İBN ‘ÂŞÛR’UN HZ. PEYGAMBER TASAVVURU

İslâm dünyasında on dört asırdır pek çok âlim yaşamış ve yazdıkları eserleri ile dinin anlaşılması, yorumlanması ve yaşanması hususunda yol göstermişlerdir. Bu âlimlerden biri de yakın zamanda XIX. asrın son çeyreği ile XX. asrın ilk üç çeyreğinde Mağrib bölgesinde yer alan Tunus’ta yaşamış olan Muhammed et-Tâhir b. ‘Âşûr’dur. 1879 yılında Tunus’ta doğan İbn ‘Âşûr, ilk eğitimini evinin yakınındaki medreselerde almıştır. Ardından Zeytûne Üniversitesi’nde yedi yıl eğitim görmüştür. Mezun olduktan sonra burada hocalık görevine başlamış, ilerleyen zamanlarda da üniversitenin rektörü olmuştur. Bunların dışında daha pek çok vazifede bulunan İbn ‘Âşûr, oldukça hareketli ve sıkıntılı bir hayattan sonra 1973’de vefat etmiştir. Muhammed et-Tâhir b. ‘Âşûr, çok yönlü bir âlimdir ve İslâmî ilimlerin hemen hemen her alanında değerli eserler telif etmiş birisidir. Bu çalışmada yazmış olduğu kitap ve makalelerinden hareketle İbn ‘Âşûr’un Hz. Peygamber tasavvuru konusu ortaya konulacaktır. Bu bağlamda Hz. Peygamber’in ebeveyninin ve atalarının dinî durumu ele alınarak soyunun asilliği, fetret ehli ve Hanif olmaları ile ahiretteki mertebelerinin nasıl olacağı hususları âyet ve hadîslere de yer verilerek incelenecektir. Akabinde gizli mucizeler konusuna geçilecek, mucize ve gizli mucizelerinin tanımı yapıldıktan sonra hikmetleri ile kısımlarına değinilecek, bununla bağlantılı olan Kâbe hakemliği meselesi yer alacaktır. Son olarak da Hz. Peygamber’in ümmîlik mucizesi ile çalışma bitirilecektir.

THE IMAGINATION OF THE PROPHET BY IBN ‘ASHUR

Many scholars have lived in the Islamic world for fourteen centuries and have guided them to understand, interpret and experience religion through their works. One of these scholars is Muhammed al-Tahir Ibn ‘Ashur, who lived in the Maghrib region in Tunisia during the last quarter of the XIX. century and the first three quarters of XX. century. Ibn ‘Ashur was born in Tunisia in 1879 and received his first education in madrasas near his home. He then studied for seven years at Zeytûne University. After graduation, he started teaching as a faculty member and later became the rector of the university. In addition to these, Ibn ‘Ashur died in 1973 after a very active and troubled life. Muhammad al-Tâhir Ibn ‘Ashur is a versatile scholar and has written valuable works in almost every field of Islamic sciences. Based on the books and articles he wrote in this work, the subject of the imagination of the Prophet by Ibn ‘Ashur will be examined. In this context, the religious status of the Prophet's parents and ancestors will be discussed. It will be examined as to how noble his ancestors were, the people of fatrat and the Hanif and the ranks of them in the hereafter will be examined in detail by referring to the Qur'an and the hadiths. Subsequently, the subject of hidden miracles, the miracle and secret miracles are defined, and their wisdom and parts will be mentioned. Regarding this, there will be the question of the Ka‘bah Arbitration. Finally, the work will be completed with the miracle of the Illiteracy of the Prophet.

___

  • ‘Abdurrezzâk b. Hemmâm, Ebû Bekir es-San‘ânî (1972), el-Musannef, I-XII, thk. Habîburrahman el- A‘zamî, Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmiyye.
  • Acar, Cafer (2007), Cahiliye’de ve Risalet Döneminde “Savaş” Olgusu, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • ‘Aclûnî, İsmâ‘îl b. Muhammed (2012), Keşfu’l-Hafâ ve Müzîlü’l-İlbâs ‘ammâ İştehere mine’l-Ehâdîs ‘alâ Elsineti’n-Nâs, I-II, thk. Ahmed el-Kallâş, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
  • Ahmed b. Hanbel (2001), el-Müsned, I-L, thk. Şu‘ayb el-Arnaût, ‘Âdil Mürşid ve dğr. , Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
  • Akçay, Mustafa (2005), “Abdülahad Nûrî’ye Göre Hz. Peygamber’in Ebeveyninin Dinî Konumu”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. IX, sy. 1.
  • Akçay, Mustafa (2009), “Hz. Peygamber’in Anne-Babasının (Ebeveyn-i Rasûl) Dinî Konumuna Dair Ebû Hanîfe’ye Atfedilen Görüş Etrafındaki Tartışmalar”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. XI, sy. 19.
  • Akçay, Mustafa (2012), Hz. Peygamber’in Anne ve Babasının Dinî Konumu, Ankara: Araştırma Yayınları.
  • Altıkulaç, Tayyar (1997), “Hammâd b. Seleme”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, c. XV.
  • Aydın, Zeynel Abidin (2012), “Hz. Peygamber’in Ümmîliği Meselesi”, Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 1, sy. 2.
  • el-‘Azîz b. ‘Âşûr, Muhammed (1990), “Muhammed et-Tâhir b. ‘Âşûr (1879-1973)”, Dâiretü’l- Ma‘ârifi’t-Tûnusiyye, Tunus: Beytü’l-Hikme, c. I.
  • Begavî, el-Hüseyin b. Mes‘ûd (1983), Şerhu’s-Sünne, I-XVI, thk. Şu‘ayb el-Arnaût-Muhammed Züheyr eş-Şâvîş, Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmiyye.
  • Beşîr b. Nâfi‘ (2012), “Tâhir b. Âşûr: Tefsir Çalışması Özelinde Modern Reformcu Bir Âlimin Kariyer ve Düşünce Dünyası”, çev. Hayati Sakallıoğlu, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy. 27.
  • Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. el-Hüseyin (1991), Ma‘rifetü’s-Sünen ve’l-Âsâr, I-XV, thk. ‘Abdulmu‘tî Emîn Kal‘acî, Beyrut-Kahire: Dâru’l-Va‘y-Dâr-u Kuteybe.
  • Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. el-Hüseyin (2003), Kitâbu’s-Sünen (el-Kebîr), I-XI, thk. Muhammed ‘Abdulkâdir ‘Atâ, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye.
  • Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. el-Hüseyin (1998), Delâilü’n-Nübüvve ve Ma‘rifetü Ahvâli Sâhibi’ş- Şerî‘a, I-VII, thk. ‘Abdulmu‘tî Kal‘acî, Beyrut-Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye-Dâru’r- Reyyân.
  • Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. el-Hüseyin (2003), el-Câmi‘ li-Şu‘abi’l-Îmân, I-XIV, thk. ‘Abdü’l-‘Alî ‘Abdü’l-Humeyd Hâmid, Riyad: Mektebetü’r-Rüşd.
  • Bezzâr, Ebû Bekir ‘Amr b. Abdu’l-Hâlık (2009), el-Bahru’z-Zehhâr el-Ma‘rûf bi-Müsnedi’l-Bezzâr, I- XVIII, thk. Mahfûzu’r-Rahmân Zeynullah, ‘Âdil b. Sa‘d ve dğr. , Beyrut-Medine: Müessesetü’l- ‘Ulûmi’l-Kur’ân-Mektebetü’l-‘Ulûm ve’l-Hikem.
  • Bolelli, Nusrettin (2015), Belâgat (Beyân-Me‘ânî-Bedî’ İlimleri), İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
  • Buhârî, Ebû ‘Abdullah İsmâ‘îl b. İbrâhîm (2005), el-Edebü’l-Müfred, thk. Ferîd ‘Abdülazîz el-Cindî, Kahire: Dâru’l-Hadîs.
  • Buhârî, Ebû ‘Abdullah İsmâ‘îl b. İbrâhîm (2011), el-Câmi‘u’s-Sahîh, I-V, thk. Şu‘ayb el-Arnaût, ‘Âdil Mürşid ve dğr. , Beyrut: er-Risâletü’l-‘Âlmiyye.
  • Bulut, Halil İbrahim (2005), “Osmanlı Müelliflerinden Maraşlı Saçaklızâde ve Ebeveyn-i Rasul Konusundaki Görüşleri”, I. Kahramanmaraş Sempozyumu, Kahramanmaraş, c. I.
  • Coşkun, Ahmet (1999), “İbn Âşûr, Muhammed Tâhir”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, c. XIX.
  • Cürcânî, ‘Alî b. Muhammed (2004), et-Ta‘rîfât, thk. Muhammed Sıddîk, Kahire: Dâru’l-Fadîle.
  • Dârekutnî, ‘Alî b. ‘Ömer (2004), es-Sünen, I-VI, thk. Şu‘ayb el-Arnaût, Hassan ‘Abdülmun‘ım Şiblî ve dğr. , Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
  • Dârimî, Ebû Muhammed el-Fazl b. Behrâm (2000), es-Sünen, I-IV, thk. Hüseyn Selîm Esed ed-Dârânî, Riyad: Dâru’l-Muğnî.
  • Dönmez, İbrahim Kâfi (2009), “Sedd-i Zerâî‘”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, c. XXXVI.
  • Ebû ‘Avâne, Ya‘kûb b. İshâk (1998), el-Müsned, I-V, thk. Eymen b. ‘Ârif ed-Dımeşkî, Beyrut: Dâru’l- Ma‘rife.
  • Ebû Dâvud, Süleymân b. el-Eş‘âs (2012), es-Sünen, I-VII, thk. Şu‘ayb el-Arnaût-Muhammed Kâmil Karâbellî, Beyrut: er-Risâletü’l-‘Âlemiyye.
  • Ebû Hanîfe, en-Nu‘mân b. Sâbit (2008), İmâm-ı A‘zam’ın Beş Eseri(el-Âlim ve’l-Müteallim, el-Fıkhu’l- Ebsat, el-Fıkhu’l-Ekber, Risâletü Ebî Hanîfe, el-Vasıyye), çev. Mustafa Öz, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
  • Ebû Hısân, Cemâl Mahmûd Ahmed (2009), “İmâm Muhammed et-Tâhir b. Âşûr (Sîre ve Mevâkıf)”, el- Mecelletü’l-Ürdüniyye fi’d-Dirâsâti’l-İslâmiyye, c. V, sy. 2/1.
  • Ebû Ya‘lâ el-Mevsîlî, Ahmed b. ‘Alî et-Temîmî (1994), el-Müsned, I-XVI, thk. Hüseyin Selîm Esed ed- Dârânî, Dımeşk: Dâru’l-Me’mûn-Dâru’s-Sekâfeti’l-‘Arabiyye.
  • Erul, Bünyamin (2003), “Hz. Peygamber’in Risalet Öncesi Hayatına Farklı bir Yaklaşım”, Diyanet İlmi Dergi, (Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v.) –Özel Sayı –), Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
  • el-Gâlî, Belkâsım (1996), Min A’lâmi’z-Zeytûne: Şeyhu’l-Câmi’i’l-A’zâm Muhammed et-Tâhir b. ‘Âşûr Hayâtuhu ve Âsâruhu, Beyrut: Dâru İbn Hazm.
  • el-Gazzâlî, Şu‘ayb b. Ahmed b. Muhammed (2004), Mebâhisü’t-Teşbîh ve’t-Temsîl fî Tefsîri’t-Tahrîr ve’t-Tenvîr li-İbn ‘Âşûr, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Mekke: Ümmü’l-Kurâ Üniversitesi.
  • el-Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebû ‘Abdullah Muhammed b. ‘Abdullah (2002), el-Müstedrek ‘ala’s-Sahîhayn, I-V, thk. Mustafâ ‘Abulkâdir ‘Atâ, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
  • el-Hasenî, İsmâ‘îl (1995), Nazariyyetü’l-Makâsıd inde’l-İmâm Muhammed et-Tâhir b. ‘Âşûr, Virginia: The International Institute of Islamic Thought.
  • el-Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekir Ahmed b. ‘Alî (2000), es-Sâbık ve’l-Lâhık, thk. Muhammed b. Mutraf ez-Zehrânî, Riyad: Dâru’s-Sümey‘î.
  • Humeydî, Ebû Bekir ‘Abdullah b. ez-Zübeyr (1996), el-Müsned, I-II, thk. Hüseyn Selîm Esed ed- Dârânî, Dımeşk: Dâru’s-Sekâ.
  • İbn ‘Âşûr, Muhammed et-Tâhir (2015), Cemheratu Makâlât ve Resâil eş-Şeyhi’l-İmâm Muhammed et- Tâhir b. ‘Âşûr, cem’ ve thk. Muhammed et-Tâhir el-Mîsâvî, I-IV, Ürdün: Dâru’n-Nefâis.
  • İbn ‘Âşûr, Muhammed et-Tâhir (t. y.), et-Tahrîr ve’t-Tenvîr, I-XXX, Beyrut: Müessesetü’t-Târîh. İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekir ‘Abdullah b. Muhammed (1989), el-Musannef fi’l-Ehâdîs ve’l-Âsâr, I-VII, thk. Kemâl Yûsuf el-Hût, Beyrut: Dâru’t-Tâc.
  • İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed el-Bustî (1991), el-İhsân fî Takrîbi Sahîh-i İbn Hibbân, I-XVIII, thk. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
  • İbn Hişâm, Ebû Muhammed ‘Abdülmelik b. Eyyûb (1990), es-Sîretü’n-Nebeviyye, I-IV, thk. ‘Ömer Abdüsselam Tedmurî, Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî.
  • İbn Huzeyme, Ebû Bekir Muhammed b. İshâk (1980), es-Sahîh, I-II, thk. Muhammed Mustafâ el- A‘zâmî, Riyad: el-Mektebü’l-İslâmiyye.
  • İbn İshâk, Muhammed (2004), es-Sîretü’n-Nebeviyye, I-II, thk. Ahmed Ferîd, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l- ‘İlmiyye.
  • İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ’ İsmâîl b. ‘Ömer (1999), Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘Azîm, I-VIII, thk. Sâmî b. Muhammed es-Selâme, Riyad: Dâr-u Tayyibe.
  • İbn Mâce, Ebû ‘Abdullah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî (2010), es-Sünen, I-V, thk. Şu‘ayb el-Arnaût, Âdil Mürşid ve dğr. , Beyrut: er-Risâletü’l-‘Âlemiyye.
  • İbn Manzûr, Cemâlüddîn Muhammed b. Mükrim (t. y.), Lisânu’l-‘Arab, I-XV, Beyrut: Dâr-u Sâdır.
  • İbn Sa‘d, Muhammed (2001), Kitabu’t-Tabakâtü’l-Kebîr, I-XI, thk. ‘Ali Muhammed ‘Ömer, Kahire: Mektebetü’l-Hâncî.
  • İbn Şâhîn, Ebû Hafs’ Ömer b. Ahmed b. ‘Osmân (1992), en-Nâsih ve’l-Mensûh mine’l-Hadîs, thk. ‘Ali Muhammed-‘Âdil Ahmed, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye.
  • İbnü’l-Hûca, Muhammed el-Habîb (2004), Muhammed et-Tâhir b. ‘Âşûr ve Kitâbuhu Makâsıdu’ş- Şerîati’l-İslâmiyye, I-III, Katar: Vizâratü’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye.
  • İbnü’s-Sinnî, Ebû Bekir Ahmed b. Muhammed (1987), Amelü’l-Yevm ve’l-Leyl, thk. Beşîr Muhammed ‘Uyûn, Riyad-Taif: Mektebetü Dâru’l-Beyân-Mektebetü’l-Müebbeyed.
  • el-İsfahânî, Râgıb (2009), Müfredâtu Elfâzı’l-Kur’ân, thk. Safvân ‘Adnân Dâvûdî, Dımeşk-Beyrut: Dâru’l-Ka‘-Dâru’s-Sâmiyye.
  • Kâdî ‘Iyâz, Ebu’l-Fadl b. Mûsâ (2006), eş-Şifâ bi-Ta’rîfi Hukûki’l-Mustafâ, thk. ‘Abduh ‘Ali Kûşek, Dımeşk-Beyrut: Mektebetü’l-Gazâlî-Dârul-Feyhâ’.
  • Kâdî ‘Iyâz, Ebu’l-Fadl b. Mûsâ (1998), İkmâlü’l-Mu‘lim bi-Fevâidi Müslim, I-IX, thk. Yahyâ İsmâîl, Mansura: Dâru’l-Vefâ.
  • el-Karanî, Muhammed b. Sa’d b. ‘Abdullâh (2007), el-İmâm Muhammed et-Tâhir b. ‘Âşûr ve Menhecuhû fî Tevcîhi’l-Kırââti min Hilâli Tefsîrihi’t-Tahrîri ve’t-Tenvîr, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mekke: Ümmü’l-Kurâ Üniversitesi.
  • Kastallânî, Ahmed b. Muhammed (2004), el-Mevâhibü’l-Ledüniyye bi-Minehı’l-Muhammediyye, I-IV, thk, Salih Ahmed eş-Şâmî, y. y. : el-Mektebetü’l-İslâmiyye.
  • Kaya, Remzi (2002), “Kur’ân’da Hz. Peygamber’in Beşer ve Ümmî Oluşu”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. XI, sy. 1.
  • Kurtubî, Ebû ‘Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Ebû Bekir (2005), et-Tezkira bi-Ahvâli’l-Mevtâ ve Umûri’l-Âhire, thk. es-Sâdık b. Muhammed b. İbrâhîm, Riyad: Dâru’l-Minhâc.
  • Mahfûz, Muhammed (1994), Terâcimü’l-Müellifîne’t-Tûnusiyyîn, I-V, Beyrut: Dâru’l-Garbi’l- İslâmiyye.
  • Mâverdî, Ebu’l-Hasen ‘Alî b. Muhammed (1986), A‘lâmü’n-Nübüvve, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l- ‘İlmiyye.
  • Mizzî, Cemâlüddin Ebu’l-Haccâc Yûsuf (1983), Tehzîbu’l-Kemâl fî Esmâi’r-Ricâl, I-XXXV, thk. Beşşâr ‘Avvâd Ma‘rûf, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
  • Müslim b. el-Haccâc, Ebu’l-Hüseyn (t. y.), el-Câmi‘u’s-Sahîh, I-V, thk. Muhammed Fu’âd ‘Abdulbâkî, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye.
  • el-Müttakî, ‘Alâüddîn ‘Alî el-Hindî (1985), Kenzu’l-‘Ummâl fî Süneni’l-Akvâl ve’l-Ef‘âl, I-XVIII, thk. Bekrî Hayyânî-Saffet es-Sakâ, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
  • Nesâ’î, Ebû ‘Abdurrahman Ahmed b. Şu‘ayb (2001), Kitâbu’s-Sünen (el-Kebîr), I-XII, thk. Hasan ‘Abdulmün‘ım Şelebî, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
  • Nesâ’î, Ebû ‘Abdurrahman Ahmed b. Şu‘ayb (2012), es-Sünen (Suyûtî’nin Şerh’i ve İmam en- Nedvî’nin Hâşiye’si ile birlikte), I-IX, thk. ‘Abdülfettâh Ebû Gudde, Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l- İslâmiyye.
  • Önkal, Ahmet (1986), “Hz. Peygamber’in Ümmîliği”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy. 2.
  • Özervarlı, M. Sait (1997), “Hârikulâde”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, c. XVI.
  • Özsoy, Abdülvahab (2009), “Hz. Peygamber’in Ümmîliği Hakkında Bir Tartışma –Ebu’l-Velîd el-Bâcî Örneği–”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy. 31.
  • Pekcan, Ali (2005), “Muhammed et-Tâhir b. Âşûr (1879-1973)”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, sy. 6.
  • Sehâvî, Muhammed ‘Abdurrahman (2008), el-Makâsıdu’l-Hasane fî Beyâni Kesîr mine’l-Ehâdîsi’l- Müştehire ala’l-Elsine, thk. Muhammed ‘Osmân el-Haşit, Beyrut: Dâru’l-Küttâbi’l-‘Arabî.
  • Suyûtî, Celâlüddin ‘Abdurrahmân b. Ebû Bekir (t. y.(a)), ed-Dürerü’l-Müntesire fi’l-Ehâdîsi’l- Müştehire, thk. Muhammed b. Lutfî es-Sabbâğ, Riyad: Imâdetü Şuûni’l-Mektebât.
  • Suyûtî, Celâlüddin ‘Abdurrahmân b. Ebû Bekir (1993), ed-Derecü’l-Münîfe fi’l-Abâi’ş-Şerîfe (es- Sübülü’l-Celiyye ve Tenzîhu’l-Enbiyâ ile birlikte), thk. Muhammed ‘Azb, Kahire: Dâru’l-Emân.
  • Suyûtî, Celâlüddin ‘Abdurrahmân b. Ebû Bekir (2014), el-Hâvî li’l-Fetâvâ, thk. Hâlid Tartûsî, Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî.
  • Suyûtî, Celâlüddin ‘Abdurrahmân b. Ebû Bekir (1993) es-Sübülü’l-Celiyye fi’l-Âbâi’l-Aliyye (ed- Derecü’l-Münîfe ve Tenzîhu’l-Enbiyâ ile birlikte), thk. Muhammed ‘Azb, Kahire: Dâru’l-Emân.
  • Suyûtî, Celâlüddin ‘Abdurrahmân b. Ebû Bekir (t. y. (b)), et-Ta‘zim ve’l-Minne fî Enne Ebeveyn-i Rasûlillah fi’l-Cenne, y. y. : Dâr-u Cevâmiü’l-Kelim, thk. Muhammed Mahlûf.
  • Süheylî, Ebu’l-Kâsım ‘Abdurrahmân b. Abdullah b. Ahmed b. Ebu’l-Hasen el-Has’amî (t. y.), er- Ravdü’l-Ünüf fî Tefsîri’s-Sîreti’n-Nebeviyye li-İbn Hişâm (İbn Hişâm’ın es-Sîre’si ile birlikte), I-IV, thk. Mecdî b. Mansûr b. Seyyidi’ş-Şavrî, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye.
  • Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleymân b. Ahmed (1995), el-Mu‘cemu’l-Evsât, I-X, thk. Ebû Mu‘âz Târık b. ‘Avdullâh-Ebu’l-Fazl ‘Abdulmuhsin b. İbrâhîm, Kahire: Dâru’l-Harameyn.
  • Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleymân b. Ahmed (t. y.), el-Mu‘cemu’l-Kebîr, I-XXV, thk. Hamdî ‘Abdulmecîd es-Selefî, Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye.
  • Tahâvî, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed b. Selâme (1994), Şerhu Müşkili’l-Âsâr, I-XVI, thk. Şu‘ayb el-Arnaût, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
  • Tayâlisî, Süleymân b. Dâvud b. el-Cârûd (1999), el-Müsned, I-IV, thk. Muhammed b. ‘Abdulmuhsin et-Türkî, Kahire: Dâr-u Hicr.
  • Teftâzânî, Mes‘ûd b. ‘Ömer b. ‘Abdullah (1998), Şerhu’l-Makâsıd, I-V, thk. Abdurrahman Umeyre, Beyrut: ‘Âlemü’l-Kütüb.
  • Tirmizî, Ebû ‘Îsâ Muhammed b. ‘Îsâ (2010), es-Sünen, I-VI, thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Kahire: Dâru’l-Hadîs.
  • Zehebî, Ebû ‘Abdullah Şemsüddîn (1985), Siyerü A’lâmi’n-Nübelâ, I-XXV, thk. Şu‘ayb el-Arnaût- Hüseyn el-Esed, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
  • ez-Zehrânî, Hâlid b. Ahmed (2010), Mevkıfu’t-Tâhir b. ‘Âşûr mine’l-İmâmiyyeti’l-İsnâ Aşere, y. y. : Merkezü’l-Mağribi’l-Arabî li’d-Dirâsât ve’t-Tedrîb.
  • Zerkeşî, Bedruddîn Muhammed b. ‘Abdullah (1986), et-Tezkira fi’l-Ehâdîsi’l-Müştehire, thk. Mustafa ‘Abdülkâdir ‘Atâ, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye.