HİTİT BÜYÜLERİNDE SAYI VE RENK SEMBOLİZMİ

Renkler ve sayılar insan hayatının iki önemli fenomenidir. Bu iki olgu insanın duygu ve akıl yönüne hitap ettiği için tarih boyunca üzerinde çok tartışılan konular olmuşlardır. İnsanoğlu bu iki yön arasında uyumu sağlamak dolayısıyla doğruya daha çok yaklaşabilmek için büyü uygulamalarında renkler ve sayılara farklı bir kıymet atfetmiştir. Nitekim farklı kültürlere ait büyü metinleri incelendiğinde renk ve sayıların büyünün ortak noktalarından biri olduğu görülmektedir. Bu çalışmada Hitit büyü metinlerindeki renk ve sayılar arasındaki ilişkiler ve bunların muhtemel sembolik anlamları incelenmiştir. Bu noktada Hitit büyülerinde 2, 3, 4, 7, 9 ve 12 rakamlarına hem ritüel uygulamalarının tekrarlarında hem de kullanılacak malzemelerin miktarının tespitinde sembolik değerlerin verildiği anlaşılmaktadır. Ayrıca Hitit toplumu büyü uygulamalarında kendi kültürel ve inanç algısı çerçevesinde renklere de bir takım sembolik anlamlar yüklemiştir. Söz konusu büyü uygulamalarında kullanılan kimi renkler kirli ve kötü kabul edilirken bazıları ise bunun tersine temiz ve saflığın simgesi olarak görülmüştür. Nitekim siyah kötülüğün, pisliğin ve hastalığın rengi iken, beyaz saflık, temizlik ve arındırıcılığın simgesidir. Kırmızı ve mavi renklere ise felaket, musibet, kirli ve zararlı şeyleri uzaklaştırma, büyüleri bozma, hastalık ve kötülükleri kendi içlerine alıp hapsetme gibi özellikler atfetmişlerdir. Bununla birlikte hastalık ve kirliliğin dereceleri de yine renklerle ifade edilmiştir. Buna göre siyah, yeşil ve sarı renkleri bazen hastalığın ve kirliliğin şiddetini ifade etmek için de kullanılmışlardır

NUMBER AND COLOUR SYMBOLISM IN HITTITE MAGICS

Colours and numbers are the two important phenomenons of human life. Since these two phenomenons address to the feelings and minds of the persons, they are the subjects that have been discussed throughout the history. In order to harmonize these two sides, which in turn means to reach the truth more closely, mankind has attributed a particular value on colors and numbers in doing magic. When magic texts belonging to different cultures are analyzed, it is seen that colors and numbers are the two common points of doing magic. In this study, relationship between colors and numbers in Hittite texts related to magic, and their possible symbolic meanings have been investigated. At this point, it is seen that in Hittite magics, the numbers, 2, 3, 4, 7, 9 and 12 were given symbolic values both in the repetitions of ritual practices and in identifying the amount of the materials to be used. Additionally, in Hittite magic practices, colours were also ascribed a number of symbolic meanings based on their cultural and belief perceptions. While some of the colours used in these magic practices were regarded as filthy and evil, others were regarded as the symbol of cleanliness and purity. Within this respect, black is the symbol of evil, filth and sickness, whereas white is the symbol of purity, cleanliness and refinement. Red and blue colours were attributed some features such as keeping disaster or calamity and filth away, breaking the spells, and confining the sickness and evil. Also, the levels of sickness and filth were also describes using colours. Thus, black, green and yellow colours were also used for determining the severity of sickness and filth

PDF

___

ARDZİNBA V. (2010), Eskiçağ Anadolu Ayinleri ve Mitleri, Kafdav Yayıncılık, Ankara.
ARTUT K. (2009), Sanat Eğitimi Kuramları ve Yöntemleri, Anı Yayıncılık, Ankara.
ATASAĞUN G. (1997), “Sembol ve Sembolizm”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 7, s. 369-387.
CEVİZCİ A. (1997), Felsefe Sözlüğü, Ekin Yayınları, Ankara.
DEMİRCİ K. (2012), “Yahudi Mistisizminin Temel Özellikleri ve Gelişimi”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırma Dergisi, Cilt:1, Sayı: 1. , s. 7-18.
DİNÇOL A.M. (1985), “Ashella Ritüeli (CTH 394) ve Hititlerde Salgın Hastalıklara Karşı Yapılan Majik İşlemlere Toplu Bir Bakış”, Belleten, Cilt: XLIX, Sayı: 193, Ankara, s. 23-35.
DURBİLMEZ B. (2008), “Nahçıvan Türk Halk İnanışlarında Mitolojik Sayılar”, Turkish Studies, Volume 3/7, s.340-352.
ECO U. (1992), Foucault Sarkacı, (çev: Şadan Karadeniz), Can Yayınları, İstanbul.
GASTER T. H. (2000), Thespis Eski Yakındoğu’da Ritüel, Mit ve Drama, Kabalcı Yayınları, İstanbul.
GOETZE A. (1955), “Hittite Rituals, Incantations and Description of Festivals”, Ancient Near Eastern Texts Relating to The Old Testament, Princeton.
GÖKBERK M. (1979), Felsefenin Evrimi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
GÖKBERK M. (1996), Felsefe Tarihi, Remzi Kitapevi, İstanbul.
GÜÇERDEM B. (2007), Hitit Ritüelleri Üzerine, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
GÜRGAN M. (2013), “Antik Çağlarda Renklerin Tedavi İçin Kullanımı: Kromoterapi”, Poster Sunumu, Lokman Hekim Journal 2013, Supplement VIII. Lokman Hekim Days 22-25 May 2013 Poster Session, s. 77.
HAAS, V. (1994). Geschichte der hethitische Religion, Leiden-New York-Köln.
HAROUTUNİAN H.S. (2003), “The Hittite Ritual against a Curse (CTH 429)”, in Gary M.
Beckman, et al., ed., Hittite Studies in Honor of Harry A. Hoffner, Jr. on the Occasion of His 65th Birthday, Winona Lake, Indiana: Eisenbrauns 2003, s. 149-168.
HOOKE, S.H. ( 1991), Ortadoğu Mitolojisi, (çev. Allaeddin Şenel), Ankara.
HUTTER M. (1987), “Magie und Religion im Tunnawiya Ritual KBo XXII-KBoIX 34-KBoXXI 6”, XXXIV Uluslar arası Assiriyoloji Kongresi, İstanbul 1987, s. 79-92.
JANOWSKİ B. , WILHELM G. (1990), “Der Bock, der die Sünden hinausträgt. Zur religionsgeschichte des Azazel-Ritus Lev. 16,10.21f.”, Religiongeschichtliche Beziehungen zwischen Kleinasien, Nordsyrien und dem Alten Testament. Internationales Symposion Hamburg 17.-21. März 1990, s. 109-169.
KIRBIYIK H. (2001), Babillilerden Günümüze Kozmoloji, İmge Kitapevi, Ankara
KARAUĞUZ, G. (2001). Hitit Mitolojisi, Çizgi Kitapevi, Konya.
KÜÇÜK O. N. (2009). “İbnül Arabi Düşüncesinde Varlığın Tasavvufi Yorumunun Sayı Metafiziğine Uzanan Yorumları”, İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi , (İbnü’l-Arabî Özel Sayısı- 2), Sayı: 23, 373-411.
KÜÇÜK S. (2010) “Tarihi Türk Lehçelerinde Renk Adlandırmaları”, Turkish Studies, Volume 5/1, s.556-577.
MELCHERT C.H. (2001), “A Hittite Fertility Rite ?”, StBoT, Band 45, Wiesbaden 2001, s. 404- 409.
MUEHLHAEUSLER M. (2010), “Math and Magic: A Block-Printed Wafq Amulet from the Beinecke Library at Yale”, Journal of the American Oriental Society 130. 4, s. 607-618.
ÖRNEK S. V. (1998), 100 Soruda ilkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane, Gerçek Yayınları, İstanbul.
REYHAN E. (2002), Hitit Kaynaklarında Kizzuyatnalı Kadın Maştigga’ya ait Ritüel Metinler, AnkaraÜniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara
SAYILI A. (1991), Mısırlılarda ve Mezopotamyalılarda Matematik, Astronomi ve Tıp, Ankara.
SCHİMMEL A. (1998), Sayıların Gizemi, Kabalcı Yayınları, İstanbul.
SÖZEN M. (2003), Sinemada Renk-Sembolik Anlamlar-, Detay Yayınevi, Ankara
STRAUB, R. (2006). Reinigungsrituale aus Kizzuwatna, Ein Beitrag zur Erforschung hethitischer Ritualtradition und Kulturgeschichte, Walter de Gruyter, Berlin-New York.
WİGGERMAN F. A. M. (1992), Mesopotamian Protective Spirits The Ritual Texts, Cuneiform Monographs I, Groningen.
TEZ Z. (2011), Gizli Bilimlerin Serüveni, Büyüden Simyaya, Astrolojiden Fala “Kara Sanatlar”, Hayy Yayınları, İstanbul.
TOKER İ. (2009), “Renk Simgeciliği ve Din: Türk Kültür Yapısı İçinde Ak-Kara Renk Karşıtlığı ve Bu Karşıtlığın Modern Türk Söyleminde Tezahürleri Üzerine”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 50:2, Ankara, s. 93-112.
TAŞ İ. (2008), “Hititlerde Ölçü Birimlerini ve Bunların Hitit Metinlerinde Kullanımı Üzerine Bir Değerlendirme”, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 1, Aralık 2008, s. 73-90.
TREMOUİLLE M. C. (2004), “I rituali magici ittiti”, Res Antique (RANT) 1, 157-203. İstanbul.
USLUER F. (2010), “Hurufilikte On İki İmam”, Turkish Studies, Volume 5/1, s.1361-1389.
ÜLGER A. (2003), “Matematiğin Kısa Bir Tarihi: II”, Matematik Dünyası, 2003-Yaz, s. 49-53.
ÜNAL A. (2003), “Hititlerde ve Çağdaşı Kavimlerde Büyücülük”, Elemterefiş Anadolu’da Büyü ve İnanışlar, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.