AŞK-I MEMNU ROMAN KİŞİLERİNDE BEDEN-RUH İLİŞKİSİ ANASIR-I ERBAA'DAN FREUD'A

Türk edebiyatının en seçkin eserlerinden biri olan Aşk-ı Memnu, Halit Ziya Uşaklıgil'in en önemli romanlarındandır. Yazıldığı zamandan bugüne kadar hemen her eleştirmenin üzerine söz söyleme gereksinimi duyduğu bu büyük eser, ayrıntılı incelemeye tabi tutulduğunda çok katmanlı yapısı ile yazarın insan psikolojisi ve fizyolojisi hakkındaki derin bilgi birikimine dikkatleri çekmektedir. Beden yapısı ve psikoloji uyumu ekseninde yapılan karakter çözümlemeleri milattan önceki çağlara uzanmaktadır. Önceleri dört element olarak bilinen anasır-ı erbaa (ateş, hava, su, toprak) ve vücuttaki dört sıvı olarak bilinen ahlat-ı erbaa (kan, safra, balgam, sevda) unsurlarına göre mizaç çözümlemesine gidilirken daha sonraki süreçte bedenin morfolojik özelliklerinden faydalanılarak mizaçlar hakkında ön görü çözümlemeleriyle birlikte insan psikolojisinin derinlerine inilmiş rüyalar ve serbest çağrışım yoluyla kompleksler algılanmaya çalışılmıştır. Bütün bu bilgiler insan psikolojisiyle yakından alakalı olan edebiyat bilimini ve sanatını da etkilemiş yazarlar/şairler bilinçdışı dehlizlere ulaşmaya çalışarak daha derin eserler ortaya koyarken bu eserlerle karşılaşan araştırmacılar daha donanımlı olmak zorunda kalmıştır. Edebiyat ve psikoloji bilimlerini bir araya getiren disiplinler arası çalışmalar tam da bu ihtiyaçtan ortaya çıkmıştır. psikanalitik kuram çerçevesinde çözümlemeleri yapılacaktır. Ayrıca eserin yazar-dönem-akım merkezli değerlendirmesine de zaman zaman yer verilecektir

BODY-SOUL RELATION IN AŞK-I MEMNU CHARECTERS FROM ANASIR-I ERBAA TO FREUD

Aşk-ı Memnu, one of the most prestigious works of Turkish Literature is one of the most important novels of Halit Ziya Uşaklıgil. From the first times that the novel published, it was a very popular topic for many critics. When the novel is critiqued in detail, the magnificent knowledge accumulation of the author about human psychology and physiology takes attention. Body movements and the character analysis history go back to Before Christ. In the Ancient times human character analysis were based on anasır-ı erbaa respect to four elements that are fire, air, aqua and earth and ahlat-ı erbaa that is bodily fluids; blood, yellow bile, black bile and phlegm. Lately, character analysis mostly depended on morphologic features of human body. A Sigmund Freud unconscious analysis method tries to explain the depressed complexes by using the symbolic values of the things from the dreams. All those information have huge effects on literature that is highly correlated with human psychology. Depending on that fact, authors and poets aims to reach unconscious vestibules of human and created more deep artifacts. Researchers that face those kinds of arts needs to be more qualified in order to keep themselves up to date. Interdisciplinary works and analysis that brings literature and psychology together mainly exist just because of that reason. Aşk-ı Memnu, is one of the very early examples of Naturalism in Turkish Literature. If that novel is critiqued depending on the mentioned information, it is obvious that the novel contains lots of knowledge and information about body type and character from both old school and modern school. In this study, the five main character of the novel; Bihter, Nihal, Behlül, Firdevs Hanım and Adnan Bey will be deeply analyzed first based on anasır-ı erbaa and ahlat-ı erbaa facts, and then Kretschmer, Sheldon and Corman will be followed. Their studies on body type and character harmony will be linked to Freud's psychoanalytic methodology. On the other hand, author - period - current analysis also will be included in the study Aşk-ı Memnu, one of the most prestigious works of Turkish Literature is one of the most important novels of Halit Ziya Uşaklıgil that reveals both the artist's genius and the intellectual unit. The novel is full of extensive submissions from novel's of Bourget, Dumas, Flaubert's and also from Platon's Timaios, İbrahim Hakkı's Marifetname, Lavater's ilm-i sima, Art-society items were built with ingenious knitting within the novel. Every character in the novel draws attention to the smallest detail in a very different spirit and that increases the value of the novel. At the end of the study, it was found that Uşaklıgil's foundations were based on the knowledge of naturalist movement and he established every character within the framework of psychology-physiology connection. All of the five five main figures examined are in parallel with the information in the technical sources that come in terms of element-personality adaptation, body structure-character association, consciousness-unconscious relationship. In the first section of the analysis, old medicine and astrological sources will be used in order to bring theoretical information about the horoscopes in the frame of air, fire, water and earth elements and these information will be taken into consideration in the reflection of Aşk-ı Memnu. In the second stage, the strong works of Ernest Kretschmer, W. H. Sheldon and Louis Corman on body structure and psychological adjustment will be based on the theoretical information and a general evaluation of Aşk-ı Memnu will be evaluated in that frame. In the third stage, in the light of Sigmund Freud's theory the theoretical basis of psychoanalytic findings in the novel Aşk-ı Memnu will be discussed.In the final section, the five most important characters of the novel; Bihter, Nihal, Behlül, Firdevs Hanım and Adnan Bey, will be analyzed according to the characteristics and signs of the elements that they have individually and their effects on body structures and their psychology, and finally the unconscious complexes will be solved. Bihter, a member of the air element belonging to the Libra horoscope, is noted to be an athletic type who is able to show mania-melancholy characteristics in terms of body structure according to humoral pathology (ahlat-ı erbaa) conditions and her psychoanalytic reading shows that she has Electra complex, negative mother complex and narcissistic character. It is seen that Nihal, who is considered to be a member of earth element Capricorn, is a melancholic person according to humoral pathology (ahlat-ı erbaa) conditions. On the other hand, the body structure and characteristically shows that she is schizophrenic lyric asthenic type and when psychoanalytic reading is made, she is a character affected by Electra and negative mother complex. Behlül, who is thought to be from the Sagittarius, belongs to the Fire element, and according to the elements of humoral pathology (ahlat-ı erbaa) it is seen as a koleric, according to his body structure and character. He is a maniacal athletic type and when psychoanalytic reading is implied, his character influenced by Oidipus and Narcissism. Firdevs, who is a member of the water element Scorpio, according to humoral pathology (ahlat-ı erbaa) elements is phlegmatic, according to body structure and character harmony she is seen to be a narcissistic athletic type and when psychoanalytic reading is done, narcissism and hysterically influenced character. Adnan Bey, who is also considered to be a member of the water element according to the elements of humoral pathology (ahlat-ı erbaa). The characteristics is phlegmatic according to body structure and character is a picnic type close to melancholy athletic athlete, and melancholic when psychoanalytic reading is done Based on this information, the events that Halit Ziya Uşaklıgil, the creator of Aşk-ı Memnu, included in his life and the experiences of the people around him, will be partly touched. One of the aims of work is to reflect the II. Abdulhamit period and the Ottoman Empire. It is concluded that Uşaklıgil was declared as "the artist who started the Turkish novel" by virtually all literary scholars such as Ahmet Hamdi Tanpınar, Mehmet Kaplan, Fethi Naci and Cevdet Kudret is not a coincidence. In addition to this, it is possible to find the most mature state of Nabizade Nazim's Zehra, which affects the lives around him deeply with the feeling of jealousy he received from his mother, who is shown as the first naturalistic work in Turkish literature, in Bihter, who flirted to resemble his mother Firdevs Hanim but could not resist genetics. Even Mehmet Rauf, who wrote "Eylül", that is considered as the first psychological novel in the Turkish Literature, one of the results of his study of the idea that Aşk-ı Memnu, written before the Eylül, might be considered the first psychological novel, perhaps by preaching Eylül. Aşk-ı Memnu, one of the most important works of Turkish literature which has deep references and reflects both the personal and the collective unconscious, has invaluable technical and artistic value. The study, which consists of the analysis of the five main characters of the novel, aims to investigate these characters in depth in terms of psychological-physiological and social classes. When the novelists were examined, it is concluded that every character had a piece of the author's own personal characteristics, but most of Adnan Bey had been taken into protection by the author and thus the main character is accepted to be Adnan Bey. In addition, when an evaluation is made in the character-writer axis, Behlül, Bihter and Firdevs Hanım reveals the author's the substance, Adnan Bey and Nihal correspond to manner of the author. The effects of the social and political structure of the period on the novel are also mentioned, as the literary movement adopted by the author, based on the five main characters of the novel, is mentioned in the romanized reflections of the literary community to which he belongs. Thus, comments were made regarding the social structure of the Ottoman Empire and the authors of the Servet-i Fünun period in the case of Aşk-ı Memnu. Based on the work of Serol Teber's Melankoli 'Normal Bir Anomali' (2009: 166), the character, the body type and also psychoanalytic is also included in the table below in order to examine the character analysis of Aşk-ı Memnu.

PDF

___

Aktaş, Şerif (2011), Edebiyat Üzerine Yazılar, Kurgan Edebiyat, Ankara.
Alfa (2014), Semboller ve İşaretler, Alfa Yayınları, İstanbul.
And, Metin (2012), Minyatürlerle Osmanlı-İslam Mitologyası, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Arroyo, Stephen (2009), Astroloji, Psikoloji ve Dört Element, (çev. Barış İlhan), Barış İlhan Yayınevi, İstanbul.
Atay, Oğuz (2012), Günlük, İletişim Yayınevi, İstanbul.
Atlı, Ferda (2014), Halit Ziya Uşaklıgil'in Ferhunde Kalfa Hikâyesinde Beden Yapısı İle Kişilik Özellikleri Münasebeti, Turkish Studies, Volume 9/3 Winter, p. 145-167, Ankara-TURKEY.
Bachelard, Gaston (2004), Su ve Düşler, (çev. Olcay Kunal), YKY, İstanbul.
Bardakçı, Murat (2005), Osmanlı'da Seks, İnkılap Yayınları, İstanbul.
Bayur, Yusuf Hikmet (1964), Türk İnkılabı Tarihi, 1964, Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Binkert, Dörte (1995), Melankoli Kadındır, (çev. İlknur İgan), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
Budak, Selçuk (2009), Psikoloji Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
Büyükçopur, Sena (2014), "Burçlar ve Psikolojileri", Burçlar Hakkında Her Şey, AstroArt Astroloji Okulu Yayınları, İstanbul.
Cebeci, Oğuz (2004), Psikanalitik Edebiyat Kuramı, İthaki Yayınevi, İstanbul.
Corbin, Alain, Jean-Jacques Courtine, Georges Vigarello (2008), Bedenin Tarihi1 Rönesans'tan Aydınlanmaya, (çev. Saadet ÖZDEN), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Çetin Baycanlar, Sema (2011), Halit Ziya'nın Romanlarında Yalnızlık ve Ölüm Çemberinde "Tutunamayanlar", Turkish Studies, Volume 6/3 Summer, p. 615-622, Ankara-TURKEY.
Döşer, Gaye (2014), "Burçlar ve Hobileri", Burçlar Hakkında Her Şey, AstroArt Astroloji Okulu Yayınları: 5, İstanbul.
Döşer, Öner (2014), "Burçlar Kuşağı Zodyak", Burçlar Hakkında Herşey, Astroart Astroloji Okulu Yayınları, İstanbul.
Döşer, Öner (2014), "Burçlar ve Yerler", Burçlar Hakkında Her Şey, AstroArt Astroloji Okulu Yayınları: 5, İstanbul.
Döşer, Öner (2014), "Burçlar ve Yöneticileri", Burçlar Hakkında Her Şey, AstroArt Astroloji Okulu Yayınları, İstanbul.
Enginün, İnci (1996), Türk Romanını Besleyen Halit Ziya, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi Halit Ziya Uşaklıgil Özel Bölümü, Sayı: 529.
Erhat, Azra (2007), Mitoloji Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul.
Erzurumlu İbrahim Hakkı (2003), Marifetnâme, Eren Ofset, İstanbul.
Fethi Naci (2010), Yüz Yılın 100 Türk Romanı, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
Finn, Robert (1984), Türk Romanı (İlk Dönem 1872-1900), (çev. Tomris Uyar), Bilgi Yayınevi, İstanbul.
Freud, Sigmund (2014)(a), Rüya Yorumları, (çev. Dilman Muradoğlu), Say Yayınları, İstanbul.
Freud, Sigmund (2014)(b), Sanat ve Sanatçılar Üzerine, (çev. Kâmuran Şipal), YKY, İstanbul.
Freud, Sigmund (2013), Totem ve Tabu, (çev. Kâmuran Şipal), Say Yayınları, Ankara.
Freud, Sigmund (2012), Narsizm Üzerine ve Schreber Vakası (çev. Banu Büyükkal, Saffet Murat Tura), Metis Yayınları, İstanbul.
Freud, Sigmund, (1999), Sanat ve Edebiyat, Payel Yayınları, İstanbul.
Freud, Sigmund (1997), Psikanalize Yeni Giriş Dersleri, (çev. Selçuk Budak), Öteki Yayınevi, Ankara.
Fromm, Erich (2014), Rüyalar Masallar Mitler Sembol Dilinin Çözümlenmesi, (çev. Aydın Arıtan, Kaan H. Ökten), Say Yayınları, İstanbul.
Galeano, Eduardo (2010), Aynalar, (çev. Süleyman Doğru), Sel Yayıncılık, İstanbul.
Green, André (2004), Hadım Edilme Kompleksi, Metis Yayınları, İstanbul.
Gülhan, Abdülkerim (2009), Müellifi Bilinmeyen Bir Kıyafetnameye Göre Karakter Tahlili, Beden Kitabı, Kitabevi Yayınları, İstanbul.
İbn-i Sina (1995), El-Kânûn Fi't-Tıbb Birinci Kitap (çev. Prof. Dr. Esin Kahya), Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara.
İleri, Selim (2011), Aşk-ı Memnu ya da Uzun Bir Kışın Siyah Günleri, Kamelyasız Kadınlar, Everest Yayınları, İstanbul.
İnan, Abdülkadir (1972), Tarihte ve Bugün Şamanizm, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
İskender Fahreddin (1933), Fizyonomi İlm-i Sima, Tefeyyüz Kitaphanesi, İstanbul.
Jung, Carl Gustave (2012), Dört Arketip, (çev. Zehra Aksu Yılmazer), Metis Yayınları, İstanbul.
Kaplan, Mehmet (2009), Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar 1, Dergâh Yayınları, İstanbul.
Karakuş, Hatice (2014), Kraliçe Arı Sendromu-Pembe Taciz, Asos Journal Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 2, Sayı:1.
Karlığa, H. Bekir (1991), Anâsır-ı Erbaa, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi Cilt: 3 s.149, İstanbul.
Kazanova, Hande, Alaçam, Ceyda (2014), Burçlar ve Bitkileri, Kokuları, Burçlar Hakkında Her Şey, AstroArt Astroloji Okulu Yayınları: 5, İstanbul.
Kerman, Zeynep, Huyugüzel, Ömer Faruk (1996), "Halit Ziya Uşaklıgil Bibliyografyası", Ocak Sayısı, C.1996/I, S.529, s.164-248.
Kerman, Zeynep (2009), Yeni Türk Edebiyatı İncelemeleri, Dergâh Yayınları, İstanbul.
Köroğlu, Ertuğrul, Bayraktar Sinan (2011), Kişilik Bozuklukları, HYB Yayıncılık, Ankara.
Kretschmer, Ernest, W.H. Sheldon, Louis Corman (1978), Beden Yapısı Yüz Yapısı ve Karakter, (çev. Tuncel Altınköprü), Altınköprü Yayınları Psikolojik Seri: 2, İstanbul.
Martin, Lois (2009), Cadılığın Tarihi Ortaçağ'da Bilge Kadının Katli, (çev. Barış Baysal), Kalkedon Yayınları, İstanbul.
Mehmet Rauf (2002), Eylül, (haz. Hüsamettin Aydın), Armoni Yayıncılık, İstanbul.
Mehmet Rauf, Tedkikat-ı Edebiye: Aşk-ı Memnu, Servet-i Fünun, nu. 524-525, 15-22 Mart 1317/28 Mart-4 Nisan 1901, s. 50-53; 67-71 Aktaran İnci Enginün-Zeynep Kerman (2011), Yeni Türk Edebiyatı Metinleri 4 Eser Tanıtma ve Önsözler (1860-1923), s. 429-431, Dergâh Yayınları, İstanbul.
Miller, Susan (2012), Burçlar ve Olasılıklar, (çev: Meltem Akalın), Pegasus Yayınları, İstanbul.
Moran, Berna (2010), Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1, İletişim Yayınları, İstanbul.
Oktay, Ahmet (2008), Toplumcu Gerçekçiliğin Kaynakları, İthaki yayınları, İstanbul.
Osman Şevki (1991), Beşbuçuk Asırlık Türk Tabâbeti Tarihi, (haz. İlter Uzel), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
Önertoy, Olcay (1999), Halit Ziya Uşaklıgil Romancılığı ve Romanımızdaki Yeri, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
Özkırış, Barış (2014), Burçlar ve Aşk, Burçlar Hakkında Her Şey, AstroArt Astroloji Okulu Yayınları: 5, İstanbul.
Özkırış, Barış (2014), Burçlar ve Psikolojileri, Burçlar Hakkında Her Şey, AstroArt Astroloji Okulu Yayınları: 5, İstanbul.
Özön, Mustafa Nihat (1973), Osmanlıca /Türkçe Sözlük, İnkılap ve Aka Kitapevleri, İstanbul.
Özyıldırım, Ali Emre (2002), Keçeci-zade İzzet Molla'nın Mihnet-Keşân'ı ve Tahlili, Ankara
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Doktora Tezi, Ankara.
Pakalın, Mehmet Zeki (1993), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü Cilt 1, MEB Yayınları, Ankara.
Pala, İskender (2008), Dört Güzeller Toprak, Su, Hava, Ateş, Kapı Yayınları, İstanbul.
Parlatır, İsmail (1987), Tanzimat Edebiyatında Kölelik, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
Platon (2001), Timaios, (çev. Erol Güney, Lütfi Ay), Sosyal Yayınları, İstanbul.
Rabelais, François (2002), Gargantua (çev. S. Eyuboğlu, A.Erhat, V. Günyol), Türkiye İş Bankası kültür Yayınları, İstanbul.
Rupp, Rebecca (2007), Dört Element Su/ Hava/ Ateş/ Toprak, (çev. Hasan Kaya) Profil Yayınları, İstanbul.
Tanpınar, Ahmet Hamdi (2003), 19 uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Çağlayan Kitabevi, İstanbul.
Tanpınar, Ahmet Hamdi (2007), Edebiyat Üzerine Makaleler, (haz. Zeynep Kerman), Dergâh Yayınları, İstanbul.
Teber, Serol (2002), Tevfik Fikret'in Melankolik Dünyası Aşiyan'daki Kâhin, Okuyanus Yayınları, İstanbul.
Teber, Serol (2009), Melankoli 'Normal Bir Anomali', Say Yayınları, İstanbul.
Tekin, Mehmet (2002), Roman Sanatı 1, Ötüken Yayınları, İstanbul.
Tevfik Fikret (2010), Rübab-ı Şikeste, (haz. Abdullah Uçman, Hasan Akay), Çağrı Yayınları, İstanbul.
Tura, Saffet Murat (2010), Freud'dan Lacan'a Psikanaliz, Kanat Kitap, İstanbul.
Tükel, Raşit (2012), Freud'un Metinlerinde Ego İdeali, Narsizm Üzerine ve Schreber Vakası, Metis Yayınları, İstanbul.
Uludağ, Süleyman (2012), Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
Uşaklıgil, Halit Ziya (2012), Hikâye, (haz. Fazıl Gökçek), Özgür Yayınları, İstanbul.
Uşaklıgil, Halit Ziya (2010), Aşk-ı Memnu, (haz. Muharrem Kaya), Özgür Yayınları, İstanbul.
Uşaklıgil, Halit Ziya (2008), Kırk Yıl, (haz. Nur Özmel Akın), Özgür Yayınları, İstanbul.
Uşaklıgil, Halit Ziya (2005), Mai ve Siyah, (haz. Enfel Doğan), Özgür Yayınları, İstanbul.
Uşaklıgil, Halit Ziya (1311), İlm-i Sima, Nişan Berberyan Matbaası, İstanbul.
Ünaydın, Ruşen Eşref (1985), Diyorlar Ki, (haz. Şemseddin Kutlu), Kültür Ve Turizm Bakanlığı, Ankara.
Yates, Frances A. (2007), "Gizli Felsefe ve Melankoli: Dürer ve Agrippa", Cogito, S 51.
Yener, Cemil (1959), Bir Romancının Dünyası ve Romanlarındaki Dünya, M. Sıralar Matbaası, İstanbul.
Yeni, S. Naz (2002), "Epilepsi ve Acil Sorunlar", İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri, İç Hastalıklarında Aciller Sempozyum Dizisi No: 29, Mart 2002; s. 219-236.
Yusuf Has Hacip (1974), Kutadgu Bilig, (çev. Reşit Rahmeti Arat), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.