KAZAK TÜRKÇESİNDEKİ ARAPÇA VE FARSÇA KELİMELERİN FONETİK DEĞİŞİMLERİ

Kazaklar, Türkistan coğrafyasını mesken edinmiş Türk halkların biridir. Kazak halkı, 19. yüzyılda göçebelikten yerleşik hayata geçmiş bir millettir. Bundan dolayı kendi öz değerlerini koruyabilmiştir. Kazak Türkçesinin söz varlığını oluşturan kelimeler genellikle Kazakların kendine ait sözleridir. Bunun yanında diğer milletlerden alınan kelimelerde yer almaktadır. Bunlar Arap, Fars ve Rus dillerinden alınan kelimelerdir. Kazak Türkçesi, siyasi-sosyolojik ve coğrafi konumu itibariyle Arapça ve Farsçadan en az etkilenen dillerden sayılır. Kazakçanın Arapça ve Farsçayla direkt teması olmamıştır. Kazakçadaki Arapça ve Farsça kelimelerin alınması daha çok Özbek Türkçesi vasıtasıyla gerçekleşmiştir. Kazak Türkçesinin söz varlığındaki Arapça ve Farsça kelimeler ve bunların geçiş yolları bizim konumuzu teşkil etmektedir. Arap dilinden alınan kelimeler İslamiyet'le beraber Kazak diline dâhil olmuş iken Fars dilinden alınan kelimeler ise siyasi, ticari, coğrafi konum, savaş gibi faktörlerin etkisiyle Kazak diline dâhil olmuştur. Aşağıda çalışmamızda Arap ve Fars dillerinden alınan kelimelerin geçiş yolları ve günlük hayatta kullanımları verilmiştir. Alıntı kelimeler Kazak dilinin fonetik yapısına uygun hale getirildikten sonra kullanıma sunulmuştur. Çalışmamızda kelimelerin geçiş sebeplerini ve günlük yaşamda kullanımları verilmeye çalışılmıştır. Ayrıca alınan kelimeleri incelerken Arap alfabesindeki harflere göre sıralama yapılmıştır. Bununla beraber Kazak diline geçen Arap ve Fars dilinden alınan kelimeler farklı fonemlerle verilmeye çalışılmıştır. Bundan dolayı farklı fonetik şekillerin oluşmasına sebep olmuştur. Çalışmamızda bu hususları gösteren örnekler de verilmiştir.

PHONETIC CHANGES OF ARABIC AND PERSIAN WORDS IN KAZAKH TURKISH LANGUAGE

Kazakh nation is one of the Turkish nations who have inhabited Turkistan geography. They have been moved from nomadic life to settled life in the 19th century. Since they moved to settled life so late, they were able to maintain their self-worth especially their language. Kazakh Turkish vocabulary is usually consist of Kazakh own words. In addition, there are some words taken from other nations basically from Arabic, Persian and Russian. Kazak Turkish is considered the least affected language from Arabic and Persian languages since its' politicalsociological and geographical position. There is no direct effect of Arabic and Persian languages on Kazak Turkish. Kazak language is receipt words from Arabic and Persian over Uzbek Turkish. Arabic and Persian words in Kazakh Turkish vocabulary, their passage and changes on words during that period are mainly our topic to be considerate in this article. While Kazakh language has been taken words from Arabic language via Islam, they has affected from Persian language since political, commercial and geographical location. In this study, it has been focused to the words taken from Arabic and Persian languages, how they have been used in daily life and how they moved into Kazakh language and their changes during that period of time. Taken words have been used after changes in the phonetic structure of words. We will be also focusing the reason of using words from Arabic and Persian languages, and also the reason of the changes in those words. While researching, quoted words are ordered according to Arabic alphabet. Moreover, the words in Kazakh language taken from Arabic and Persian language have been submitted with different phonemes. Therefore, the formation of different phonetic shape has been caused. In our study these points and examples will be given.

PDF

___

AKIN, C. (2011). "Kırgız Türkçesinde Alıntı Kelimelerdeki Ses Değişimleri / Changes In Phonetıcs In The Words Borrowed By The Kyrgyz Language" Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/1 Winter.
BALĞANBAYOĞLI, A., (1997), Qazirqi Qazaq Tilini? Leksikologiyası men Frazelogiyası, Almatı.
BEKTUROV Ş. K., (2006), Qazaq Tili (Leksika-Fonetika-Morfologiya-Sintaksis), Almatı.
BİRAY, N. (2009). "Kazak Türkçesinde Modal Söz (Kelimenin Dokuzuncu Türü Mü?) / Modal Words of Kazakh Turkish", Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/3 Spring.
BURAN A., Alkaya E., (2010), Çağdaş Türk Lehçeleri, Ankara.
CUMAKUNOVA G., (2008), Kırgız Türkçesinde Arapçadan Alıntı Kelimeler, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi Sayı:9.
DEVELLİOĞLU F., (2007), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara.
ERCİLASUN, A. B. (2007), Türk Lehçeleri Grameri (Tamir F., Kazak Türkçesi). Ankara.
ESEN İ., (2008), Kazak Dili -Dil Bilgisi Kılavuzu-, Almatı.
GÜRSU U., (2011), Kazak Türkçesindeki Farsça Kökenli Ekler Ve Sonek Vazifesinde Kullanılan Emir Gövdeleri. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi Cilt:45, Sayı:45.
ISQAQOV A., (1991), Qazirgi Qazaq Tili. Almatı.
KANAR M., (2008), Farsça Sözlük, İstanbul.
KOÇ K., DOĞAN O., (2004), Kazak Türkçesi Grameri, Gazi Kitapevi, Ankara.
KOÇ K., Başkapan V., BAYNİYAZOV A., (2003), Kazak Türkçesi Türkiye Türkçesi Sözlüğü. Akçağ yay. Ankara.
ORALTAY H., YÜCE N., PINAR S., (1984), Kazak Türkçesi Sözlüğü. Türk Dünyası Araştırmaları Yayını. İstanbul.
RUSTEMOV, L. Z. (1982), Qazirgi Qazaq Tilindeki Arap-Parsı Sözderi. Almatı.
SERSENBAEV N., (1996), Kıskaşa Arapşa-Kazakşa-Orısşa Frazeologiyalık Sözdik. Almatı
SEVORTYAN E. V., Türk Lehçelerinde Kelime Başı Konsonantların Düşmesi. Türkoloji Araştırmaları.(http://www.tdk.gov.tr/images/css/TAE/2001_12_2/2001_12_02_16_Sevorty an.pdf)
TAMİR, F. (2007), Türkiye Türkçesi Açısından Kazak Türkçesine Bir Bakış, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi.
YILDIRIM Ö., (2008), Kazak, Kırgız ve Tatar Türkçelerindeki Arapça-Farsça Kelimelerin Ses Değişimleri (Türkiye Türkçesi ile Karşılaştırılması), Kafkas Üniversitesi Kars, Yüksek Lisans Tezi.
YÜKSEKKAYA S. G.,( 2010), Alıntı Kelimelerde Son Türeme, Turksih Studies (Volume 5/1).
Qazaq Tilinin Tüsindirme Sözdigi. (2008). Dayk-Press Baspası. Almatı.
Qazaq Tilinin Sözdigi. (1999), Dayk-Press Baspası. Almatı.
Qazaq Tarihi. (1996), Almatı.