KARAÇAY-MALKARDA GENİŞ ODAK TÜMCE EZGİSİ

Bu çalışma Kıpçak dil grubunda yer alan Karaçay-Malkar Türkçesinde dar odak bileşen içermeyen olumlu tümcelerin ezgisel özelliklerini ortaya çıkarmayı hedeflemektedir. Sistematik deneysel çalışmaya dayanan bu araştırmada Türkiye'de yaşayan anadil konuşucularına seslettirilen hedef tümceler geniş odaklı bağlamlar olacak şekilde diyaloglar içine yerleştirilmiştir. Hedef tümceler ÖzneNesne-Yüklem sıralamasında hazırlanmıştır. Temel frekans (f0) ölçümüne dayalı fonetik analizin düzensizliklerden arınmış olarak yürütülebilmesi için hedef tümcelerin kelimeleri tınılı sesler ya da ötümlü duraklamalı ünsüz sesler içeren kelimelerden seçilmiştir. Tüm kelimeler son hece vurgulu seçilmiştir. Ezgisel çalışma, hedef tümcelerin Praat programı ile ses perdesi yüksekliği çizgisi incelenmesine ve hecelerin ölçüm alanları olarak seçildiği, temel frekans ölçümlerinin ortalamasının yansıtıldığı ses perdesi yüksekliği çizgi göstermektedir ki (i) öznenin içinde bulunduğu ilk alanın sağ sınırında bir yükseliş ortaya çıkıyor, (ii) nesnenin yer aldığı orta bölümde son heceye denk gelen alanda küçük bir yükseliş ortaya çıkıyor, (iii) orta bölüme kadar korunan referans yüksekliği bu alanın sağ sınırından itibaren düşüşe geçmektedir ki bu bize bu alanın ezgi öbeğinde ana önemi üstüne çeken çekirdek alan olduğunu gösteriyor, (iv) eylemi içeren son bölümde düşük referans yüksekliği görülmektedir ki bu alan da çekirdek alan sonrası alan olarak adlandırılır. Son hece vurgulu kelimelerden oluşan tümcelerin ezgisinin son hece vurgusu almayan kelimelerle karşılaştırılması bu diyalektin ezgisel özelliklerine daha fazla ışık tutacaktır

PROSODY OF KARACHAY-BALKAR BROAD FOCUS SENTENCES

This study aims to shed light on the prosodic properties of broad focus sentences in Karachay-Balkar Turkic language, which belongs to Kipchak language group. Within this systematic experimental study, the target sentences which are embedded in broad focus contexts are acted out by native speakers of the language living in Turkey. The target sentences are all in SOV order. With the aim of carrying out a phonetic analysis based on fundamental frequency measurements without perturbations, the words of the target sentences are chosen as words composed of sonorant or voiced obstruent sounds. All the words are finally stressed words. The prosodic investigation focuses on pitch tracks of the target sentences using Praat (Boersma and Weenink 1992-2017) and comparison of the pitch tracks based on normalized values taking syllables as measurement domains for fundamental frequency. The results of the study indicate that (i) a rise surfaces at the right edge of the domain including the subject, (ii) a slight bump is realized on the final syllable of the object in the medial domain, (iii) the reference height preserved till the medial domain is lowered following the right edge of this domain which indicates that the immediately preverbal domain is the nuclear domain attracting main prominence within the intonational phrase, (iv) a low reference height is retained in the final domain including the verb which is labeled the post-nuclear domain. Comparing the prosody of sentences with finally stressed words with sentences composed of non-finally stressed words will shed further light on the prosodic organization of this dialect.

PDF

___

Appa, A. (2002). Karaçay-Balkar Türkçesi alfabesi ve sesbilgisi. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 13, 143-154.
Appa, A. (2006). Karaça-Malkar yazılı edebiyatının kurucusu Kazım Möçü. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 1/2 Fall, 202-221.
Appa, A. (2007). Karaça-Malkar Nart destanları. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 2/1 Winter, 196-218.
Boersma, P. & Weenink D. (1992-2017). Praat, doing phonetics by computer. http://www.fon.hum.uva.nl/praat/ (accessed on 23.06.2017)
Boz, E. and Günay Aktaş, S. (2016). Diasporada Karaçay Türkçesinin kullanımı Eskişehir örneği. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(1), 145-155.
Doğan, İ. (2012). Türkiye Karaçayları ve Dilleri. Altınçekiç Ofset Matbaacılık, Ordu.
İpek, C. & Jun Sun-A. (2013). Towards a model of intonational phonology of Turkish: Neutral intonation. Proceedings of Meetings on Acoustics, Montreal 19, 060230.
Kamali, B. (2011). Topics at the PF interface of Turkish. Harvard University dissertation.
Kan, S. (2009). Prosodic domains and the syntax-prosody mapping in Turkish. Boğaziçi University MA thesis.
Konrot, A. (1981). Physical correlates of linguistic stress in Turkish. University of Essex Language Centre Occasional Papers 24, 26–53.
Ladefoged, P. (2010). A course in phonetics. Thomson, Wadsworth.
Levi, S. (2005). Acoustic correlates of lexical accent in Turkish. Journal of the International Phonetic Association 35, 73-97.
Pierrehumbert, J. (1980). The phonology and phonetics of English intonation Massachusetts Institute of Technology dissertation.
Sarı, M. and Balkan V. (2009). Kazım Meçi’in Karaçay Türkçesi “Yaralı dağkeçisi” (Jaralı Jugutur) manzumesi. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 4/3 Spring, 2390-2410.
Seegmiller, S. (1996). Karachay. Lincolm.
Tavkul, U. (1989). Karaçay-Malkar dilinin diyalektleri. Türk Dünyası Araştırmaları, 59, 167-172.
Tavkul, U. (1994). Kumukça ile Karaçayca arasındaki başlıca farklar. Dil Dergisi, 7, 27-40.
Tavkul, U. (1995a). Karaçay-Malkar diline Kafkas dillerinden geçen kelimeler. Kırım Dergisi, 3 (11), 22-25.
Tavkul, U. (1995b). Karaçay-Malkar dilinde “gelecek zaman eki”. Kırım Dergisi, 3 (12), 26.
Tavkul, U. (2000). Karaçay-Malkar Türkçesi sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu.
Tavkul, U. (2001). Karaçay-Malkar Türkçesi’nin kelime hazinesi ve ses değişmeleri bakımından eski Türkçe ile mukayesesi. Bilig, (19), 121-145.
Tavkul, U. (2003a). Karaçay-Malkar Türkçesinin Çerek (Yukarı Balkar) diyalektinde tespit edilen ses değişmeleri. Türk Dünyası Araştırmaları, 142, 189-208.
Tavkul, U. (2003b). Codex Cumanicus ve Karaçay-Malkar Türkçesi. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 15, 45-81.
Tavkul, U. (2007). Karaçay-Malkar Türkçesi. Türk Lehçeleri Grameri. Editör: Prof. Ercilasun A. B. Ankara: Akçağ Yayınları.
Xu, Y. (2013). ProsodyPro — A tool for large-scale systematic prosody analysis. In Proceedings of Tools and Resources for the Analysis of Speech Prosody (TRASP 2013). Aix-en-Provence, France.
Yılmaz, E. (2002). Karaçay-Balkarca. Türkbilig, 4, 48-58.