İKİNCİ YENİ’DEN TOPLUMCU ŞİİRE: KEMAL ÖZER’İN ŞİİR SERÜVENİ

Bu çalışma, Kemal Özer'in özyaşamöyküsünden yola çıkarak şiir anlayışında yaşadığı değişimi tespit etme çabasıdır. Şairin şiir anlayışının hangi aşamalardan geçtiği, şiir dilinin ve muhtevasının değişimi, Türk şiirindeki yeri, biyografik ve metin merkezli yöntem esas alınarak incelenmeye tabi tutulmuştur. Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının üretken sanatçılarından biri olan Kemal Özer ; şiir, öykü, anı, gezi yazısı, deneme, eleştiri, günlük, söyleşi gibi edebiyatın birçok türünde eser vermiş üretken ve çok yönlü bir sanatçıdır. K. Özer, yukarıda saydığımız türler içerisinde özellikle şiire özel bir önem vermiş, daha çok şair kimliğiyle ön plana çıkmıştır. Şiir yazmaya 1950'li yılların başında başlayan şairin ilk dönem eserlerinde, özellikle de Gül Yordamı (1959), Ölü Bir Yaz (1960), Tutsak Kan (1963) adlı kitaplarında daha çok İkinci Yeni şiir anlayışının etkisi görülürken; 1970'lerden sonra kaleme aldığı Kavganın Yüreği (1973) adlı eseri ile birlikte şairin toplumcu gerçekçi bir şiir anlayışını benimsemeye başladığı, bu anlayışı ömrünün sonuna kadar da devam ettirdiği görülmektedir. K. Özer'in İkinci Yeni ile ilişkisi kısa sürse de ilk dönem şiirlerinde bu anlayışın önemli etkileri söz konusudur. K. Özer, sözcüğü şiirin temel öğesi sayan, imgeyi yücelten, sözcükler arası ilişkilerde yeni arayışlara girerek söz dizimine ve genel kurallara kafa tutan, yeni söyleyiş olanakları yaratmak için şiirin sınırlarını zorlayan bir şiir yaratmıştır. Bu yaratım, kapalı, uzak çağrışımlı, kendini kolay ele vermeyen bir şiir evreni oluşturmuştur. Şairin toplumcu gerçekçi çizgide kaleme aldığı eserlerinde ise genellikle belli tema ve öğelere yöneldiğini söylemek mümkündür. Bu dönemde özellikle işçi sınıfının sorunları onun şiirlerinin odak noktası haline gelir. Bu sınıfa karşı duyarlılığı, onun şiir anlayışını ve şiir dilini de birçok yönden şekillendirir. Özellikle Kavganın Yüreği (1973) ile başlayan bu yeni şiir anlayışı daha çok siyasal ve söylevci bir söylemden beslenen toplumcu gerçekçi çizgide şekillenen bir şiir anlayışıdır. Toplumsal ve siyasal kavga, emek-emekçi, güncellik, umut, evrensellik, bilinç-bilinçlendirme, biz kavramı-kolektivizm gibi öğeler bu yeni şiir anlayışını besleyen temel tematik öğeler olarak karşımıza çıkar

SOCIALIST POETRY FROM THE “NEW SECOND”: KEMAL ÖZER'S POETRY PROCESS

Kemal Özer (1935-2009), one of the important authors of Turkish literature in the Republican era; is a productive and versatile artist who had worked on many types of literature such as poetry, story, moment, travel writing, essay, criticism, journal, interview. K. Özer gave particular importance to poetry especially among the species mentioned above, and he came to the forefront with his poet identity. The poet started to write poetry at the beginning of the 1950s, while in his early works of poetry especially in Gül Yordamı (1959), Ölü Bir Yaz (1960), Tutsak Kan (1963), the influence of 'İkinci Yeni' poetry is seen, it seems that he started to adopt a socialist realistic poetry concept together with his work Kavganin Yüreği (1973) written after 1970's. Although Kemal Özer's relation with the Second New is short, the poetry of this period has important effects on his understanding. K. Özer has created a poem that pushes the boundaries of poetry to create new utterance possibilities, which regards the word as the basic element of poetry, the image of which is important, the new quests in inter-word relations, against syntax and general rules. This creation has created a closed, distant-associative, self-confessing universe of poetry. It is possible to say that the poet generally goes to certain themes and items in his works which he keeps on the socialist realistic line. In this period, especially the problems of the working class become the focal point of his poems. His sensitivity towards this mass also shapes his understanding of poetry and the language of poetry. This new understanding of poetry, especially started with the Kavganin Yüreği, is fed from a political and discourse. Items such as social and political quarrels, labor-labor, supremacy, hope, universality, consciousness-consciousness and conceptcollectivism are the main thematic elements in this basic template.

PDF

___

Aydoğdu, Y. (2011) . “Kemal Özer’in Şiirlerinde Toplumcu Gerçekçilik ve Eğitim”, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
Berk, İ. (2004). Eşik. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Bezirci, A. (1979). Halk, Sosyalizm Kültür ve Edebiyat. İstanbul: Sanat Emeği Yayınları.
Bezirci, A. (2005). İkinci Yeni Olayı. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
Bolulu, O. (1999). “Toplumsal/Kişisel Sorgulamadan Damıtılmış Şiir”. Damar dergisi, Sayı: 97 (Nisan 1999).
Cansever, E. (1960). “İkinci Yeni’nin Şiir Özellikleri”. İstanbul: Dost Dergisi, Sayı:6 (Nisan 1960).
Cansever, E. (2010). Sonrası Kalır 1-2. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Çakılalan, Z. (1973), “Şair Kemal Özer Şiir Serüvenini Anlatıyor”. İstanbul: Yeni Ortam Gazetesi, (25 Kasım 1973).
Çolak, V. (2011). Şiirden Önce Şiirden Sonra. İstanbul: Hayal Yayınları.
Karaca, A. (2005). İkinci Yeni Poetikası. Ankara: Hece Yayınları.
Karakoç, S. (2007). Gün Doğmadan. İstanbul: Diriliş Yayınları.
Kolcu, A. (2010). “Kemal Özer’in Hayatı, Edebî Kişiliği ve Eserleri Üzerine Bir İnceleme”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Yeni Türk Edebiyatı Anabilim Dalı Yayınlanmış Doktora Tezi, Erzurum.
Öngören, F. (1973). “Kemal Özer’in Kitabıyla Başlayan”. Yeni a dergisi, sayı:12, (Ağustos 1973).
Özer, K. (1972). “Ozanın Görevi”. Yeni a dergisi, sayı:1, (Nisan 1972).
Özer, K. (1976a). Kavganın Yüreği. İstanbul: Cem Yayınevi.
Özer, K. (1976b). “Kendi Anlatımıyla Yaşam Öyküsü”. İstanbul: Öykü Dergisi Sayı:? (Mart 1976) (akt. http://kemalozer.net/?page_id=612).
Özer, K. (1995). Soruların Gündeminde. İstanbul: Yordam Kitapları.
Özer, K. (1999b). Benim Ellerimi Al, Benim Gözlerimi Kullan. İstanbul:Yordam Kitapları.
Özer, K. (2000a). Şiiri Sorgulayan Yazılar. İstanbul: Yordam Yayınları.
Özer, K (2000b). 45. Sanat Yılında. İstanbul: Yordam Kitapları.
Özer, K. (2009a). Yaralı Karanfil (Toplu Şiirler). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
Özer, K. (2009b). Günlerle Yolculuk-1. İstanbul: Hayal Yayınları.
Özer, K. (1995b). Soruların Gündeminde. İstanbul: Yordam Y.
Seyda, M. (1972). Kemal Özer ile Baş Başa. Güney dergisi, Sayı:? (Eylül 1972) (Akt. . http://kemalozer.net/?page_id=612.) 27.02.2017.
Süreya, C. (1956). “Folklor Şiire Düşman”. “a” dergisi, sayı: 4 (Mart 1956).
Süreya, C. (1995). Sevda Sözleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Süreya, C. (2002). Şiirin Labirentinde (Konuşan: Tuğrul Tanyol), Güvercin Curnatası”. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Tuncer, H. (2005). İkinci Yeni(ci)ler/ Sıkı Şairler. İzmir: Orkun Kitabevi
Uyguner, M. (1974). Kavganın Yüreği. İstanbul: Varlık dergisi yıllığı, sayı: 795, (Şubat 1974).
Yılmaz, S. (2012). “Edip Cansever’in Mendilimde Kan Sesleri Adlı Şiiri Üzerine Bir İnceleme”. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 7/4, Fall 2012, p. 3291-3300, ANKARA-TURKEY Volume 7/4, Fall 2012, p. 3291-3300, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://www.turkishstudies.net/DergiTamDetay.aspx?ID=3527, ANKARA-TURKEY
Yüce, C. B. (2007), “Şiirim Gibi Yaşadım”- Hilmi Yavuz. İstanbul: Dünya Kitapları.