HİLMİ ZİYA ÜLKEN’İN AHLAK GÖRÜŞÜ: AŞK AHLAKI
Ülkemizde yetişmiş önemli bir düşünür olan Hilmi Ziya Ülken 1901-1974 yılları arasında yaşamıştır. Bu yıllar hem ülke koşulları hem de dünya açısından pek çok olaya şahit olmuştur. Padişah yönetimi, ayaklanmalar, Birinci Dünya Savaşı gibi önemli vakaların olduğu bir dönemde yaşayıp ülkenin vaziyetine kayıtsız kalmayan Ülken bu anlamda mümtaz bir şahsiyettir. O, yaşadığı dönem boyunca Türkiye’nin çağdaşlaşması, medeniyetimizin gelişmesi, insanımızın kültürünün artması, eğitim kurumlarımızın işleyişinin değişmesi gibi pek çok konuda katkı sağlamaya çalışmıştır. Ülken, eğitim alanından sosyolojiye, felsefeden ahlaka pek çok konuda çalışmalar yapmış, dersler vermiş ve bunları günümüze ölümsüz eserler olarak bırakmıştır. Dönem koşullarını ele alan, inceleyen, eleştiren ve fikir üreten pek çok derginin yazılması, basılması ve yayınlanmasında çok büyük katkıları olmuştur. Çok üretken bir aydın olan Ülken’in bütün eserlerini tek bir çalışmada ele alıp değerlendirmek mümkün değildir. Bu sebeple biz bu çalışmamızda onun ahlak görüşünü ifade ettiği Aşk Ahlakı kitabından hareket ederek, geliştirdiği ahlak felsefesini ortaya koymaya çalıştık. Ona göre, bir ahlaktan bahsedecek olursak bu yalnız aşk ahlakı olabilir. Aşk Ahlakı ise, bir hedefte sona ermeyen; tatmin, haz ya da faydaya dayanmayan sadece bir tutkuyla, ihtirasla ortaya konan bir ülküdür. Bu ülkü sadece ona inanan ve peşine cüretkar bir şekilde düşen insan sayesinde gerçekleşecektir. İnsan bu nedenle alemin en önemli yapısıdır. Çünkü ancak insan, dışardan hiçbir etki olmaksızın bu ihtirasın peşine cüretkâr bir biçimde düştüğünde aşk ahlakına ulaşacak ve aşk ahlakına ulaşan insan kâmilleşecek yani insanlaşma basamağına yükselecektir.
HİLMİ ZİYA ÜLKEN'S THE VIEW OF ETHICS: ETHICS OF LOVE
Hilmi Ziya Ülken, an important thinker intellectual who grew up in our country, lived between 1901-1974. These years have witnessed many events. He is a distinguished person who is not indifferent to the state of the country, although he lived in a period in which many important events such as royalty, rebellions, First World War occured. During the period he lived, has tried to contribute on many issues such as the modernization of Turkey, the development of our civilization, the rise of the culture of our people, a change in the operation of our educational institutions. He has studied on many subjects from education to sociology, philosophy to morality, and has given lectures and left them as immortal works. He has contributed greatly to the writing, printing and publishing of many journals. Of course, it is not possible to evaluate all the works of Ülken in a single study. For this reason, in this study, we attempted to reveal the moral philosophy that he developed in the light of his Ethics of Love book, in which he expressed his moral view. To him, a morality could only be love ethics. The Ethics of Love is passion that does not end on a target, it does not rely on satisfaction, pleasure, or benefit. As human beings pursuet his passion, they become perfect human being and rise to the stage of humanization.
___
- Bulut, Y. (2012). “Aşk Ahlakı’ndan Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi’ne: Türk Sosyolojisi’nde
Hilmi Ziya Ülken”, Sosyoloji Konferansları, Sayı:46, ss. 119-151.
- Cihan, M. (2015). “Hilmi Ziya Ülken’in Eğitim Felsefesi”, ETÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,
Cilt: I/1, Aralık, ss. 131-142.
- Kılıç, R. (2015). “Hilmi Ziya Ülken’de Ahlak Problemi”, Tanzimat’tan Günümüze Türk Düşünürleri
4-A, Cumhuriyet’ten Günümüze Bilimsel ve Felsefi Düşünce Temsilcileri, (yazar ve editör,
Süleyman Hayri Bolay), ss. 2145-2175, Ankara: Nobel Yayınları.
- Sanay, Eyyüp, (2012), “Hilmi Ziya Ülken”, Cilt: 42, Sayfa, 291-293. Erişim Adresi:
https://islamansiklopedisi.org.tr/ulken-hilmi-ziya, Erişim Tarihi: 15.09.2018.
- Takış, T. (2000). “Değerler Levhasının Tersine Çevirilişi: Hilmi Ziya Ülken”, Doğu Batı Dergisi,
ağustos- eylül- ekim, Yıl: 3, Sayı: 12, ss., 87-110.
- Ülken, H. Z. (2016). “Ahlak”, İstanbul: Doğu Batı Yayınları.
- Ülken, H. Z. (2017). “Aşk Ahlakı”, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Ülken, H. Z. (1958). “Felsefeye Giriş”, Ankara: İlahiyat Fakültesi Yayınları.
- Ülken, H. Z. (1998). “İnsani Vatanseverlik”, İstanbul: Ülken Yayınları.
- Vural, M. (2011). “Hilmi Ziya Ülken ve Türkiye’de Felsefe Çalışmalarına Katkıları” Türkiye
Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 9, Sayı 17, ss. 521-538.
