II. Meşrutiyet ve erken cumhuriyet dönemi, eğitim ve öğrenci dernekleri (I)

Türkiye’de eğitim ve öğrenci derneklerinin tarihine ilişkin araştırmalar azdır. Oysa II. Meşrutiyet döneminde, diğer alanlarda olduğu gibi, eğitim çalışanları da farklı amaçlarla, farklı yer ve zamanda çok sayıda örgüt kurmuşlardır. Bu örgütlerin amaç, eylem, teşkilat yapısı ve gelir kaynakları birbirine benzediği gibi, farklılıklar da çoktur. Dönemin özel koşulları içerisinde kurulan çok sayıdaki eğitim ve öğrenci örgütlerinin bilinmesi bu alana önemli katkılar sağlayacaktır. Buradan hareketle, bu makalede II. Meşrutiyet dönemi eğitim ve öğrenci derneklerinden on bir tanesi özgün kaynaklardan hareketle incelenmiştir. Dernek tüzüklerinden hareketle, kurucu üyeler, teşkilat yapısı, amaç, eylemler ve dernek gelirleri ortaya konulmuştur.

Education and teacher associations in second constitutional monarchy and republic period

There is less research on the history of the education and student associations in Turkey. Whereas in the Second Constitutional monarchy period, as in other areas, staff training with different objectives, different place and time, many organizations have established. There are similarities in terms of actions and aim of organizational structure but at the some times there are some differences. Within the period established in the special conditions of many of educational and student organizations will provide an important contribution to knowledge in this field. Therefore, this article were examined eleven education and student organization in the period of the Second Constitution, from the original source. Departing from association rules and regulations founding members, organizational structure, aims, actions and financial recourses of the associations have been put forward.

PDF

___

AKÇURAOĞLU YUSUF. Türk Yılı, İstanbul: Yeni Matbaa,1928.
AKTAR, Yücel. II. Meşrutiyet Dönemi Öğrenci Olayları (1908-1918), Ankara: Gündoğan Yay., 1999.
AKYÜZ, Yahya. “Doğuşunun Yüzüncü Yılında Türkiye‟de Öğretmen Örgütlenmesinin İlk On Yılına Bakışlar (1908 - 1918)”, OTAM, S.22, 2009.
AKYÜZ, Yahya. “Türkiye‟de İlk Öğretmen Kuruluşları Hakkında Orijinal Bir Belge İle Unutulmuş Bir Kaynak”, Ankara Üniversitesi Eğitim (Bilimleri) Fakültesi Dergisi, 1970, C.3, Sayı 1-4.
AKYÜZ, Yahya. Öğretmen Örgütlenmesi (Türkiye, Fransa, İsviçre’de ve Uluslararası Düzeyde- Kuruluşlar, Etkinlikler, Sorunlar), Ankara 1980.
AKYÜZ, Yahya. Türkiye’de Öğretmenlerin Toplumsal Değişime Etkiler, Ankara: 1977.
ARAŞ, Masami. Jön Türk Dönemi Türk Milliyetçiliği, İstanbul: İletişim Yay., 1992.
“Avrupa‟da Türk Talebesi”, Türk Yurdu, 13 T. Evvel 1329, C.3, S.50.
“Darülmuallimin Mezunları Cemiyeti‟nin Beyannamesi”, Darülmuallimin Mezunları Cemiyeti Nizamnamesi, (İçinde), İstanbul: Matbaa-i Amire, 1338.
Darülmuallimin Mezunları Cemiyeti Nizamnamesi, İstanbul: Matbaa-i Amire, 1338, 8 s.
ERGÜN, Mustafa. II. Meşrutiyet Devrinde Eğitim Hareketleri (1908-1914), Ankara: Ocak Yay., 1996.
GÖLDAŞ, İsmail. Milli Kurtuluş Savaşında Öğretmenler, İstanbul: Öğretmenler Dünyası Yay., 1981.
Koçsoy, Şevket. “Türk Millî Uyanışının Teşkilatlanma Safhası Türk Derneği ve Mecmuası”, Osmanlı, Ankara: Yeni Türkiye Yay., 1999, C.7.
Köylü Bilgi Cemiyeti Nizamnamesi, İstanbul: Matbaa-i Hayriye ve Şürekâsı, 1330, 7 s.
Macaristan Türk Mezunîn Cemiyeti Nizamnamesi, İstanbul, 1338, 8 s.
Mekteb-i Hukuk Mezunları Cemiyeti Nizamnamesi, İstanbul: Mahmut Bey Matbaası, 1326, 15 s.
Meslek-i İçtimai Müessese-i İlmiyesi Nizamnamesi, İstanbul: (Basım Matbaası yok), 1335, 3 s.
Millî Talim ve Terbiye Cemiyeti Nizamnamesi, İstanbul: Matbaa-i Amire, 1332, 12 s.
NURDOĞAN, Arzu M. “Türkiye‟de Öğretmenlik Mesleğinde Sosyal Dayanışma Fikrinin Doğuşu: Muallim Cemiyetleri (1908-1914)”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, İstanbul, Güz 2007, Sayı 17.
ORHAN, Ahmet. Cumhuriyet Dönemi Öğretmen Örgütlenmesi, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 2001.
Osmanlı Fakir Çocuklarına Yardım Cemiyeti Hayriyesi, Edirne: Vilayet Matbaası, 1327, 16 s.
Osmanlı Maarif Cemiyeti Nizamnamesi, Dersaadet: Selanik Matbaası, 1329-1331, 12 s.
ÖZTÜRK, Cemil. Türkiye’de Dünden Bu güne Öğretmen Yetiştiren Kurumlar, İstanbul: MEB Yay., 2005.
PRENS SABAHATTİN. Türkiye Nasıl Kurtarılabilir? Meslek-i İçtimai ve Programı, İstanbul: Kader Matbaası, 1334.
Talebe-i Ulûm Cemiyeti Nizamnamesi, İstanbul: Necm-i İstikbal Matbaası, 1335, 8 s.
Terakki ve Maarif Cemiyeti Nizamnamesi, Kayseri: Erciyas Matbaası, [1]328-[1]329, 5 s.
“Tetkikât ve Tenkidât”, Millî Talim ve Terbiye Cemiyeti Mecmuası, Eylül 1332, S.1 ve Nisan 1333, S.2.
“Türk Derneği Nizamnamesi”, Sırat-ı Müstakim, 1 Kanun-ı Sâni [1]324, C.1 S.21.
“Türk Talebesi Derneği”, Türk Yurdu, 9 Şubat 1327, C.1, S.7.
Ulûm ve Umrân-ı Sanayi Cemiyeti Nizamnamesi, İstanbul: Tıbbıye-i Şahane Matbaası, 1335, 8 s.