MEŞHUR FAKİH KADINLAR (HİCRİ İLK ÜÇ ASIR)

İlk inen ayetler Hz. Peygamber'in şahsında bütün müminlerin okumasını emretmektedir. Dolayısıyla okumayı teşvik eden emirlerin muhatabı kadın ve erkeklerdir. Nitekim Kur'ân’ı Kerim ve Peygamber’in (s.a.s.) sünnetinde de kadın ve erkek ayrımı gözetilmeksizin bütün inananların okumaya ve ilme teşvik edildiği görülmektedir. Ayrıca İslam tarihi boyunca ilim meydanında erkek ve kadının hep birlikte çaba sarfettiği bilinmektedir. İslam’ın ilk dönemlerinden itibaren müminler kâinatı Kur’an ve Hz. Peygamber’in sünneti perspektifinden okumuş dünya ve ahiretlerini ilgilendiren ilimleri öğrenmişlerdir. Bu ilimlerin başında fıkıh gelmektedir. Fıkıh ilminin tarihsel seyri içerisinde yüzlerce müçtehit ve bu müçtehitlerin sonraki nesillere bıraktıkları devasa bir fıkıh külliyatı mirası yer almaktadır. Bu alanda özellikle de kadınların ilmî çalışmaları dikkat çekmektedir. Kadınlar hadis, tefsir, akaid ve dil gibi birçok ilmi alanda faaliyette bulunduğu gibi fıkıh ve fetva alanında da kendilerini göstermişlerdir. İslam dini ve kültürünün, kadını okuma ve araştırmaya teşvik etmek yerine buna engel olduğuna dair birtakım asılsız iddialar ortaya atılmıştır. Makalemizde bu iddiaların doğru olmadığı hususu ayetler, hadisler ve hicri I-III asırlarda yaşamış olan bazı Müslüman kadınların biyografileri ve fıkıh ilmine yaptıkları hizmetler ele alınarak açıklanmıştır. Ayrıca İslam’ın kadınları okuma ve araştırmaya teşvik ettiğine dair somut örnekler göz önüne serilmiştir. Bu fakih kadınlar fıkıh ilmine çok ciddi katkıda bulunmuş olup hatta söz konusu fakih kadınların bazı ilmi sahada ve ilme taalluk eden bir kısım konularda erkekleri geride bırakacak kadar ileri gittikleri görülmüştür.

FAMOUS CANONIST WOMENS ( FIRST THREE CENTURY OF THE HEGIRA)

First revealing verses have commanded all the believers to read in the person of prophet. Therefore, the addressee of the orders encouraging reading are women and men. As a matter of fact, it is seen that all believers are encouraged to read and science the without discriminating between men and women in the Qur'an and the sunnah of the Prophet. It is also known that men and women work together in the scientific arena throughout the history of Islam. From the earliest periods of Islam, the believers have recognized universe from the perspective of the Qur’an and the Sunnah of the Prophet, They have learned the sciences that concern him’s world and him’s hereafter. The is the leading from this sciences. Hundreds of interpreter of islamic law and greatly biblical canon that these interpreter of islamic law left to the next generations have included in the historical process of İslamic jurisprudence. In this field, especially women's scientific studies are noteworthy. Women have also proved themselves in the fiqh and fatwa, as well as in many scientific fields such as hadith, tafsir, akaid and language. Some unfounded allegations have been put forward that Islamic religion and culture haven’t encouraged women to read and investigate on the contrary Islamic religion and culture have prevented encouraging of women to read and investigate. In our article, have explained that these claims are not correct deal with verses, hadiths and some Muslim women’s biographies and their contribution in the field of fiqh in the first three centuries of the hegira. In addition, have displayed in our articles examples of Islamic religion encouraging women to read and research. These canonist women have contributed a great deal to the science of fiqh even if these women have left behind men on some science area and subjects that concern with science.

PDF

___

Âfîfî, Abdullah, (1933). el-Mer'etu’l-Arabiyye fî Câhiliyyetihâ ve İslâmihâ, yy.
Âmmâre, Muhammed Ammâre, (2008). Şübühâtün ve İcâbâtün Havle Mekâneti’l-Mer'e fi’l-İslam, yy: Nahdatu Mısır.
Âmilî, Zeyneb bint Yusuf Fevvaz, (tsz.). ed-Durru’l-Mensûr fi Tabakâti Rabbâti’l-Hudûr, Kuveyt: Mektebetu İbn Kuteybe.
'Aynî, Mahmud b. Ahmed b. Musa Ebû Muhammed Bedruddin (tsz.). 'Umdetu’l-Kârî Şerhu Sahîhi’l- Buhârî, Beyrut: Dârü İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî.
'Aynî, Mahmud b. Ahmed b. Musa Ebû Muhammed Bedruddin (tsz.). Mahmud b. Ahmed, (1999). Şerhu Süneni Ebî Davûd, Ebu’l-Münzir Halid b. İbrahim el-Mısrî (thk.), Riyâd, Mektebetu’Rüşd.
Bedevî, Halil, (1997). Mevsûatu Şehîrâti’n-Nisâ, Ammân, Dârü Üsâme.
Beyhakî, Ahmed b. el-Hüseyn b. Ali Ebû Bekr el-Beyhakî (1991). Ma’rifetu’s-Sünen, Kahire: Dârü’l- Vefâ.
Buhârî, Muhammed b. İsmail b. İbrahim b. Muğire el-Buhâri (1422). el-Câmiu’s-Sahîh, Muhammed Zuheyr b. Nasır en-Nasır, (thk.). 1. Baskı, Dârü Tevki’n-Necât.
Bufağıs, Saide, (tsz). Menhecu'l-İslam fî Tenşieti'l-Mer'eti Terviyeten ve Ta'limen, Câmietu'l-Emîr Abdulkadır li'l-Ulûmi'l-İslamiyye.
Burrî, Muhammed b. Ebî Bekr b. Abdullah b. Musa el-Ensârî (1983). el-Cevhere fî Nesebi'n-Nebiyyi ve Eshâbihi'l-'Aşere, Riyad: Dârü'r-Rifâî.
Bolellî, Nurettin Bolleli, (1995). “Fâtıma” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi(DİA), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
Cessâs, Ahmed b. Ali Ebû Bekr er-Râzî el-Hanefî (1994). Ahkâmu’l-Kur'ân, Abdusselam Muhammed Ali Şahin, (thk.). Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye,
Cuma, Ahmed b. Halil, (tsz). Nisâun min Asri’s-Tâbiîn, Beyrut: Darü İbn Kesîr.
Hamidullah, Muhammed (2003). İslam Peygamberi, (Salih Tuğ, çev.) Ankara; İmaj Yayın Evi. İbn Asâkir, Ebû’l-Kasım Ali b. Hasan b. Hibetullah (1995). Târîhu Dımaşk, Amr b. Ğarâme, (thk.). yy: Dârü’l-Fikr.
İbn Ebî Bekr, Abdurrahman (2004). el-Hâvî li’l-Fetâvâ, Beyrut: Darü’l-Fikr,
İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed b. İbrahim (1409), el-Kıtâbu'l-Musannaf fi'l-Âhâdisi ve'l-Âsâr, Riyad: Mektebetu'r-Rüşd.
İbnu’l-Cezerî, Muhammed b. Muhammed b. Yusuf Şemsuddin Ebû’l-Hayr (1351). Ğâyetu’n-Nihâye fî Tabakâti’l-Kurrâ, yy, Mektebetu İbn Teymiyye.
İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Hacer b. Muhammed Ebû'l Fazl Şihabuddin el-Askalânî (1412). el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe, Beyrut: Darü’l-Ceyl.
İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Hacer b. Muhammed Ebû'l Fazl Şihabuddin el-Askalânî , Ahmed b. Ali (tsz). yy: Tehzîbü’t-Tehzîb.
İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Hacer b. Muhammed Ebû'l Fazl Şihabuddin el-Askalânî Ahmed b. Ali (tsz.). Takrîbu’t-Tehzîb, Ebû’l-Eşbâl Sağîr Ahmed Şâğif el-Pakistanlî (thk.). yy: Dârü’l-‘Asime.
İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Hacer b. Muhammed Ebû'l Fazl Şihabuddin el-Askalânî Ahmed b. Ali (1986) Takrîbu’t-Tehzîb, Muhammed el-Uvame (thk.). Suriye: Dârü’r-Reşîd.
İbn Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Hanbel eş-Şeybânî (2001). Müsnedu Ahmed b. Hanbel, Şuayb el- Arnavût ve Aherûn (thk.). yy: Müessesetu’r-Risâle,
İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Said el-Endelusî (1995). Eshâbu’l-Futyâ, min’s-Sahâbeti ve’t-Tâbiîn, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut.
İbn Hibbân, Muhammed b. Hibbân b. Ahmed Ebû Hâtem et-Temîmî (1988). Sahîhu İbn Hibbân, Şuayb Arnavût, (thk.). Beyrut: Muessesetu’r-Risâle.
İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî (tsz.). Sünenu İbni Mâce, Muhammed Fuad Abdulbakî (thk.). Beyrut: Dârü’l-Fikr.
İbnu'l-Mulakkan, Sirâcuddîn Ebû Hafs Ömer b. Ali b. Ahmed el-Mısrî (2008). et-Tevdîh lî Şerhi'l- Câmi's-Sahîh, Dımaşk: Dârü'n-Nevâdir.
İbn Sa'd, Ebû Abdillah Muhammed b. Sa'd b. Munî el-Basrî (1990). et-Tabakâtu'l-Kübrâ, Beyrut: Dârü'l- Kütübi'l-İlmiyye.
İclî, Ahmed b. Abdullah b. Salih Ebu’l-Hasan (1985). Ma’rifetu’s-Sıkkat, el-Medinetu’l-Münevvere: Mektebetu’d-Dâr.
İsfahânî, Ebü'l-Ferec Alî b. el-Hüseyn b. Muhammed b. Ahmed el-Kureşî el-İsfahânî (tsz.). el-Eğânî, Beyrut: Dârü’l-Fikr.
Kadı İyâd, b. Musa b. İyâd (tsz.). Tertîbu’l-Medârik ve Takrîbu’l-Mesâlik li Ma’rifeti Â'lâmi Mezhebi Mâlik, yy: Vizârretu’l-Evkâfi ve-Şuûni’l-İslamiyye el-Memleketu’l-Mağribiyye,
Kehhâle, Ömer Rıza (tsz.). Â'lâmu'n-Nisâ fî 'Alemeyi'l-Arab ve'l-İslam, Beyrut: Müessesetü'r-Risâle.
Mübarekfurî, Ebû’l-Hasan Ubeydullah b. Muhammed Abdusselam b. Han (1984). Mir'âtu’l-Mefâtîh Şerhu Mişkâti’l-Mesâbîh, Hind: İdâru’l-Buhûsi’l-İlmiyye.
Müslim, Muslim b. Haccac en-Neysabûrî (tsz.). Sahîhu Müslim, Beyrut: Dârü İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî.
Muhammed Hayr, Muhammed Hayr Ramazan Yusuf (tsz). Fâkihâtun Âlimât, yy: Dârü Tavîk li’n- Neşri ve’t-Tevzî.
Muhibuddin, Ahmed b. Abdullah et-Taberî (tsz.). es-Semtu’s-Semîn fî Menâkibi Ümmehâti’l- Mü’minîn, Kahire: Dârü’l-Hadîs.
Mızzî, Yusuf b. Abdurrahman b. Yusuf Ebû^l-Haccac Cemaluddin (1980). Tehzîbu'l-Kemal fî Esmâi'r-Ricâl, Beşşar Uvvad Marûf, (thk.). Beyrut: Muessesetu'r-Risâle.
Nedvî, es-Seyyid Süleyman en-Nedvî el-Hüseynî (2003). Siyretu’s-Seyyide ‘Âişe Ümmi’l-Mü’minîn, Thk. Muhammed Rahmetullah, yy: Dârü’l-Kalem.
Nuveyrî, Şihâbuddin Ahmed b. Abdulvehhab en-Nuveyrî (2004). Nihâyetu’Ereb fî Funûni’l-Edeb, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye.
Safedî, Halil b. Aybek b. Abdillah Selahuddin (1998). Â’yânu’l-Asr ve A’vânu’n-Nasr, Beyrut: Darü’l- Fikr.
Safedî, Halil b. Aybek b. Abdillah Selahuddin,Halil b. Eybek b. Abdillah es-Safedî, (2000). el-Vâfî bi’l-vefyyât, Beyrut: Dârü İhyâi’t-Türâs.
Sellâbî, Ali Muhammed es-Sellâbî, (2008). ed-Devletu’l-Emeviyye, Beyrut: Daru’l-Marife.
Suyûtî, Abdurrahman b. Ebûbekir Celâluddin es-Suyûtî (1974). el-İtkân fî Ulûmi’l-Kuran, yy: el- Heyetu’l-Mısrıyeti’l-Âmme li’l-Kitab.
'Uremî, Muhammed el-Emîn b. Abdullah eş-Şafiî (2009). el-KevkEbû’l-Vehhâc Şerhu Sahihi Müslim, yy: Dârü’l-Minhâc.
Ümmü Bilal, Âmine Ömer el-Harrat, (1995). Ümmü Seleme, Dımaşk: Dârü’l-Kalem.
Taberânî, Suleyman b. Ahmed b. Eyyub et-Taberânî (1994). el-Mu'cemu’l-Kebîr, Kahire: Mektebetu İbn Teymiyye.
Taberânî, Suleyman b. Ahmed b. Eyyub et-Taberânî , Süleyman b. Ahmed (tsz). el-Mu’cemü’l-Evsat, Tarik b. İvadullah b. Muhammed ve Abdul’l- Mühsin b. İbrahim, (thk.) Kahire: Dârü’l-Haremeyn.
Tehmâz, Abdulhamid Mahmut Tehmâz (1994). es-Seyyide ‘Âişe, Dımaşk: Dârü’l-Kalem.
Tirmizî, Muhammed b. İsa Ebû İsa (tsz.). Sünenü’t-Tirmizî, Ahmed Şakir ve Âherûn, (thk.). Beyrut: Dârü İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî.
Toksarı, Ali, (1993). Hz. Peygamber Devrinde Kadın, yy: Diyanet İlmi Dergi, Cilt: 29, Sayı: 4.
Zehebî, Şemsuddîn Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Osman b. Kaymâz (tsz.). el-İber fî Haberi Men Ğaber, Ebû Hacer Muhammed es-Said, (thk.). Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye.
Zehebî,, Şemsuddin Ebû Abdullah Muhammed, (1985). Siyeru A’lâmi’n-Nübelâ, yy: Müessesetu’r- Risâle.
Zehebî,, Şemsuddin Ebû Abdullah Muhammed (1987). Târîhu’l-İslam, Ömer Abdusselam Tedmurî, (thk.). Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî.
Zerkeşî, Ebû Abdillah Bedruddin Muhammed b. Bahadır (1970). el-İcâbe limâ İstedetrekethû Âişe ala’s-Sahâbe, Beyrut: el-Mektebû’l-İslamî.
Zeynep, Ali Ebû’l-Mecd, (2001). Lumau’l-İşârât fî Tabakâti’n-Nisâi’l-Fâkîhât, Kahire: Cemiyetu Dirâsâti’l-Mer'eti ve’l-Hadâre, Sayı:2.
Zürkânî, Muhammed b. Abdulbaki b. Yusuf ez-Zürkânî (2003). Şerhu’z-Zürkânî ala Muvattâ İmam Malik, Kahire: Mektebetu’s-Sekâfeti’d-Diniyye.
Ziriklî, Ebû Gays Muhammed Hayrüddîn b. Mahmûd b. Muhammed b. Alî b. Fâris ed-Dımaşkī (2002). el-A’lâm, yy: Dârü’l-İlm li’l-Melâyîn.