İSMÂÎL RÜSÛHÎ-Yİ ANKARAVÎ VE AHMET AVNİ KONUK’UN TASAVVUFÎ GÖRÜŞLERİNİN MESNEVÎ ŞERHİ’NİN 2. CİLDİ BAĞLAMINDA MUKAYESESİ

Mevlânâ Celaleddin Rûmî'nin Mesnevî'si, Türk edebiyatını derinden etkileyen eserlerin başında gelir. Hazret-i Şârih unvanıyla bilinen İsmâîl Rüsûhî-yi Ankaravî'nin ifadesiyle Mesnevî, cevherlerle dolu gizli bir hazinedir. Bu gizli hazinenin daha iyi anlaşılmasını sağlamak ve mana cevherlerini talibine ulaştırarak söz konusu eserden faydalanmayı kolaylaştırmak düşüncesiyle tarihî süreç içerisinde Mevlânâ'nın Mesnevi'sine muhtelif yorumlar yapılmış ve şerhler yazılmıştır. İsmâîl Rüsûhî-yi Ankaravî tarafından kaleme alınan Mesnevî Şerhi, söz konusu eser üzerine yapılan şerh çalışmaları içinde en tanınmış olanıdır. Bundan dolayıdır ki İsmâîl Rüsûhî-yi Ankaravî'den yaklaşık üç yüz yıl sonra kaleme aldığı Mesnevî Şerhi'nin mukaddimesinde Ahmed Avni Konuk, Ankaravî'nin Mesnevî'ye yaptığı şerhi, başvurduğu kaynakların ilki olarak dile getirmektedir. İki şârihin Mesnevi'yi yorumlamaları ve şerh ediş biçimleri bir anlamda tasavvufî görüşlerinin de yansıması olduğu için, Mesnevi'nin bu iki büyük şârihinin tasavvufî görüşlerini mukayeseli bir biçimde ele almak, irfanî birikimimizin nasıl bir gelişme gösterdiğinin anlaşılmasına dikkate değer bir katkı sağlayacaktır. Hazırlanan bu bildiride iki maksat gözetilmiştir. Bu amaçlardan ilki, İsmail Rüsûhî-yi Ankaravî'nin kaleme aldığı Mesnevî Şerhi'nin 2. cildi ile Ahmed Avni Konuk'un yazdığı Mesnevî Şerhi'nin 2. cildinde yer alan tasavvufî görüşleri karşılaştırmalı bir şekilde ele almaktır. Bu çalışmada gözetilen ikinci amaç da söz konusu alanda çalışma yapan araştırmacıların dikkatini metni henüz bilimsel bir çalışma ile kurulmamış olan Ankaravî Şerhi'nin içeriğine çekmektir

COMPARISON OF THE SUFI VIEWPOINTS OF ISMÂÎL RÜSÛHÎ-YI ANKARAVÎ AND AHMET AVNI KONUK IN THE LIGHT OF THE 2ND VOLUME OF THE MASNAVI ANNOTATIONS

The Masnavi of Mevlana Rumi is one of the most important works of art that affected the Turkish Literature deeply. With the statements of İsmâîl Rüsûhî-yi Ankaravî, also known as Hazret-i Şârih (the Excellency of the Commentators), the Masnavi is a secret treasure full of essence and gems. Various commentaries and annotations of the Masnavi have been released throughout history in order to facilitate the better understanding of this secret treasure, and make it easier for those who demand these gems of literary essence. The Commentaries of the Masnavi by Ankaravî is best known among these works. This is such an important work that Ahmed Avni Konuk mentions the Commentaries of the Masnavi by Ankaravî as his first source in his work, which is another Commentary for Masnavi by him that was written nearly there hundred years after Ankaravî. Since the explanation and commentating styles of these two commentators are the reflections of their Sufi viewpoints in one sense, handling their viewpoints in a comparative manner will contribute us greatly in our understanding the development of our wisdom. There are two aims in this study. The first one is the comparison of the Sufi viewpoints of Ankaravî and Ahmed Avni Konuk that are stated in the 2nd Volume of their Masnavi Commentaries; the second one is drawing the attention of the researchers to the Commentary of Ankaravî that has not yet been studied in a scientific manner

PDF

___

Abdülkerim Kuşeyrî, Kuşeyrî Risâlesi, Semerkand Yayınları, İstanbul 2012.
Abdürrezzak Kâşânî, Tasavvuf Sözlüğü, İz Yayıncılık, İstanbul 2004.
AVŞAR, Ziya, “Rûhu’l-Mesnevî’de Mesnevî’nin İlk 18 Beytinin Şerh Yöntemi”, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, ISSN: 1308-2140, Volume 2/3, Summer 2007, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.114, p. 59-72.
ÇINAR, Bekir, “Ahmed Avni Konuk’un Mesnevî-i Şerîf Şerhi’nin İlk 18 Beytindeki Şerh Usûlü”, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, ISSN: 1308-2140, Volume 4/6, Fall 2009, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.872, p. 39-61.
DEMİREL, Şener, “Sembol, Sembolik Dil ve Bu Bağlamda Mesnevî’nin İlk 18 Beytindeki Sembolik Unsurlar”, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, ISSN: 1308-2140, Volume 7/3, Summer 2012, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.3541, p. 915-947.
DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın Kitabevi, Ankara 1999.
İsmail Rüsûhî-yi Ankaravî, Mecmû’atu’l-Letâyif ve Matmûratu’l-Ma’ârif, C. IV, Süleymaniye Kütüphanesi, Pertev Paşa 307 nu..
İsmail Rüsûhî-yi Ankaravî, Mecmû’atu’l-Letâyif ve Matmûratu’l-Ma’ârif, C. II, Süleymaniye Kütüphanesi, Pertev Paşa 306 nu..
İsmâîl Rüsûhî-yi Ankaravî, Minhâcü’l-Fukarâ, Vefa Yayınları, İstanbul 2008.
KONUK, Ahmet Avni, Mesnevî-i Şerîf Şerhi, (Haz.: Osman Türer, Mustafa Tahralı, Sâfi Arpaguş), C. 3, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2006.
KONUK, Ahmet Avni, Mesnevî-i Şerîf Şerhi, (Haz.: Selçuk Eraydın, Mustafa Tahralı), C. 1, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2011.
OLGUN, Tahir, Nisâbü’l-Mevlevî, Tekin Kitabevi, Konya 2005.
ÖZDEMİR, Mehmet, İsmâîl Rüsûhî-yi Ankaravî Şerh-i Mesnevî (Mecmû’atü’l-Letâyif ve Matmûratü’l-Ma’ârif) (IV. Cilt) (İnceleme-Metin-Sözlük), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Yozgat 2013.
Sahîh Ahmed Dede, Mevlevîlerin Tarihi, (Haz.: Cem Zorlu), İstanbul 2011.
Seyyid Mustafa Rasim Efendi, Tasavvuf Sözlüğü, İnsan Yayınları, İstanbul 2008.
ULUDAĞ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Kabalcı Yayınları, İstanbul 2001.