Misalli Büyük Türkçe Sözlük, Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı Yayınları, İstanbul.
  • Duran, G. (2012). Tezhip Sanatının Kullanım Alanları, Cilt 41/63, İstanbul.
  • İkiz, M.L. (1985). Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi, Konya, Selçuk Üniversitesi Basımevi, Konya.
  • Küpeli, G. (2007). II. Bâyezid Dönemi tezhip sanatı. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Yayımlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi.
  • Mülayim, S. (1982). Geometrik Kompozisyonların Çözümlenmesine Bir Yaklaşım. Arkeoloji ve Sanat Tarihi Dergisi. Vol 1/1. 51-63.
  • Odabaş, H. , Odabaş Z.Y. (2008). Osmanlı Yazma Eser Ve Belgelerinin Sanatsal Özellikleri ve Türkiye’de Geliştirilen Katalog Sistemlerinde Nadir Eserlerin Sanatsal Özelliklerine İlişkin Yaşanan Niteleme Sorunları, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Dergisi, Volume3/2, 559.
  • Özen, M. (1985). Yazma Kitap Sanatları Sözlüğü, Akbank Yayınları. İstanbul.
  • Özkeçeci, İ. (2008). Türk Sanatında Kompozisyon, Yazıgen Yayın, İstanbul.
  • Sakin N., (2013). Kayseri ve Yöresi Tarih Araştırmaları Merkezi’nde Bulunan Ebrû Kaplı Defterler, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Dergisi, 8/7, 537.
  • Tanındı, Z. (2006), Nakkaşhane, DİA Yayıncılık, İstanbul.
  • Taşkale, F. (1997). Tezhip Sanatı, Skylife Dergisi, Türk Hava Yolları. 110-115.