TARİHİ TEKSTİLLERİN ISLAK TEMİZLEME İŞLEMLERİ İÇİN GELİŞTİRİLEN İKİ SABUNUN DEHYPON LS 54 İLE PERFORMANSLARININ KARŞILAŞTIRILMASI

Binlerce yıllık kültür tarihimizin bir parçası olan halı-kilim ve diğer düz dokumaların korunması, günümüzde önemli bir sorundur. Organik yapıdaki dokumalar bulunduğu ortam, zaman ve kullanım şekillerine göre bütünlüklerini kısmen ya da tamamen kaybetmektedir. Bu nedenle, kültürel mirasımızın kayıplarını önlemek ve mümkün olduğunca en az müdahale ile bütünlüğünü korumak büyük bir önem arz etmektedir. Islak temizlik, tarihi tekstiller üzerinde istenmeyen leke ve kalıntıların tekstil yüzeyinden kaldırılması yöntemidir. Bu makale, Türkiye’de Tarihi tekstillerin ıslak temizlik işlemlerinde kullanılan yüzey aktif maddelerin geliştirilmesi ve kullanımı ile ilgili değerlendirmeyi içermektedir. Tarihi tekstillerin temizliği için kullanılan yardımcı yüzey aktif maddeler ile ilgili literatür gözden geçirilmiştir. British Museum ve Victoria and Albert Museum (V & A) tarafından geliştirilen iyonik olmayan Dehypon® LS54 deterjanının tekstil üzerindeki etkileri dikkatle incelenerek referans alınmıştır. İnceleme, ıslak temizlemede kullanılması öngörülerek geliştirilen STR V18 ve STARP 7 yıkama süreçleri, kimyasal yapısı, pH ve etkileri deneysel çalışmalarla açıklanmıştır. Referans alınan Dehypon® LS54 çalışma kapsamında geliştirilen STR V18 ve STARP 7 ile karşılaştırılmıştır. Deneysel çalışmalar için yün kilim dokuma numuneleri yapay leke ile kirletilerek aynı şartlar altında test edilmiştir. Yapılan deneylerin sonuçlarını belirlemek için, kumaş örneklerinin yansıtma değerleri spektrofotometre kullanılarak ölçülmüştür. İlgili örneklerdeki mikroskobik görüntüler alınarak lif ve doku hasarları gözlemlenmiştir. Çıkarılan lekenin miktarı hassas terazide tartılmıştır. Her üç sabun için aynı koşullar altında deneyler gerçekleştirilerek birbirine yakın ve başarılı sonuçlar elde edilmiştir.

COMPARING THE PERFORMANCE OF TWO SOAPS DEVELOPED FOR THE WET CLEANING OF HISTORICAL TEXTILES WITH DEHYPON LS 54

The protection of carpet-rug and other flat fabrics, which are part of our thousands of years of cultural history, is an important problem today. The environment in which organic fabric is located loses its integrity partially or completely according to the time and usage patterns. Therefore, it is of great importance to prevent the loss of cultural heritage and to preserve its integrity with minimal intervention. Wet cleaning refers to the removal of undesired stains or remnants from the surfaces of historical textiles. This article provides an assessment of the development and use of surface active agents for the wet cleaning of historical textiles in Turkey, and makes a review of literature on the active auxiliary surface agents used for the cleaning of historical textiles. The effects of the non-ionic detergent Dehypon® LS54, developed by the British Museum and the Victoria and Albert Museum (V&A), on textiles are examined in detail and taken as a reference. The study uses experimental methods to explain the cleaning processes using STR V18 and STARP 7, developed for wet cleaning purposes as part of the study, focusing on their chemical structures, pH values and effects, and a comparison is made with Dehypon® LS54. For the experiments, woven wool carpet samples were contaminated with artificial stains and were tested under the same conditions. The reflection values of the textile samples were measured using a spectrophotometer, as the results of the experiments. Microscopic images of the relevant samples were taken and any fiber and fabric damage was observed. The removed stain was weighed using a precision scale. The results obtained from the experiments, conducted under the same conditions for the three soaps, were close to one another, and all were successful.

PDF

___

Balazsy, A. T. (2000). Wet cleaning of historical textiles: surfactants and other wash bath additives. Studies in Conservation, 45(1), 46-64
Duran, K. (2008). Tekstillerde renk ölçümü ve reçete çıkarma (İkinci Baskı). İzmir: Ege Üniversitesi Tekstil ve Konfeksiyon Araştırma-Uygulama Merkezi yayını
Jane, W. (2006), Experimental Work Comparing the Performance of Wash Bath Additives used in the Aqueous Immersion Cleaning of a Series of Standard Soiled Fabrics. AICCM Textıle Symposıum, Adelaide. 19-30.
Larochette, Y. (2012), Wolber’s World: A Review of a Textile Wet Cleaning Workshop Held in Oaxaca, Mexico, WAAC Newsletter, 34(1), 24-26
Peter, F. S. (2010). Oriental Rug Repair, London: Thames And Hudson
Sato, M. (2014), An experimental evaluation of non-ionic surfactant Dehypon® LS54. (MPhil). School of Culture and Creative Arts, University of Glasgow
Sınghal, D.; and Bhagat, S. (2015), Cleaning of textile artifacts in museums International, India: Journal of Applied Home Science, 2 (7-8), 247-252
Soysaldı, A. (2017). Tekstil Eserlerin Konservasyonu ve Türkiye’de Etnografya Müzelerinin Sorunları, Ankara: Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Çalışmaları, TC. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları,
Stavroudis, C. (2009), Sorting Out Surfactants, Mexico, WAAC Newsletter, 31(1), 18-21
Uçar, F., B. (1998). Tarihi Tekstil Konservasyonunda Temizlik Uygulaması, Yüksek Lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
Web:http://mepteknik.com/bg/assets/images/kkilavuz/RENK%20OLCUM%20CIHAZI%20KULLAN MA%20KILAVUZU.pdf / adresinden 31 Temmuz 2018’de alınmıştır.
Web:https://worldaccount.basf.com/wa/NAFTA~en_US/Catalog/Detergents/info/BASF/PRD/305285 19 / adresinden 31 Temmuz 2018’de alınmıştır.
Web: http://www.starkimya.com.tr/anasayfa / adresinden 20 Aralık 2018’de alınmıştır.